تلاش اوکراین برای بهره برداری از ذخایر عظیم گاز زیرزمینی

به گزارش می‌متالز، شرکت بزرگ دولتی نفت و گاز اوکراین "نفت وگاز" که ذخایر گسترده گاز در انتظار بهره برداری شامل میدان دنیپرو دونتس را شناسایی کرده که در جایگاه دوم در اروپا قرار دارد، آماده عرضه آن‌ها به شرکت‌های بین المللی است و تاکنون با شرکت‌های آمریکایی در این باره مذاکره کرده است.

این اقدام برای قرار دادن این ذخایر در اختیار شرکت‌های انرژی، می‌تواند به اروپا برای یافتن منابع تازه گاز در پی پایان جنگ اوکراین و گذر از واردات گاز طبیعی مایع شده "ال ان جی" که گران‌تر است، کمک کند.

مایرون واسیلیک مشاور مدیرعامل شرکت نفت وگاز اوکراین ارزیابی کرده که تا ۴۰ میلیارد مترمکعب گاز در مخازن زیرزمینی این کشور وجود داشته باشد، هر چند که امکان بهره برداری از آن‌ها تا نیمه دوم دهه جاری وجود نخواهد داشت.
اروپا در پی حمله روسیه به اوکراین در نزدیک به هشت ماه پیش، در پی یافتن منابع جایگزین انرژی به جای واردات از روسیه است.
بخش عمده و بزرگ تولید و ذخایر گاز اوکراین در شرق رود دنیپرو قرار دارد که از میانه خاک این کشور شرق اروپا می‌گذرد.

میزان عرضه گاز روسیه به اروپا پیش از آغاز جنگ و قطع جریان آن در آستانه زمستان در این منطقه، نزدیک به ۴۰ درصد گاز اروپا را تامین می‌کرد. با وجود کاهش بهای گاز در هفته‌های گذشته در پی پر شدن سطح ذخیره سازی‌های کشور‌های اروپایی، نگرانی‌ها در باره کمبود انرژی در این قاره وجود دارد.

با وجود قرار داشتن اروپا اکنون در میانه بحران شدید انرژی، اما این تازه آغاز راهی است که نه تنها در سال آینده پایان نمی‌پذیرد، بلکه شاید بسیار شدیدتر هم شود.

با گذشت نزدیک به هشت ماه از آغاز حمله روسیه به اوکراین، دور شدن اروپا از واردات انرژی از روسیه به آسانی پیش نرفته و دستکم در کوتاه مدت موجب بحران فزاینده انرژی در این قاره شامل بهای بی سابقه گاز طبیعی و سه برابر شدن مبلغ قبض برق در برخی مکان‌ها بوده است.

ارزش واردات انرژی اروپا از روسیه در سال گذشته (۲۰۲۱) معادل ۹۹ میلیارد یورو (۱۱۷ میلیارد دلار) بوده که نزدیک به ۴۰ درصد این مبلغ برای گاز طبیعی مصرفی و ۳۰ درصد برای نفت خام این قاره بوده است.

دولت‌های اروپایی در تلاش موفقیت آمیزی توانسته اند ظرفیت ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی را برای رویارویی با ماه‌های سردتر زمستان پیش رو، تکمیل کنند که تقاضای انرژی در آن دوره در بالاترین سطح قرار خواهد داشت. آلمان اعلام کرده که توانسته ۹۵ درصد از ظرفیت ذخایر گاز خود را ۲ هفته پیش‌تر از برنامه، پر کند و اکنون نزدیک به ۹۲ درصد از ظرفیت ذخیره سازی‌های گاز در اتحادیه اروپا پر شده که بسیار جلوتر از برنامه پیشین برای تکمیل ظرفیت ۸۰ درصد آن‌ها تا اول نوامبر (۱۰ آبان ماه) است.

