با اجرای طرحهای چشم اندار توسعه، ایران با مازاد تقاضای آلومینا مواجه خواهد بود

صنعت آلومینیوم از منظر تولید فلز پرکاربرد آلومینیوم که مصارف بسیار گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد، بسیار حائز اهمیت است. امروزه بسیاری از صنایع در صدد گسترش دادن مصارف خود از فلز آلومینیوم هستند. این فلز نه‌تنها از فراوان‌ترین فلزهای موجود در پوسته زمین به‌شمار می‌رود، بلکه به‌دلیل ویژگی‌های منحصر به‌فردی همچون سهولت در بازیافت و نسبت وزن به استحکام بسیار بالا، مورد توجه بسیاری از صنعت‌گران قرار گرفته است. این در حالی است که تولید آلومینیوم از منابع معدنی، عمدتا مستلزم مصرف انرژی قابل توجهی است. از این رو این صنعت در مناطقی که امکان تولید انرژی (الکتریکی) با هزینه‌های نسبتا کمتری وجود داشته باشد، به سرعت رواج یافته است. منطقه خاورمیانه نیز به‌دلیل دسترسی وافر به انرژی‌های فسیلی که امکان تولید ارزان قیمت انرژی الکتریکی را فراهم آورده، امروزه به یکی از مناطق مهم صنعت آلومینیوم بدل شده است.

ایران به‌عنوان پایه‌گذار صنعت آلومینیوم در خاورمیانه، نقش مؤثری در ترویج این صنعت در این منطقه داشته است. گرچه امروزه کشورهایی همچون امارات متحده عربی و عربستان سعودی، گوی سبقت را از ایران ربوده‌اند و به ترتیب ۲.۴ میلیون تن و ۷۴۰ هزار تن از آلومینیوم اولیه در سال ۲۰۱۶ تولید کردند، ولی ایران با طرح‌هایی که در چشم‌انداز توسعه تا سال ۱۴۰۴ (۲۰۲۵ میلادی) برنامه‌ریزی کرده است، در نظر دارد تا با تولید ۱.۵ میلیون تنی از آلومینیوم رونق و شکوفایی این صنعت را در کشور دوباره مهیا کند. با نظر به استراتژی عمده کشورهای حوزه خلیج فارس که بر پایه تأمین و خودکفایی آلومینا (ماده اصلی اولیه تولید آلومینیوم) است، ایران نیز برای حفظ جایگاه رقابتی و در راستای حصول برنامه تولید ۱.۵ میلیون تنی از آلومینیوم، طرح‌های عظیمی از احداث واحدهای جدید تولید آلومینا را در برنامه خود قرار داده است.

مهم‌ترین برنامه‌های در دست اجرای احداث واحدهای تولید آلومینا شامل راه‌اندازی و بهره‌برداری از کارخانه تولید آلومینا از نفلین سینیت با ظرفیت ۲۱۲ هزار تنی و احداث کارخانه تولید آلومینای خلیج فارس با ظرفیت عظیم تولید ۲.۰ میلیون تن آلومینا در سال است. نمودار ۱، میزان تقاضای آلومینای ایران با توجه به تولید آلومینیوم و افزایش ظرفیت آلومینا در سال‌های آتی را نشان می‌دهد.               

با توجه به این نمودار، انتظار می‌رود که میزان تقاضای آلومینا در ایران طی ۵ سال آینده با نرخ چشم‌گیری افزایش یابد و به‌دلیل افزایش کمتر ظرفیت تولید آلومینا در داخل، با افزایش مازاد تقاضا مواجه باشیم. بدین ترتیب مازاد تقاضای آلومینا طی این سال‌ها با نرخ متوسط سالانه ۲۷ درصد رشد همراه بوده و پس از آن با نوساناتی، به‌طور میانگین در حدود ۱.۳ میلیون تن باقی بماند. البته یادآوری این نکته الزامی است که پیش‌بینی صورت گرفته با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده و زمان‌های مقرر برای بهره‌برداری از طرح‌ها است و هر گونه تأخیر در بهره‌برداری از طرح‌های موجود می‌تواند این پیش‌بینی ارائه شده را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.

نکته قابل توجه وجود مازاد تقاضا در تمامی سال‌های پیش‌رو است، که بایستی از محل واردات تأمین شود. بدین ترتیب می‌توان گفت که با طرح‌های کنونی، همچنان ایران به خودکفایی در تأمین آلومینا دست پیدا نمی‌کند. این در حالی است که امارات متحده عربی، به‌زودی با راه‌اندازی فاز اول کارخانه تولید آلومینای Al Taweelah، بالغ بر ۷۵ درصد نیاز Emal را تأمین خواهد کرد.