مدرن سازی راه نجات بخش معدن

به گزارش می‌متالز، مدیرعامل شرکت ژئوتست اظهار کرد: از سال ۱۳۷۹ در حوزه ساخت و واردات قطعات و دستگاه‌های حفاری آغاز به کار کرده‌ایم و طی ۲۲ سال با شرکت‌های بزرگی در زمینه اکتشاف، حفاری و ژئوتکنیک همکاری داشته‌ایم. قطعات وارداتی شامل سرمته‌های حفاری و مغزه‌گیری، لوله‌های مورد استفاده در دستگاه‌های اکتشافی، تمام متعلقات درون چاهی و درون گمانه‌ای سیستم اکتشاف می‌شود. شرکت به عنوان واردکننده نخستین سیستم انحراف‌سنج بلوتوثی و ماهواره‌ای به ایران شناخته شده است.

رضا زارع افزود: در حال حاضر در بخش تولید قطعات حوزه اکتشاف فعالیت داریم، بخشی از قطعات و دستگاه‌ها از طریق شهر‌های غربی کشور و از دو کشور عراق و ترکیه وارد ایران می‌شوند و ما آن‌ها را مونتاژ می‌کنیم. دستگاه‌هایی که از ترکیه وارد کشور می‌شوند اغلب برای نمونه برداری از لایه‌های زمین مورد استفاده قرار می‌گیرند که بعد از سفارش مشتری اقدام به خرید دستگاه و قطعات از این کشور می‌کنیم یا اینکه با توجه به نیاز مشتری قطعه و دستگاه را می‌سازیم. واقعیتی که باید در خصوص شرکت‌های تولید‌کننده دستگاه و قطعات حفاری گفت این است که در ایران تکنولوژی ساخت دستگاه وجود ندارد، ایران در شرایط تحریمی به سر می‌برد و به عنوان مثال پمپ‌هایی که در دستگاه‌های حفاری استفاده می‌شود پمپ‌های پارکر ساخت کشور آمریکا هستند و به دلیل تحریم وارد کشور نمی‌شوند، همچنین شیر‌های هیدرولیک نیز ایتالیایی هستند که امکان واردات آن‌ها وجود ندارد. با این وجود و با آگاهی نسبت به شرایط تحریمی حاکم بر کشور اکنون ما از تمام قطعات چینی استفاده می‌کنیم.

وی در ادامه گفت: در حوزه صادرات قطعات ساخته شده به دلیل ضعف در زمینه فولاد آلیاژی ورود نکرده‌ایم، البته به دلیل کیفیت نوع فولاد آلیاژی مصرفی و همچنین قیاس قیمت‌های دستگاه و قطعات داخلی با خارجی، مشتری داخلی ترجیح می‌دهد دستگاه خارجی خریداری کند تا بتواند به اعماق بیشتری از لایه‌های زمین دسترسی داشته باشد، بنابراین مشتری دستگاه‌های ساخت ترکیه می‌شوند. این دستگاه‌ها بیشتر در معادن مس و سنگ‌آهن مورد استفاده قرار می‌گیرند و شرکت‌های مربوطه با این دستگاه‌ها تا۳ هزار متر نیز حفاری کرده‌اند. ایران تا کنون از لحاظ تکنولوژی ساخت دستگاه بسیار ضعیف عمل کرده است و در حوزه حفظ و پیاده‌سازی تکنولوژی مقدمات لازم را ندارد. در ۲۰ کشور نمایشگاه‌های دستگاه و تجهیزات معدنی برگزار می‌شود که ایران هیچ استفاده‌ای از این فرصت‌ها نمی‌کند. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۸ در نمایشگاه نروژ گمانه‌های انحرافی رونمایی شد که این نوع گمانه از طریق دستگاه هوشمند به وسیله بلوتوث زاویه گمانه‌ها را به‌طور تقریبی تخمین می‌زند و بعد از آن سیستم‌ها پیشرفته‌تر شد و از طریق ماهواره‌ها این عملیات انجام می‌شود، در واقع حجم حفاری به وسیله گمانه انحرافی کاهش می‌یابد. به عنوان مثال به جای استفاده از ۳۰ گمانه که ۲ هزار متر حفاری می‌کند به کمک گمانه زاویه‌ای و از طریق انحراف‌سنج، زاویه گمانه‌ها تعیین می‌شود و از چهار گمانه استفاده می‌کنند. به‌طور کلی می‌توان گفت که در ایران صنعت ساخت دستگاه بومی‌سازی نشده و در این خصوص نیز فکری نشده است و برای رسیدن به تکنولوژی روز دنیا سال‌ها زمان نیاز است، چراکه به ایده‌های نو بها داده نمی‌شود. به عنوان مثال شرکت ما نماینده پهپاد‌های اکتشافی است، اما تا به امروز از این نوع پهپاد‌ها در هیچ پروژه‌ای استفاده نشده است.

