قطب عربی سرمایه چینی

به گزارش می‌متالز، نگاهی به روابط تجاری عربستان‌سعودی و چین در سال‌های گذشته، در آستانه سفر سه روزه شی‌جین‌پینگ به ریاض تاحدی رگه‌های آغازین این تغییر روند را آشکار می‌کند. در روز‌های گذشته و پس از بر‌گزاری اجلاس بزرگ سرمایه‌گذاری عربستان، معروف به داووس صحرا، یکی از کمیته‌های طرح کمربند و جاده چین که کمیسیونی مشترک میان چین و عربستان است با بر‌گزاری نشستی، شواهدی از روند تغییر روابط دو کشور را نشان داد. این رویداد در آستانه سفر رئیس جمهور چین به ریاض برگزار شد که مدت ۳‌روزه این سفر در سطح دیپلماتیک قابل توجه محسوب می‌شود، خود نشانه دیگری از این تغییرات است. عربستان‌سعودی، علاوه‌بر عرضه نزدیک به ۱۰‌درصد از کل مصرف انرژی جهان، با تسلط بر اوپک که اکنون با پیوستن روسیه قدرتی دوچندان یافته است، حاکم مطلق بازار نفت جهان است.

ریاض به همین واسطه عمده‌ترین تصمیم‌گیر غیرمستقیم سرنوشت بخش‌های صنعت و تجارت در جهان نیز هست، در نتیجه چین، دومین اقتصاد بزرگ دنیا و پیشران تقاضای بسیاری از بخش‌های معدن، مواد خام و تجارت بین‌المللی، انگیزه‌ای فراتر از معمول برای گسترش تجارت و روابط اقتصادی با عربستان دارد. بر اساس آخرین آمار دولتی چین که در ماه‌های گذشته از عملکرد طرح کمربند و جاده منتشر شد، این ادعا به زبان عدد بیان می‌شود. عربستان‌سعودی بزرگ‌ترین جذب کننده سرمایه چین در این مدت بوده است. این رقم معادل جذب ۵/ ۵میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم طی ۶‌ماه است و اختلاف آن با سرمایه پذیر دوم چین در این مدت ۱۰‌برابر است. آماری دیگر نیز برای مستندکردن این نزدیکی کم سابقه وجود دارد. برای نمونه وزیرخارجه سعودی، شاهزاده فیصل به روند روزافزون مبادلات تجاری میان دو کشور اشاره کرد و عربستان را مقصد نخست سرمایه‌گذاری‌های خارجی چین در نیمه نخست سال‌۲۰۲۲ و چین را شریک اول تجاری عربستان عنوان کرد. همچنین سال‌گذشته چین ۲۷‌درصد از مجموع نفت‌خام عربستان را خریداری و رکوردی جدید را در این زمینه ثبت کرد. علاوه بر این بر اساس آمار موسسه مریک، اندیشکده مریک، اندیشکده‌ای که تمرکز آن بر مطالعات چین قرار دارد، حجم تجارت دو کشور در انتهای سال‌۲۰۲۱ به ۳۱/ ۸۷‌میلیارد دلار رسیده که در نسبت با آغاز روابط سیاسی دو کشور در سال‌۱۹۹۰، ۲۰۹‌برابر شده‌است. آخرین خبر از این روند همکاری را باید در سفر پیش‌روی رئیس‌جمهور چین به عربستان‌سعودی پی‌گرفت.

