بررسی بازار سنگ آهن در پی حمله روسیه به اوکراین

به گزارش می‌متالز، صنعت، تاثیرات اساسی روی اقتصاد می‌گذارد و در این میان صنعت فولاد با توجه به کاربرد‌های گسترده آن جایگاه ویژه‌ای دارد. امروزه یکی از راه‌های توسعه یک کشور، تولید فولاد و پیشرفت در این صنعت است. در بین صادرکننده‌های بزرگ سنگ معدن و کنسانتره آهن می‌توان به روسیه و اوکراین اشاره کرد که به طور میانگین طبق آمار گزارش شده توسط «UNComTrade» در بازه بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱، به طور متوسط سالانه حدود ۶۳ میلیون تن سنگ‌آهن از این دو کشور صادر شده است که در نمودار ۱ نشان داده شده و حدود ۷ درصد از استخراج کل سنگ‌آهن جهان توسط این دو کشور انجام می‌شود. همچنین از آنجایی که اوکراین و روسیه از صادرکننده‌های مهم مواد اولیه فولاد‌سازی به سایر کشور‌های اروپایی هستند، درگیری بین این دو کشور‌ می‌تواند روی عرضه سنگ آهن تاثیر بگذارد و مشخص است که هرگونه عملیات نظامی طولانی‌مدت، به شدت بر صادرات سالانه سنگ‌آهن و صنعت فولاد‌سازی موثر است. یکی دیگر از عوامل موثر روی عرضه و تقاضا و به دنبال آن تغییر قیمت سنگ‌آهن در بازار جهانی در سال ۲۰۲۲، تغییر رویکرد دولت‌ها به خصوص چین در برابر کرونا است و بررسی اثر آن اهمیت زیادی دارد.

وضعیت شرکت‌های معدنی سنگ‌آهن با شروع جنگ اوکراین و روسیه

با توجه به شروع جنگ بین اوکراین و روسیه در ماه فوریه ۲۰۲۲، تولیدات کارخانه‌ها و استخراج معادن با مشکلات متعددی رو‌به‌رو شد که مصادره بنادر دریای سیاه اوکراین توسط روسیه به عنوان یکی از راه‌های مهم دریایی انتقال محصولات از اوکراین به اروپا و آسیا، حملات متعدد به خطوط راه‌آهن اوکراین،  کشته‌شدن نیرو‌های عملیاتی معادن و پیوستن اجباری آن‌ها به ارتش، افزایش هزینه‌های تولیدی به دلیل افزایش قیمت انرژی و هزینه‌های حمل‌ونقل، مواردی از این مشکلات است. از تغییرات عمده ایجاد شده در بازار جهانی عرضه گندله، مهم‌ترین آن کاهش بین سه تا سه میلیون و ۵۰۰ هزار تنی در صادرات گندله سنگ‌آهن از روسیه است که به دلیل درگیری در جنگ با اوکراین و در پی تحریم‌های تجاری ایجاد شده برای آن کاهش داشته است. این کاهش در صادرات روسیه، با افزایش کلی صادرات گندله از اوکراین در طول این دوره به دلیل افت تقاضای داخلی گندله اوکراین و محدودیت در تولید داخلی فولاد این کشور جبران می‌شود. علاوه‌براین، در ماه می ۲۰۲۲، دولت هند ۴۵ درصد عوارض صادراتی برای گندله سنگ‌آهن وضع کرد که توانایی تولیدکنندگان محلی گندله را برای عرضه به بازار‌های بین‌المللی محدود کرد و باعث بسته شدن تعدادی از شرکت‌های تولید‌کننده شد. همچنین حملات منظم به اپراتور ملی راه‌آهن اوکراین نیز یکی دیگر از این مشکلات است که حمل‌ونقل محصولات تولیدی که به طور ریلی از این کشور به اروپا منتقل می‌شد را مختل کرد. همچنین کارخانه‌ها نیاز به پیکربندی لجستیک جدیدی دارند که از مشکلات خاص مخصوص به خود برخوردار است و می‌تواند اجرای برنامه‌های بلندمدتی که پیش‌تر برنامه‌ریزی شده بود را مختل کند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که به دلیل توجه ویژه به کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و مشکلات زیست‌محیطی در سال‌های اخیر، تقاضای فولاد‌سازان برای استفاده از کنسانتره‌های عیار بالا افزایش یافته که موجب تمایل معدن‌کاران برای افزایش حجم تولید این نوع سنگ‌آهن به جای عیار‌های پایین‌تر شده است. دولت اوکراین هم‌راستا با همین امر، برای تولیدکنندگان سنگ‌آهن از ماه ژانویه ۲۰۲۲، نرخ بهره مالکانه جدیدی را اعمال کرده است که ساختار این سیستم به این شرح است. اول اینکه اگر قیمت ماهانه شاخص سنگ‌آهن (۶۲ درصد) کمتر یا برابر با ۱۰۰ دلار آمریکا در هر تن باشد، نرخ بهره مالکانه ۳.۵ درصدی برای فروش در نظر گرفته می‌شود. دوم، برای قیمت‌های کمتر یا مساوی ۲۰۰ دلار آمریکا به ازای هر تن، نرخ بهره مالکانه ۵ درصد و سوم، برای قیمت‌های بالاتر از ۲۰۰ دلار آمریکا در هر تن، نرخ ۱۰ درصد اعمال می‌شود. به موجب این حق امتیاز، شرکت‌های تولیدی که با بهره مالکانه قبلی یک مبلغ ثابت را برای تمامی محصولات خود می‌پرداختند، در صورتی‌که بخواهند عمده تولیدات خود را به سمت عیار‌های بالاتر ببرند، مجبور به پرداخت مبلغ بالاتری هستند.