زارع عنوان کرد: معدنکاران و مسوولان ایرانی به معدنکاری سنتی علاقه دارند، بنابراین سنتی کار کردن، عدم وجود دانش کافی و هزینه ازجمله مهم‌ترین دلایل عقب افتادن ایران در عرصه ساخت و تجهیزات حفاری است. برای حل مشکل این صنعت ابتدا باید مافیای این حوزه شناسایی شود و به سمتی حرکت کرد که حفاری ارزشمند و سودمند شود در این صورت به ایده‌های جدید نخبه‌های داخلی نیز بها داده می‌شود. به عنوان مثال در پهپاد‌های اکتشافی با ارزش دادن به این حوزه می‌توان حفاری را سودده کرد. این نوع پهپاد‌ها در یک معدن ۵۰ هکتاری قسمت‌های مهمی که دارای مواد معدنی هستند را شناسایی می‌کند تا عملیات اکتشاف در مناطق مورد نظر انجام شود. به‌طور کلی پهپاد‌های اکتشافی اطلاعات مفیدی در زمان کوتاه از جمله بازدهی کلی و مدیریت معادن را در اختیار معدن‌کاران قرار می‌دهد. استفاده از این روش اکتشاف معادن با سرعت بالا انجام می‌شود، همچنین در این روش حفاری معدن با هزینه بسیار کمتر نسبت به روش‌های سنتی اجرا می‌شود. یکی دیگر از مزایای این روش نسبت به روش‌های سنتی این است که می‌توان با استفاده از اطلاعات به دست آمده از باد‌ها و بررسی منطقه میزان دسترسی هزینه حمل و نقل فاصله به مقصد مورد نظر را برآورد کرد و میزان سوددهی قبل از احداث معدن برآورد شود.

مدیرعامل شرکت ژئوتست یادآور شد: برای دسترسی به تکنولوژی ساخت دستگاه باید واردات از کشور‌های همسایه انجام شود. ترکیه به عنوان یک کشور سازنده دستگاه و تجهیزات حفاری صادرات انجام می‌دهد و شرکت ملی مس نیز به عنوان یک شرکت ایرانی تا کنون ۴۳ دستگاه از این کشور خریداری و وارد کشور کرده است. طی دو سال اخیر ۱۸۰ دستگاه حفاری از ترکیه وارد کشور شده و کشوری همچون چین به دلیل بعد مسافتی از لیست کشور‌های صاحب تکنولوژی و دستگاه‌های حفاری که از آن دستگاه وارد می‌شد حذف شده است. دستگاه‌های مکانیکی که تولید می‌کردیم برای عمق‌های کم پاسخگو بودند به عنوان مثال برای عمق‌های ۴۰۰ متری نوع فولاد آلیاژی موجود مناسب بود و نیاز به انواع دستگاه اروپایی نبود، اما اکنون با افزایش عمق حفاری سیستم‌های حفاری تغییر کرده است، اما دستگاه‌های موجود در ایران مدرن نشده‌اند و با همان دستگاه‌های قدیمی عملیات حفاری انجام می‌شود و به‌طور کلی ایران در حوزه حفاری ۲۵ سال از کشور‌هایی همچون ترکیه و کانادا عقب است. تکنولوژی حوزه ساخت دستگاه‌های حفاری پیچیده و سخت نیست، اما در ایران وجود ندارد، به‌روز شدن در هر زمینه‌ای هزینه دارد و باید این نوع هزینه‌ها را تقبل کرد تا بتوان به جایگاه واقعی در حوزه معدنکاری دست یافت. بحث واردات دستگاه‌ها و قطعات حفاری در اختیار چند نفر است که بازار را تغذیه می‌کنند اگر خود دولت مدیریت امور را به شرکت‌ها واگذار کند برای مصرف‌کننده بهتر است و از طرفی واردکننده می‌تواند دستگاه‌ها را پیش‌فروش کند. ایران در این زمینه بکر است و تعداد زیادی ایده وجود دارد که می‌توان به عرصه اجرا درآیند، اما گوش شنوایی نیست.

منبع: دنیای اقتصاد