افزایش تولید فولاد به‌رغم کمبود سنگ‌آهن/ تولید مازاد؛ خطر حذف از بازار جهانی

به گزارش می‌متالز، رضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت، معتقد است که تا ۱۵ سال آینده ذخایر سنگ آهن ایران تمام می‌شود.

به‌رغم ارائه چنین هشداری، ایران این روز‌ها برخلاف جریان جهانی، بیش از تمام کشور‌ها فولاد تولید می‌کند و برای این رکوردشکنی طبیعتاً چاره‌ای جز استحراج و مصرف سنگ آهن ندارد. آیا تداوم این روند منجر به حذف ایران از بازار جهانی فولاد می‌شود؟

تولید فولاد بدون تقاضا

تولید فولاد و در پی آن مصرف سنگ آهن در شرایطی که ذخایر این ماده معدنی رو به پایان است و تقاضایی برای فولاد تولیدی وجود ندارد، بی‌رویه به نظر می‌رسد.

براساس داده‌های انجمن جهانی فولاد، ایران در ۹ ماهه نخست سال جاری میلادی ۲۲ میلیون تن فولاد تولید کرد. این حجم ۱۰ برابر بیشتر از حجم تولید در مدت مشابه سال گذشته میلادی بود.

این رشد تولید در حالی اتفاق افتاد که دیگر تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان تولید خود را در سال جاری کاهش داده‌اند. این کاهش برآمده از کاهش تقاضای جهانی است.

ایران دهمین تولیدکننده بزرگ سنگ آهن و فولاد

ایران علاوه بر اینکه دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان است، دهمین تولیدکننده بزرگ سنگ آهن دنیا هم به شمار می‌آید. داده‌های سازمان زمین‌شناسی آمریکا نشان می‌دهد ایران در دو سال گذشته میلادی ۵۰ میلیون تن سنگ آهن در هر سال استخراج کرده است.

حال دو مساله وجود دارد؛ نخست اینکه تولیدکنندگان فولاد کشور که برخلاف رویه جهانی استمرار و اصرار بر تولید دارند چگونه می‌خواهند سنگ آهن را به عنوان ماده اولیه زنجیره تولید فولاد تامین کنند؟ پرسش دوم آنکه چه تقاضایی برای این حجم از فولاد وجود دارد؟

ناهمخوانی میان تولید فولاد و مصرف سنگ آهن

مهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگ آهن، در پاسخ به دو سوال یادشده گفت: پیش از این طرح جامع فولاد نوشته و براساس آن قرار شد تولید فولاد کشور افزایش پیدا کند. بر اساس چشم‌انداز تعریف‌شده، تولید فولاد ایران در سال ۱۴۰۴ باید به ۵۵ میلیون تن برسد. هم‌راستا با رشد تولید فولاد در سایر زمینه‌ها هم جهش‌هایی پیش‌بینی می‌شد تا فولاد تولیدی و یا درآمد حاصل از صدور آن برای تحقق آن جهش‌ها مصرف و خرج شود.

او ادامه داد: دستیابی به رشد اقتصادی مثبت هشت درصد و افزایش جمعیت ایران به ۱۰۰ میلیون نفر تا سال ۱۴۰۴ از جمله این موارد بود. افزون بر این‌ها، سرانه مصرف فولاد در کشور برای هر نفر ۳۶۰ کیلوگرم در نظر گرفته و پیش‌بینی می‌شد که کشور‌های جنگ‌زده همسایه محصولات فولادی موردنیاز در بازسازی را از ایران بخرند.

وی افزود: با این حال در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ بیشترین مصرف فولاد ایران ۱۵میلیون تن در سال است؛ آن هم در شرایطی که قیمت تمام‌شده ایران برای فولاد قیمتی نیست که بتواند از طریق آن گوی سبقت را از رقبا در بازار جهانی برباید.

اکبریان تشریح کرد: علاوه بر این، شمش فولاد یک ماده خام به شمار می‌آید و صدور آن مانند هر ماده خامی درآمد چشمگیر ندارد. در نتیجه تولید ۵۵ میلیون تن شمش توجیه اقتصادی ندارد. در همین حال همسایه‌های ایران همچون عراق و افغانستان و شرکایی مانند سوریه هم فولاد موردنیازشان را از ایران نخریدند. این موارد نشان می‌دهد اکنون بین ذخایر سنگ آهن، تولید فولاد و تقاضا برای فولاد ایران همخوانی وجود ندارد.

بی‌اطلاعی از حجم ذخایر سنگ آهن ایران

رئیس انجمن سنگ آهن پایان یافتن ذخایر کنونی سنگ آهن را رویدادی طبیعی دانست و گفت: در ایران مانند تمام دنیا ذخایر معدنی تمام می‌شوند؛ چراکه این ذخایر محدودند. برای رویارویی با این اتفاق باید دست به اقداماتی کلان برای شناسایی و اکتشاف ذخایر زد. هنوز ما نمی‌دانیم چقدر ذخیره سنگ آهن داریم! برای دریافت این موضوع نیاز به مطالعات وسیع و دقیق است.

بنا بر آنچه شرح داده شد، زنجیره فولاد ایران نیاز جدی به مدیریت بهتر و اقتصادی کردن تولید شمش فولاد و همچنین شناسایی و اکتشاف ذخایر جدید سنگ آهن دارد.

اتفاقی که اگر نیفتد در آینده نزدیک می‌تواند مازاد عرضه فولاد و در پی آن فروش با قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت واقعی را دربرداشته باشد.

آن هم در شرایطی که تولید نیاز به ذخایر جدید سنگ آهن دارد و اگر ذخایر در داخل تامین نشود چاره‌ای جز واردات سنگ آهن نمی‌ماند. اتفاقی که می‌تواند قیمت تمام‌شده محصولات زنجیره فولاد را به قدری بالا ببرد که ایران را از بازار جهانی فولاد حذف کند.

نمودار بالا به‌خوبی نشان می‌دهد که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ آهن جهان و میزان تولید آن‌ها در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ میلادی چه میزان تولید سنگ آهن داشته‌اند. حال آیا تولید فولاد در کمبود ماده معدنی آن یک دستاور است یا منجر به حذف تدریجی ایران از بازار جهانی می‌شود؟

منبع: تجارت نیوز