آیا ایران در زمینه تولید لوله‌های مسی خود کفا شده است؟

به گزارش می‌متالز، پیشرفت در مسیر شکوفایی و استفاده از این معادن و منابع در زمینه‌های استخراج، جداسازی و ساخت مواد اولیه به جهت استفاده در تولیدات صنعتی طی دوره‌های خاصی از زمان بسیار مورد توجه واقع شده و منجر به خودکفایی گشته است.

شناسایی مس در ایران مربوط به چه زمانیست؟

تشخیص و استفاده از فلز مس از دیرباز بجز ایران در کشور‌های دیگر نیز آثاری از خود به جا گذاشته که نمیتوان وجود آن‌ها را انکار کرد مانند قدیمی‌ترین ابزار‌های مسی که تقریبا ۹ هزارسال قدمت داشته‌اند و در کونگا (آناتولی جنوبی (ترکیه)) کشف شده و نیز کشور‌های اسپانیا و قبرس جزو اولین به کاربرنده‌های این فلز با ترکیباتی دیگر به منظور ایجاد سختی مناسب در ساخت ظروف و اسلحه سرد بوده اند.

کابرد‌های مس در چه قالب‌ها و محصولاتی بوده است؟

بعضی دانشمندان و باستان‌شناسان معتقدند که اولین بار مس در ایران شناخته شده و بکار رفته است. چون رنگ روی ظروف سفالینی که در تل ابلیسی در کرمان به دست آمده، نشانگر قدمتی در حدود ۶۰۰۰ سال است. طبق اطلاعات بدست آمده از سایت‌های اینترنتی که هرکدام دستی بر شناساندن مس داشته اند، گفته شده در زمان‌های قدیم ظروفی که از خاک‌های تل ابلیس کرمان ساخته می‌شده، در هنگام پخت غذا خروج مایعی را داشته که پس از سرد شدن، به حالت منجمد در می‌آمده است و طی این اتفاق عمل جداسازی این ماده (مس) و ذوب آن شکل گرفته تا در ساخت ظروف مقاوم، اشیاء کشاورزی و اسلحه سرد استفاده شود.

شناخت مس در مراحل بعدی چه اتفاقاتی را رقم زد؟

با توجه به گستره‌ی شهر نشینی و بروز نیاز‌های جدید ناشی از آن و نیز بسیاری از دلایل دیگر، اهمیت فلز مس افزایش یافت و در دوران سلجوقی و صفویه و نیز دوره صنعتی شدن ایران (پهلوی) زمینه‌های اساسی اکتشاف و استفاده از فلز مس جهت به کار گیری آن در صنعت ایران پی ریزی شد.

کشف مهم‌ترین معدن مس ایران (معدن سرچشمه) و ملی شدن صنعت مس ایران به علاوه اشاره به سایر زیرساخت‌های ایجاد شده و راه اندازی بخش‌های تولیدات تا شکل گیری مهم‌ترین شرکت‌های تولیدی از سال ۱۲۷۶ تا ۱۲۸۵ هجری شمسی، یک کارشناس آلمانی بنام A.F.STAHL در حین احداث خط تلگراف سیرجان-رفسنجان معدنی را در حومه استان کرمان کشف کرد که می‌توان گفت این کشف سرآغاز شکل گیری تولید مواد اولیه مسی و محصولات مسی توسط شرکت‌های قدر تولیدکننده داخلی است.

معدن مس سرچشمه یکی از بزرگترین معادن روباز جهان است و ذخیره زمین‌شناسی آن، بالغ بر یک میلیارد و دویست و بیست میلیون تن سنگ سولفوری با عیار متوسط ۷/ درصد برآورد شده‌است. در ابتدای کشف این معدن، در دوره‌ی پهلوی اول، دانشجویانی به خارج از کشور فرستاد تا دانش معدن داری را وارد کند. در سال ۱۳۲۸ شرکت موراسبان توسط مهندس علی نظام به ثبت رسید، اما تا ۱۸ سال بعد یعنی سال ۱۳۴۶ هیچگونه اقدامی جدی برای استفاده از این معدن انجام نمی‌گیرد.

معدن مس سرچشمه برای تخمین میزان ذخیره خود به اکتشاف و حفاری تخصصی نیاز داشت که شرکت سلکشن تراست با همکاری برادران رضایی شرکت سهامی صنایع مس کرمان را تاسیس نموده و سپس با تقسیم ۳۰ درصد سلکشن تراست و ۷۰ درصد برادران رضایی پروژه حفاری و تخمین انجام شد.