هر چند تکمیل ظرفیت منابع ذخیره سازی ممکن است گذراندن این زمستان را آسان‌تر کند، اما برای همیشه دوام نخواهند آورد. به گفته کارشناسان، منابع ذخیره سازی‌های گاز اروپا صرف نظر از سرد یا ملایم بودن آب و هوای زمستانی، تنها برای چند ماه طراحی شده و به نظر می‌رسد بحران انرژی اروپا در ۲۰۲۳ – ۲۰۲۴ با توجه به محدود شدن فزاینده صادرات گاز روسیه، در دسترس نبودن هیچ پروژه تازه گاز طبیعی تا سال آینده و رقابت بیشتر بازار‌های آسیایی، بسیار شدیدتر رخ دهد.

اتحادیه اروپا از هنگام حمله روسیه به اوکراین در فوریه گذشته، به شدت برای کاهش وابستگی به منابع انرژی روسیه تلاش کرده که شامل ممنوعیت سراسری بیشتر واردات از روسیه از دسامبر می‌شود. اروپا تا اواخر اوت مقادیر کافی گاز طبیعی از روسیه عمدتا از طریق خط لوله نورد استریم دریافت می‌کرد که بیشتر برای پرکردن منابع ذخیره سازی استفاده می‌شد تا اینکه شرکت‌های انرژی روسیه، جریان گاز طبیعی را در واکنش به تحریم‌های غرب، قطع کردند.

هر گونه امیدواری به ازسرگیری جریان نورداستریم، پیش از زمستان آینده، هم زمان با آسیب دیدن این خط لوله در پایان سپتامبر و نشت صد‌ها هزار تن گاز متان در دریای شمال، به ناامیدی تبدیل شد. با اینکه جریان گاز طبیعی در هنگام آسیب دیدن در این خط لوله جریان نداشته، اما تاکنون عملیات تعمیر آن آغاز نشده است.

به گفته تاتیانا میتروا پژوهشگر مرکز سیاست جهانی انرژی وابسته به دانشگاه کلمبیا؛ با وجود فعال بودن دیگر خط‌های لوله میان روسیه و اروپا تاکنون، اما کرملین اخیرا در باره سرنوشت مشابه نورد استریم و تعطیلی آنها، هشدار داده است.

برخی از این خطوط لوله مستقیما از خاک اوکراین می‌گذرند و جنگ ممکن است به سادگی ظرفیت انتقال گاز آن‌ها را به اروپا تحت تاثیر قرار دهد.

اروپا در صورت قطع جریان گاز روسیه چند گزینه برای پرکردن دوباره ذخایر خود پیش از زمستان آینده دارد. این قاره به وارد کردن حجم بزرگی از گاز طبیعی مایع شده "ال ان جی" روی آورده که آسان‌تر از گاز طبیعی قابل انتقال از ایالات متحده و خاورمیانه است. هر چند تولیدکنندگان عمده، آشکارا گفته اند که پروژه تازه گاز طبیعی در سال آینده آغاز نخواهد شد که به معنای محدود باقی ماندن عرضه است.

این قاره در تلاش برای پرکردن ظرفیت مخازن خود از کاهش قابل توجه تقاضای انرژی در بازار‌های آسیایی به ویژه چین سود می‌برد. واردات چین بزرگ‌ترین وارد کننده ال ان جی جهان در ۲۰۲۲ به ویژه از آمریکا و قطر عمدتا به علت رکود اقتصادی، قرنطینه‌های برای جلوگیری از همه گیری کووید – ۱۹ و زمستان گرم‌تر از میزان پیش بینی شده، تا ۱۴ درصد، افت کرده است.

اما بازگشت مصرف گاز طبیعی چین به میزان پیشین، به بهبود شرایط اقتصادی این کشور در سال اینده و احتمال سرد بودن زمستان بستگی دارد که شاید دوباره مصرف گاز این کشور شرق آسیا را بالا ببرد.

آژانس بین المللی انرژی مستقر در پاریس در ماه اکتبر پیش بینی کرد که عرضه گاز طبیعی در ۲۰۲۳ هم به علت کاهش صادرات روسیه و نبود پروژه تازه در جهان، همچنان محدود خواهد بود.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)