عملکرد ۴ دهه بخش معدن و صنایع معدنی؛ رشد ظرفیت سازی، تولید و سرمایه گذاری

سنگ آهن،‌ فولاد و مس، پیشرو در ظرفیت سازی 

به گزارش می متالز، افزایش ظرفیت های تولید، سرمایه گذاری، فعالیت های اکتشافی، رشد اشتغال و توسعه زیرساخت ها از جمله اقداماتی است که طی 40 سال اخیر از سوی وزارت خانه های سابق صنایع، معادن و فلزات، صنایع و معادن و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت و مجموعه ایمیدرو (از سال 81 به این سو) و بخش خصوصی به ثمر نشسته است. در همین حال آمارها نشان می دهد بخشی قابل توجهی از این ظرفیت ها، در سال های گذشته ایجاد شده است.

نگاه کلان به عملکرد 40 سال گذشته

طی 4 دهه اخیر شاهد رشد ظرفیت های تولید در بخش معدن و صنایع معدنی بوده ایم به طوری رشد ظرفیت های سنگ آهن، فولاد و مس بیشترین رشد تولید را به ثبت رسانده اند. جدول مبین این است که میزان تولید فولاد از 368 هزار تن با رشد حدود 60 برابری به بیش از 21 میلیون و 800 هزار تن رسیده است. تولید محصولات فولادی هم با رشد 53 برابری از 368 هزار به بیش از 19 میلیون تن افزایش یافته است. در این مدت تولید سنگ آهن افزایش 83 برابری را تجربه کرده است. 

اجرای طرح ها و پروژه های استراتژیک 

طی این سال ها به رغم وجود مشکلات تحریم و جنگ تحمیلی، طرح های عظیم و متفاوتی به سر انجام رسیده است. امروزه در بخش معدن 110 هزار نفر و در بخش صنایع معدنی 600 هزار نفر مشغول به کار هستند.

در این میان طی سال های 1381 (آغاز فعالیت ایمیدرو) تا آبان سال جاری 1397 بیش از 111 طرح معدن و صنایع معدنی راه اندازی شده که از ارزش 14.4 میلیارد دلار برخوردار است. این تعداد طرح 45 هزار شغل مستقیم و 100هزار شغل غیر مستقیم ایجاد کرده است.

برنامه ریزی های انجام شده نیز مبین آن است که تا سال 1400 افزون بر 42 هزار شغل ایجاد خواهد شد که حاصل 16 میلیارد دلار سرمایه گذاری خواهد بود. در این میان 54 طرح مشارکتی و دولتی وجود دارد. همچنین 49 پروژه توسعه ای نیز مسمول کمک می شوند. 

عملکرد 5 سال گذشته؛ اوج گیری سرمایه گذاری و رشد ظرفیت های تولید

حال چنانچه نگاهی نیز به عملکرد 5 سال گذشته داشته باشیم، بخش معدن و صنایع معدنی شاهد راه اندازی بیش از 63 طرح به ارزش بیش از 5 میلیارد دلار شد. همچنین طی 9 ماه سال 97 نیز 6 طرح به ارزش بیش از 585 میلیون دلار افتتاح شده است. از سوی دیگر تا انتهای سال جاری نیز 19 طرح در نوبت راه اندازی قرار دارند که با احتساب پروژه های افتتاح شده به ارزش دو میلیارد و 600 میلیون دلار می رسد.

طرح های شاخص 1397-1392 

• احداث کارخانه های فراوری سنگ آهن در سنگان به ظرفیت 10 میلیون تن و سرمایه گذاری 10 هزار میلیارد تومانی با مشارکت بخش خصوصی
• توسعه بندر منطقه ویژه خلیج فارس و دوبرابر شدن ظرفیت حمل و بارگیری به 12 میلیون تن 
• راه اندازی 4 طرح از فولادهای استانی به ظرفیت تولید 3.2 میلیون تن آهن اسفنجی 
• راه اندازی نخستین کارخانه کنسانتره سنگ آهن هماتیتی
• راه اندازی نخستین کارخانه ذوب مس به روش فلش
• تولید کاتد مس به روش تانک بایولیچینگ 
• احداث کارخانه طلای زرشوران
• احداث واحد پایلوت تیتانیوم کهنوج
• احداث واحد پایلون کرین کک
• احداث واحد پایلوت آنتیموان سفیدابه
• احداث واحد تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران
• احداث واحد تولید عناصر نادر خاکی
• احداث مناطق ویژه اقتصادی بخش معدن و صنایع معدنی
• ایجاد زیرساخت های گسترده در بخش معدن و صنایع معدنی از جمله راهسازی ، برق رسانی ، احداث بنادر تخصصی

اکتشاف

تمرکز بر اجرای برنامه های جدید اکتشاف از اقدامات اساسی ایمیدرو در طی 5 سال گذشته بوده است. با اینحال ارقام اکتشافی از سال 1382 به این سو نشان دهنده رشد عملکرد در این حوزه است. عملکرد اکتشاف در دو بخش حفاری و صرف بودجه مورد بررسی قرار گرفته به طوری که میزان حفاری ها از 25480 متر سال 82 به بیش از 119 هزار متر سال 96 رسید. همچنین سرمایه گذاری در این بخش نیز از 49 میلیارد ریال به 1147 میلیارد ریال سال قبل افزایش یافت. 

از سوی دیگر با اجرای برنامه 270 هزار کیلومتر مربعی اکتشاف از اواخر سال 92 شاهد اوج گیری فعالیت های اکتشافی توسط ایمیدرو شدیم. طی این مدت بیشترین حفاری ها در سال 93 به ثبت رسید و از 212هزار متر عبور کرد اما بیشترین رقم سرمایه گذاری در این بخش نیز به سال 94 اختصاص یافت و در آن سال بیش از 1289 میلیارد ریال هزینه شد.

در 9 ماه 97 نیز نزدیک به 520 میلیارد ریال صرف برنامه های اکتشافی توسط ایمیدرو و شرکت های تابعه شد. میزان حفاری های انجام شده در این مدت نیز به بیش از 72 هزار متر رسید.

دستاوردها و اقدامات دیگر پس از انقلاب اسلامی

•  بومی سازی دانش فنی کارخانه احیای مستقیم فولاد تحت عنوان پِرِد(PERED)
•  بومی سازی بخش هایی از کارخانه های گندله و کنسانتره سنگ آهن
• انتقال دانش فنی مهندسی پروژه های اجرا شده در بخش معدن (به ویژه در صنعت فولاد و آلومینیوم) به داخل کشور 
• تکنولوژی شارژ گرم (Hot charging) در تولید آهن اسفنجی و همچنین شمش ریخته گری 
• توسعه و اجرای فناوری بیولیچینگ مس
• احداث مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی کرج به عنوان بزرگ ترین مرکز تحقیقاتی بخش معدن در خاورمیانه
• احداث کارخانه فولاد مبارکه به عنوان بزرگ ترین ورق های فولادی تخت در خاورمیانه
• بهره برداری از معادن بزرگ سنگان، چادرملو، گل گهر، سرب و روی مهدی آباد و سرب و روی انگوران
• صدور خدمات فنی مهندسی صنعت سیمان به خارج از کشور و احداث 2 واحد تولید سیمان در سوریه و ونزوئلا
• احداث بندر منطقه ویژه خلیج فارس و دستیابی به ظرفیت توسعه حمل و بارگیری 12 میلیون تن