تجار ماهر صحرا

در آستانه سفر رئیس جمهور چین به عربستان‌سعودی و پس از اتمام اجلاس بین‌المللی بزرگ سرمایه‌گذاری در عربستان، معروف به داووس‌صحرا، دو کشور سعودی و چین بر گسترش همکاری و ایجاد هماهنگی برای سرمایه‌گذاری مشترک در کشور‌های ابتکار کمربندوجاده توافق و تاکید کردند. این نشست چهارمین گردهمایی کمیته‌ای با نام طرح‌های بزرگ سرمایه‌گذاری و انرژی کمربند و جاده که ریاست آن به عهده ولیعهده سعودی است، برگزار می‌شود. هرچند به شکل سنتی عمده حجم مبادلات تجاری دو کشور بر پایه صدور نفت‌خام عربستان به چین بوده است، اما در این سال‌ها نه‌تن‌ها این روابط سنتی مستحکم‌تر شده، بلکه حوزه همکاری‌های تجاری و اقتصادی میان دو کشور به‌نحوی چشمگیر افزایش یافته است. بنا به گزارشی که رسانه رسمی دولت عربستان منتشر کرده است، این همکاری شامل تضمین امنیت عرضه و تقاضای نفت در کشور‌هایی است که در طرح کمربند و جاده حضور دارند. این سخنان در نشستی‌مجازی که به ریاست مشترک وزیر انرژی سعودی، شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان و معاون کمیسیون توسعه و اصلاح ملی چین، لیان ویلیانگ برگزار شد، به میان آمد. شاهزاده سعودی در این اجلاس گفت: عربستان‌سعودی همواره چین را به‌عنوان شریکی راهبردی در نظر داشته و این کمیته خواهان گسترش چشم انداز همکاری‌های بیشتر میان عربستان‌سعودی و چین است، به‌ویژه در حوزه انرژی که ظرفیت افزایش هم افزایی هرچه بیشتر میان دو کشور وجود دارد. در این نشست، دو طرف به مذاکره بر سر همکاری در حوزه‌هایی پرداختند که برای تقویت همکاری بر آن تاکید دارند. این حوزه‌ها شامل نفت و پتروشیمی، فناوری‌های کربن زدا، الکتریسته و انرژ ی‌های تجدیدپذیر، هیدروژن، بهره وری انرژی، انرژی هسته‌ای صلح آمیز و امنیت زنجیره عرضه است. علاوه‌بر این، همکاری‌های صنعتی با تمرکز بر انقلاب نسل چهارم صنعت، معدن‌کاری دیجیتال و لجستیک، حمل‌ونقل هوایی و اقتصاد دیجیتال در دستور کار همکاری‌های دو کشور اعلام شد. وزیر سعودی در این نشست بر افزایش مستمر مبادلات تجاری دو کشور در پنج‌سال گذشته اشاره کرد و افزود: چین نخستین مقصد صادراتی نفت عربستان است و پادشاهی عربستان به ایفای نقش شریکی قابل‌اطمینان و معتمد برای چین تاکید دارد.

