ضرورت جهش اکتشافی بزرگ

به گزارش می‌متالز، چند سالی است که خطر بزرگ کمبود سنگ آهن، صنعت فولاد ایران را تهدید می‌کند و روز به روز نیز بر وسعت و شدت این خطر افزود می‌شود. صنعت فولاد کشور در سال‌های اخیر با وجود تحریم و محدودیت در تعاملات بین‌المللی با همت متخصصان ایرانی توانسته در مسیر توسعه حرکت کند و ارزآوری قابل توجهی را به دنبال داشته است. در افق ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن فولاد هدف‌گذاری شده است. تولید این حجم از فولاد نیازمند تأمین سنگ آهن به عنوان ماده اولیه اصلی است. با این وجود تردید‌هایی در مورد تأمین نیاز زنجیره فولاد به سنگ آهن وجود دارد. همین تردید‌ها نیز تحقق اهداف سند چشم‌انداز برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد را با ابهام روبرو می‌کند.

اکتشاف، نخستین و یکی از بااهمیت‌ترین حلقه‌های فعالیت‌های معدنی است. اکتشاف به ماشین‌آلات و تکنولوژی‌های نوین نیاز دارد، اما با توجه تحریم‌های طولانی‌مدت علیه ایران، چنین تجهیزاتی در کشور وجود ندارد. همین موضوع، فعالیت را برای تداوم معدنکاری مشکل می‌کند. کمبود سنگ آهن در ایران جدی است و باید راه‌حلی برای آن اندیشیده شود. مطابق سند چشم‌انداز توسعه، ظرفیت تولید فولاد کشور ما در سال ۱۴۰۴، باید به ۵۵ میلیون تن افزایش یابد. اگر در سال ۱۴۰۴، حدود ۸۵ درصد از این ظرفیت برای تولید فولاد مورداستفاده قرار گیرد، نیاز ایران به سنگ آهن یک میلیارد و ۹۰ میلیون تن برآورد می‌شود. در چنین شرایطی باقی‌مانده ذخیره سنگ آهن، تنها کفاف ۱۵ سال صنعت کشور را می‌دهد. اگر ۷۵درصد ظرفیت فولاد کشور برای تولید مورداستفاده قرار گیرد، نیاز به سنگ آهن، ۹۶۰ میلیون تن خواهد بود. در چنین شرایطی، ذخیره سنگ آهن ایران تنها کفاف ۱۸ سال نیاز کشور را می‌دهد. حال اگر تنها ۶۵ درصد ظرفیت کشور فعال باشد، ۸۳۰ میلیون تن سنگ آهن نیاز خواهد بود و تا ۲۲ سال ذخیره این ماده معدنی را داریم. با توجه به موارد یاد شده، تأمین ذخیره بیشتر در سال‌های آتی باید مورد توجه قرار گیرد. زمانی صحبت از واردات سنگ آهن از معدن سنگ آهن حاجی گک افغانستان بود؛ اما با توجه به نا امنی‌های این منطقه، تحقق این مورد آنقدر‌ها هم راحت نخواهد بود.

هدف‌گذاری اکتشاف سراسری سنگ‌آهن

راهکار اصلی تأمین خوراک کارخانه‌های فولادسازی، فعالیت جدی و تمرکز بر موضوع اکتشاف است. به گزارش روابط عمومی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، اردشیر سعدمحمدی ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: کارشناسان بخش معدن و صنایع معدنی چندین سال است که هشدار جدی داده‌اند؛ مبنی بر اینکه ذخایر معدنی مانند سنگ‌آهن با روند اکتشاف موجود رو به اتمام است و این موضوع جدیدی نیست.

وی افزود: بر اساس آخرین ویرایش مطالعات طرح جامع فولاد کشور، ذخیره زمین‌شناسی سنگ‌آهن ۵ میلیارد تن و ذخیره قابل استخراج آن ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تن تخمین زده می‌شود. چنانچه اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ تحقق یابد و به تولید سالیانه ۵۵ میلیون تن فولاد خام برسیم، سالانه ۱۶۰ تا ۱۶۹ میلیون تن سنگ‌آهن نیاز است؛ بنابراین ذخایر موجود، جوابگوی تولید فولاد برای سالیان متمادی نخواهد بود.

این فعال بخش معدن و صنایع معدنی ادامه داد: استخراج از معادن در اعماق زمین نیز راه دیگری است که در میان‌مدت امکان دارد بتوان آن را پیگیری کرد، اما این راه درحال‌حاضر صرفه اقتصادی ندارد و با افزایش قیمت‌ها، ممکن است توجیه‌پذیر شود. وی برنامه‌ریزی برای استخراج از معادن کوچک و متوسط را راهکار دیگری برای تأمین سنگ‌آهن مورد نیاز کشور دانست.