اثرات شرایط جدید موجود در جهان روی قیمت سنگ‌آهن

طبق گزارش شرکت «Ferrexpo» که دارای سه معدن بزرگ سنگ‌آهن در اوکراین و سومین صادرکننده گندله سنگ‌آهن است، قیمت گندله سنگ‌آهن عیار بالا (بالای ۶۵ درصد) که معیار قیمت‌گذاری برای محصولات دیگر شرکت بوده است، در نیمه اول سال ۲۰۲۲ کاهش ۴۶ درصدی نسبت به بازه زمانی مشابه در ۲۰۲۱ داشت و نوسانات قیمت نیز با افزایش ۲۵ درصدی همراه بود که در پی آن، قیمت سنگ‌آهن کاهش یافت. دو عامل کلیدی در کاهش میانگین قیمت و افزایش نوسانات نقش داشته‌اند. اول اینکه درگیری در اوکراین که ناپایداری‌های کوتاه‌مدت را در قیمت‌گذاری کامودیتی‌ها ایجاد کرد و دوم، کاهش محرک‌های بانک‌های مرکزی و تغییر سیاست‌های دولت‌ها در مواجهه با کرونا در سال ۲۰۲۲ علی‌رغم شیوع بیماری که موجب افزایش تولید فولاد در سال ۲۰۲۱ شد و روی افزایش تولید بسیار تاثیرگذار بوده است. کمک‌های مالی در سال ۲۰۲۱، میزان تقاضا را افزایش خواهد داد و در نتیجه منجر به افزایش قیمت کامودیتی‌ها خواهد شد، اما در سال ۲۰۲۲، تمرکز اصلی بانک‌ها و دولت روی کنترل تورم و افزایش ناگهانی قیمت انرژی در پی حمله روسیه به اوکراین بوده است.

همچنین بدیهی است که میزان عرضه و تقاضا، تاثیر چشمگیری روی قیمت‌ها دارد و از آنجایی که چشم‌انداز بازار برای قیمت سنگ‌آهن تحت تاثیر نوسانات تقاضای چین است که واردات آن ۷۱ درصد از تجارت سنگ‌آهن در سال ۲۰۲۱ را تشکیل می‌داد،  محدودیت‌های شدید کرونایی در سال ۲۰۲۲ پس از شیوع مجدد کرونا و ضعف در بخش مسکن چین، روی عرضه و مصرف سنگ‌آهن آن تاثیر گسترده‌ای گذاشته و یکی دیگر از عوامل موثر در قیمت سنگ‌آهن است. با ضعیف شدن حاشیه فولاد در چین در اواخر نیمه اول سال ۲۰۲۲ بنا به دلایل مطرح شده، فولادسازان مصرف گندله خود را کاهش دادند و برای کنترل هزینه‌ها، به سمت استفاده از سنگ‌آهن با عیار پایین روی آوردند. استرالیا، بزرگ‌ترین صادرکننده سنگ معدن در جهان، کاهش ۰.۶ درصدی تولید فولاد جهانی را در سال جاری به یک میلیون و ۹۴۷ هزار تن پیش‌بینی کرده است که در چین و اتحادیه اروپا، به ترتیب ۲ و ۷.۱ درصد کاهش خواهد یافت. ترس از بحران انرژی در اروپا باعث شده است تا تولید فولاد به میزان زیادی کاهش یابد و در پی تمام این عوامل، کاهش تقاضا برای بازار جهانی پیش‌بینی می‌شود.

تمام موارد که به آن‌ها اشاره شده است، از جمله تقاضای ضعیف، بسته شدن راه‌های ارتباطی و افزایش قیمت انرژی که در پی حمله روسیه به اوکراین و ادامه شیوع کرونا به ویژه در چین، باعث شد تا در آخرین ماه‌های سال ۲۰۲۲، قیمت سنگ‌آهن به پایین‌ترین سطح خود در چهار سال اخیر برسد و به احتمال فراوان این روند کاهشی برای سال آینده نیز با کاهش تولیدات چین و اروپا و فشار‌های ناشی از عرضه مازاد ادامه خواهد داشت.

منبع: فلزات آنلاین