دوگانه زغال‌سنگ در جهان

به گزارش می متالز، زغال‌سنگ، یک منبع انرژی با ذخایر کلان در بسیاری از کشورهای جهان به شمار می‌آید و در مقایسه با سایر انرژی‌ها بسیار ارزان است اما متاسفانه مضرات فراوان برای محیط‌زیست دارد. استخراج و سوخت زغال‌سنگ، بزرگ‌ترین عامل شناخته شده تولید گازهای مضر گلخانه‌ای است که بیشتر شامل گاز کربنیک و گاز متان می‌شود. حاصل انتشار این گازها، گرم شدن تدریجی کره زمین و تغییرات آب و هوایی و محیط‌زیستی است و فعالان محیط‌زیست برای جلوگیری از گرمایش تدریجی کره زمین که درحال‌حاضر به مراحل بحرانی نزدیک شده است، به طور گسترده به دنبال سازکارهایی هستند که سرعت این روند را کندتر و از وقوع پیامدهای ناگوار زیست‌محیطی آن جلوگیری کند. زغال‌سنگ به دلیل وفور منابع و ارزان بودن نرخ، دارای مصرف بالا در تولید برق در کشورهای مختلف است و حدود ۴۰ درصد تولید جهانی برق، حاصل سوخت زغال‌سنگ است. از مهم‌ترین مصارف زغال‌سنگ، تولید فولاد به وسیله کوره‌بلند است و مصارف متفرقه آن سهم کوچکی از این آلایندگی را به خود اختصاص می‌دهد. در مجموع، این مصارف، عامل تولید و ارسال ۴۵ درصد گاز کربنیک وارد شده به جو زمین هستند و این، علاوه بر حجم زیاد گاز گلخانه‌ای متان است که هنگام استخراج زغال‌سنگ آزاد می‌شود. میزان انتشار گاز متان به ازای هر متر مکعب زغال‌سنگ بسته به کیفیت از ۳ تا ۱۸ متر مکعب است که به جو زمین متصاعد می‌شود. در مجموع، این دو گاز، اصلی‌ترین عامل گرمایش زمین تشخیص داده شده‌اند و خطر ناشی از آن، آینده مبهمی را برای محیط‌زیست و ساکنان کره زمین ترسیم می‌کند. امریکا مصرف داخلی زغال‌سنگ را با جایگزینی گاز طبیعی و انرژی‌های تجدیدپذیر به‌طور جدی دنبال کرده و با به حداقل رساندن مصرف زغال‌سنگ برای تولید انرژی تا حد قابل قبولی به نتیجه رسیده، به طوری که تا اواخر امسال میلادی ۴۶ نیروگاه زغال‌سنگ در امریکا تعطیل و حدود ۳۰ میلیون تن از مصرف داخلی زغال‌سنگ کاسته می‌شود. اروپا نیز بیشترین تلاش خود را برای کم کردن تصاعد گازهای گلخانه‌ای ناشی از مصرف زغال‌سنگ و تولید برق انجام داده و تا میزان قابل قبولی به نتیجه رسیده اما متاسفانه آسیا و اقیانوسیه در زمینه توسعه نیروگاه‌های زغال‌سنگ، برنامه‌های بلندمدتی را تدوین کرده‌اند که خطر بزرگی برای محیط‌زیست به دلیل گرمایش تدریجی کره زمین است. چین و هند مهم‌ترین کشورهایی هستند که به دلیل نداشتن منابع انرژی ارزان جایگزین، برای تامین سوخت نیروگاه‌های‌شان و فراوانی منابع زغال‌سنگ در کشورشان در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، قادر به تغییر مصرف زغال‌سنگ نبوده‌اند و این یک حقیقت تلخ برای جهان و ساکنان آن است که متاسفانه به راحتی نمی‌توان این مسیر را برای حفظ محیط‌زیست جهان تغییر داد و باید در انتظار عواقب نه چندان مطلوب این مصرف غیر قابل جایگزین بود. بر اساس پیش‌بینی شرکت بریتیش‌پترولیوم که مصرف انرژی را در سال ۲۰۳۵ میلادی (۱۴۱۴ خورشیدی) نسبت به سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴ خورشیدی) مطالعه و بررسی کرده، در سال مبدأ، مصرف آسیا و اقیانوسیه ۷۶.۷ درصد مصرف جهانی زغال‌سنگ بوده و مصارف سایر کشورها در کمترین میزان و بیشتر برای تهیه فولاد بوده است. در سال ۲۰۳۵ میلادی، این درصد برای کشورهای یاد شده بر اساس پیش‌بینی، ۸۷.۲ درصد خواهد بود. در این پیش‌بینی همچنین مصرف زغال‌سنگ در افریقا و خاورمیانه روند افزایشی خواهد داشت، در حالی که روند کاهشی در امریکا و اروپا ادامه دارد.

بهرام فرزاد - کارشناس زغال‌سنگ