سعدمحمدی درمورد واردات سنگ‌آهن اذعان کرد: واردات سنگ‌آهن از کشور‌هایی مانند استرالیا، راه دیگری است که پیش روی ما قرار دارد، اما ایراداتی به آن وارد است. در درجه نخست آنکه هزینه حمل سنگ آهن از کشور‌های دیگر قابل توجه برآورد می‌شود. علاوه بر این با توجه به عمق کم اسکله‌های کشور، نمی‌توان از کشتی‌های بزرگ که توان حمل قابل توجه بار را دارند، استفاده کرد و همین موضوع باعث افزایش هزینه واردات خواهد شد. وی یادآور شد: مانع جدی بر سر راه واردات نیز تحریم‌های اقتصادی هستند و از اساس گره زدن صنعت فولاد کشور به واردات، امری اشتباه است. چراکه با تداوم تحریم، تمام زنجیره فولاد کشور با مشکل مواجه خواهد شد.

این فعال بخش معدن و صنایع معدنی خاطرنشان کرد: راه‌حل اصلی تأمین خوراک کارخانه‌های فولادسازی، فعالیت جدی و تمرکز بر موضوع اکتشاف است. بر همین اساس نیز مجموعه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری در حوزه معادن اقدام به برنامه‌ریزی برای حفاری عمیق کرده‌اند.

الزامات تداوم تولید

سعید عسکرزاده دبیر انجمن سنگ آهن ایران اظهار کرد: جهش اکتشافی ضرورتی برای تداوم تولید زنجیره فولاد کشور است. تغییرات و اصلاحات آرام و افزایش محدود بودجه پاسخگوی نیاز اکتشافی سنگ آهن کشور نیست. به گزارش ایلنا عسکرزاده گفت: میزان ذخایر معدنی هر کشوری بر مبنای عیار مشخصی ارزیابی می‌شود. مدت زمان اتمام منابع سنگ آهن در اظهارنظر‌های مختلف متفاوت است. آنچه در این اعداد و ارقام اهمیت دارد، جنبه هشدار آن است. درواقع انتظار می‌رود با تکیه بر این آمار و ارقام، فرآیند توسعه اکتشاف در کشور، رونق بگیرد. وی افزود: مجموعه انجمن سنگ آهن و فعالان این بخش بار‌ها نسبت به بی‌توجهی به توسعه فعالیت‌های اکتشافی و استخراجی در حوزه سنگ آهن هشدار داده‌اند. درواقع وجود بی‌عدالتی در زنجیره فولاد موجب شده که حلقه نخست زنجیره فولاد کشور مورد غفلت قرار گیرد. منظور از حلقه نخست فعالیت در زنجیره فولاد، اکتشاف است.

دبیر انجمن سنگ آهن ایران تصریح کرد: ما نیازمند جهش بزرگ در فعالیت‌های اکتشافی هستیم. علاوه بر این انتظار می‌رود فعالیت در حوزه فرآوری سنگ آهن نیز توسعه یابد تا امکان بهره‌مندی از ذخایر کم‌عیار و همچنین فرآوری سنگ‌های هماتیتی نیز مهیا باشد.

وی در ادامه و درباره اثرات مخرب برداشت‌های معدنی بر محیط زیست گفت: فرآیند‌های معدنی بر عملکرد محیط زیست اثرگذار هستند، با این وجود درباره اثرات منفی این بخش اغراق شده است. تخریب‌های معدن فیزیکی هستند و همچون سایر صنایع مواد سمی را به محیط زیست وارد نمی‌کند. علاوه بر این براساس قانون معادن مقرر شده که بهره‌برداران مکلف هستند پس از پایان کار، خسارات تحمیلی به ذخایر معدنی را مرتفع کنند، بنابراین معادن تأثیر منفی قابل توجهی بر محیط‌زیست ندارند.

سخن پایانی

اکتشاف معادن فعالیت تخصصی است و نیاز به دانش، تخصص و تجهیزات دارد. با توجه به استخراج سنگ‌آهن و مصرف صنایع فولادی پیش‌بینی می‌شود ذخایر کشف شده در این زنجیره تا دو دهه آینده به اتمام برسد، بنابراین سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشاف تضمین‌کننده آینده صنایع معدنی کشور است. تأمین نیاز زنجیره فولاد به مواد اولیه پایدار نیازمند بسط و توسعه فعالیت‌های اکتشافی، اکتشافات عمیق، ایجاد کنسرسیوم‌های معدنی و فولادی در پهنه‌های جدید برای تأمین مواد اولیه موردنیاز جهت تولید فولاد پایدار، تشکیل خوشه‌های حمایتی از معادن کوچک و کنترل صادرات مواد اولیه خام است.

منبع: صمت