سرانجام پس از پیشرفت کاری مناسب شرکت سلکشن تراست میزان ذخیره این معدن را حدود ۴۰۰ میلیون تن سنگ مس از نوع پروفیری با عیار متوسط یک درصد؛ یعنی چهار میلیون تن مس خالص اعلام می‌کند که بدلیل عدم وجود بودجه کافی در سال ۱۳۵۰ محمدرضا شاه هم بعلت ثبت ملی این معدن و هم صنعت مهم مس دستور خرید سهام کامل این شرکت را توسط دولت داده که موجب ملی شدن صنعت مس و نیز تشکیل شرکت سهامی معادن مس سرچشمه شد.

در سال ۱۳۵۵ قانون تاسیس شرکت ملی صنایع مس ایران تصویب شد و شرکت سهامی معادن مس سرچشمه به شرکت ملی صنایع مس ایران تغییر نام داد. عملیات اجرایی ساخت و نصب تجهیزات در معدن مس سرچشمه در سال ۱۳۵۲ شروع شد و تا پاییز ۱۳۵۷ بیش از ۹۵ درصد از انجام نصب دستگاه‌ها و کار‌های اجرایی و زیربنایی سرچشمه از قبیل به اتمام رسیدن خانه‌سازی، تامین آب مورد نیاز معدن توسط ۱۵۰ چاه عمیق در ۶۰ کیلومتری غرب معدن، احداث سد دریاچه رسوبات، استخراج از معدن، احداث کارخانه تغلیظ و کارخانه ذوب به اتمام رسید.

پس از راه افتادن معدن مس سرچشمه، کارخانه‌های تولیدی یکی پس از دیگری پایه گذاری و تاسیس شد که در ابتدا شرکت ملی مس ایران با ظرفیت تولید سالیانه حدود ۴۰۰ هزار تن کاتد مسی، به عنوان متولی فروش مس خام به صنایع پایین دستی فعالیت خود را آغاز کرد.

شرکت صنایع مس شهیدباهنر سال ۱۳۶۵ شرکت مهراصل سال ۱۳۶۹ شرکت مس قائم سال ۱۳۸۳ وشرکت بابک مس ایرانیان سال ۱۳۸۹ تاسیس شده اند که هرکدام مواد اولیه و محصولاتی، چون لوله مسی و ... را تولید می‌کنند.

بدین ترتیب پایه‌های صنعت مس ایران محکم شده و رشد و شکوفایی در عرصه تولیدات محصولات و مواد اولیه مس سرعت گرفت که بر این اساس میزان تولیدات و استفاده در کشور و نیز صادرات می‌توانند خودکفایی ایران را در برخی از شاخه‌های تولیدات مسی به اثبات برسانند.

آمار عرضه و تقاضا و مقایسه آن‌ها جهت بررسی روند پیشرفت کشور در زمینه تولیدات از گذشته تا کنون نشان می‌دهد با توجه به پیشرفته شدن دنیای امروز و حرکت به سمت الکترونیکی شدن هرچه تمام‌تر فعالیت‌های انسانی، تقاضای ابزار لوازم الکترونیکی نیز افزایش یافته است. مس مهم‌ترین جزء تشکیل دهنده لوازم الکتورنیکی است و به همین علت در دهه‌ی گذشته تقاضای آن به طور قابل توجهی افزایش داشته است. بزرگ‌ترین کشور تولید کننده مس شیلی و بزرگ‌ترین مصرف کننده چین است. در سال ۱۴۰۰ زمانی که کرونا همه گیر شد و شروع آن از چین بود، بازار عرضه و تقاضای مس دچار رکود شد علاوه بر این مسائل داخلی شیلی نیز در این رکود بی تاثیر نبود.

تثبیت خودکفایی ایران در صنعت تولیدات مسی و مشتقات از جمله لوله مسی

همانطور که اشاره کردیم ایران از هزاران سال پیش صنعت مس را درون خود پروریده و محصولات و مواد اولیه آن را توسط شرکت‌های تولیدی قدری همچون ملی مس ایران و صنای مس شهید باهنر تولید کرده است. تولیدات لوله‌های مسی در تنوع بی نظیر خود، با تمام نابسامانی‌های بازار عرضه و تقاضا همچنان پایدار مانده و ایران را به یکی از قطب‌های تولیدات لوله مسی در جهان تبدیل کرده است که این نشانگر عدم واردات لوله مسی و خودکفایی کشور در تولید آن است.

منبع: خبر آنلاین