شی در ریاض

عربستان‌سعودی در روز‌های آتی میزبان رئیس جمهور چین است. به گزارش خبر‌گزاری‌های رسمی عربستان طی این دیدار و در حاشیه آن سه همایش برگزار خواهد شد. وزیرخارجه عربستان‌سعودی درباره بر‌گزاری این نشست‌ها به رسانه‌ها گفت: «در سال‌های گذشته شاهد نتایج مثبت بهبود روابط دو کشور بوده ایم. این کار به واسطه نزدیک‌کردن نقطه نظرات دو طرف در باب مسائل عمده منطقه‌ای و بین‌المللی حاصل شده‌است. به گفته وزیر سعودی مبادلات تجاری میان دو کشور به نحوی روزافزون رو به افزایش است و عربستان در سرمایه‌گذاری‌های خارجی چین در نیمه نخست سال‌۲۰۲۲ جایگاه اول را داشته است.» او در ادامه چین را شریک اول تجاری عربستان عنوان کرد. آمار تجارت میان چین و عربستان اکنون در بالاترین سطح از زمان ایجاد روابط سیاسی میان دو کشور قرار دارد. طی ۳۰ سال‌گذشته، روابط اقتصادی-سیاسی میان دو کشور به‌نحوی قابل‌توجه افزایش یافته است. شاهزاده فیصل علاوه‌بر ذکر نقطه نظرات مشترک میان دو کشور در زمینه مسائل سیاسی، بر لزوم حمایت از تجارت‌جهانی و تقویت حمل‌ونقل دریایی در جهان با همکاری چین و عربستان تاکید کرد. اکنون عربستان‌سعودی بزرگ‌ترین شریک تجاری چین در منطقه خاورمیانه و شمال‌آفریقا است و متقابلا چین بزرگ‌ترین شریک تجاری و مشتری نفت عربستان است. نگاهی به آمار تجارت میان دو کشور نشان‌دهنده روند رو به افزایش حجم مبادلات دو طرف به شکلی معنادار است. سال‌گذشته چین ۲۷‌درصد از مجموع نفت‌خام عربستان را خریداری و رکوردی جدید را در این زمینه ثبت کرد. این آمار در حالی اعلام می‌شود که واردات نفت‌خام چین برای نخستین‌بار در ۲۰سال‌گذشته افت داشت. در مقابل چین بزرگ‌ترین شریک تجاری صنعت پتروشیمی عربستان نیز هست و قریب یک‌چهارم این محصولات را خریداری می‌کند. بر اساس آمار اندیشکده مریک، حجم تجارت دو کشور در انتهای سال‌۲۰۲۱ به ۳۱/ ۸۷میلیارد دلار رسید. این رقم در نسبت با آغاز روابط سیاسی دو کشور در سال‌۱۹۹۰ که حجم مبادلات فی‌مابین رقمی ۴۱۸‌میلیون دلاری بود ۲۰۹‌برابر شده‌است. بر اساس همین آمار عربستان‌سعودی بزرگ‌ترین دریافت کننده سرمایه چین در منطقه بوده است و حدفاصل سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۱ سرمایه‌گذاری چین در عربستان‌سعودی بالغ بر ۵/ ۴۳میلیارد دلار برآورد شده‌است، در مقابل سرمایه‌گذاری عربستان‌سعودی در طرح‌های چینی اکنون به ۳۵‌میلیارد دلار رسیده است. برای نمونه ۴۵‌درصد از تولید فراسرزمینی عربستان‌سعودی در چین قرار دارد. همکاری‌های دو طرف اکنون از اتکای صرف بر تجارت انرژی به حوزه‌های بسیار متنوع و اساسی از جمله سرمایه‌گذاری در زیرساخت، ارتباطات، های تک، صنعت، تامین‌مالی، حمل‌ونقل، انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر و نیز انرژی هسته‌ای و تولید اسلحه گسترش یافته است. از جمله مهم‌ترین مکانیزم‌های تمهیدی برای گسترش این همکاری ها، ایجاد هماهنگی میان برنامه‌های بزرگ دو طرف بوده است: ویژن ۲۰۳۰ سعودی و طرح کمربندوجاده چین. هدف از ویژن۲۰۳۰ سعودی که مهم‌ترین سند راهبردی این کشور است کاهش وابستگی اقتصاد این کشور به‌فروش نفت، تنوع بخشی به اقتصاد، افزایش سهم بخش‌خصوصی و کاهش سهم دولت از اقتصاد عنوان‌شده که برای رسیدن به این اهداف همپوشانی گسترده‌ای در سرمایه‌گذاری‌های چین در طرح کمربند و جاده در قسمت عربستان این طرح ایجاد شده‌است. بر اساس آمار نیمه نخست سال‌۲۰۲۲ سرمایه‌گذاری‌های طرح کمربند و جاده چین، عربستان‌سعودی بزرگ‌ترین سرزمین سرمایه پذیر چین بوده است. به شکل کلی روند سرمایه‌گذاری‌های چین بر اساس این طرح از سال‌۲۰۲۰ به این‌سو در خاورمیانه افزایشی چشمگیر نشان می‌دهد. بنا به آمار رسمی دولت چین در این زمینه سهم خاورمیانه از سرمایه‌گذاری‌های خود را بر اساس طرح کمربند و جاده از ۸‌درصد در نیمه نخست سال‌۲۰۲۰ به ۳۲‌درصد در نیمه نخست سال‌۲۰۲۲ افزایش داده است. چین در نیمه نخست سال‌۲۰۲۲ در ۴۲ کشور در قالب این طرح سرمایه‌گذاری و تامین‌مالی انجام داده است. از این تعداد، ۱۵کشور پذیرای سرمایه‌گذاری چین و ۳۵ کشور شاهد حضور چین در طرح‌های عمرانی خود بوده اند. بیشترین تامین‌مالی پروژه‌های عمرانی سال‌۲۰۲۲ چین بر مبنای این طرح در فیلیپین صورت‌گرفته است و در مرحله دوم، صربستان و سپس عراق قرار دارند، اما در زمینه سرمایه‌گذاری مستقیم، سعودی بزرگ‌ترین سهم از سرمایه چین را جذب کرده است. این رقم برای نیمه نخست سال‌۲۰۲۲ بالغ بر ۵/ ۵میلیارد دلار است که در مقایسه با مقام‌های دوم و سوم جدول که سرمایه ۵۰۰ میلیون دلاری از چین را جذب کرده‌اند، نشان از تفاوتی هزار درصدی دارد.

منبع: دنیای اقتصاد