دلایل جذابیت «عمان» برای سرمایه‌گذاری فولادسازان بزرگ جهان چیست؟

به گزارش می‌متالز، در همین راستا در نیمه اول سال ۲۰۲۳، شرکت‌های گوناگونی از سراسر جهان با هدف سرمایه‌گذاری در زنجیره فولاد به ویژه فولاد سبز به عمان وارد شده‌اند، شرکت برزیلی وَله، شرکت کره‌ای پوسکو و شرکت هندی جیندال سه نمونه از شرکت‌هایی هستند که با هدف فعالیت در زنجیره فولاد در عمان سرمایه‌گذاری کرده‌اند، با این حال جریان توسعه‌یافتگی در عمان تنها به صنعت فولاد محدود نمی‌شود. ورود سرمایه به این کشور، اتفاقی که در سال‌های گذشته کمرنگ‌تر از امروز بود حاکی از وقوع تغییراتی است که بستری مناسب برای رشد این سرمایه‌ها را فراهم آورده است. برای بررسی بیشتر این موضوع و بررسی آنچه جریان سرریز سرمایه‌ها را به عمان رقم زده با عاطفه افشاری، مشاور توسعه کسب و کار و سرمایه‌گذاری در عمان گفت‌وگویی داشته ایم.

چه تغییری در سال‌های اخیر در اقتصاد عمان رخ داده که جذابیت سرمایه‌گذاری در آن را بالا برده است؟

نه تنها عمان که همه کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس (جی‌سی‌سی) این روز‌ها بر جذب سرمایه‌گذار خارجی متمرکز هستند. این کشور‌ها در مسیر توسعه قرار دارند و از منابع مالی چشمگیری به دلیل بالا رفتن قیمت نفت برخوردارند. عمان نیز به سهم خود در تلاش است از این قافله توسعه‌یافتگی عقب نماند. امروز قطر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی رقبای عمان در مسیر توسعه‌یافتگی به شمار می‌آیند.

یعنی عمان همگام با کشور‌های منطقه جریان توسعه‌یافتگی را پیش گرفته است؟

عمان نسبت به قطر و امارات جمعیت بیشتری دارد و نسبت جمعیت بومی به جمعیت غیربومی در این کشور از دو کشور یادشده بیشتر است. همچنین عمان در میان کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس، بیشترین نرخ رشد جمعیت را دارد، بعد خانوار در آن هفت است در مقایسه با ایران که بعد خانوار آن از چهار نفر نیز در حال کاهش است؛ بنابراین عمان دغدغه اشتغالزایی برای جمعیت جوان خود را دارد، از آنجاییکه اشتغال از محل خام‌فروشی نفت و گاز که تاکنون اصلی‌ترین منبع درآمد عمانی‌ها به شمار می‌آمده است، ایجاد نمی‌شود؛ در نتیجه این کشور راه توسعه صنعتی و تنوع‌بخشی در تولید ناخالص ملی را پیش گرفته است.

در ماه‌های اخیر شاهد سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ برزیلی، هندی و کره‌ای در توسعه صنعت فولاد در عمان بودیم، چه محرکی این سرمایه‌داران را به سرمایه‌گذاری در این کشور عربی سوق داده است؟

عمان از منابع معدنی سرشاری برخوردار است که البته استحصال این منابع از کشوری مانند ایران هزینه بیشتری می‌طلبد با این حال موفق شده شرکت‌های صنعتی و معدنی را از سراسر جهان با هدف بهره‌برداری از این منابع جذب کند. زیرساخت مناسب، انرژی و دسترسی به آب‌های آزاد، علاوه بر انعقاد موافقتنامه‌های تجاری عمان با کشور‌های گوناگون در منطقه خاورمیانه و آفریقا و ثبات اقتصادی-سیاسی کشور از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در عمان است. در سال گذشته عمان هزینه‌های ثبت شرکت در این کشور را به یک دهم کاهش داده تا شرکت‌های کوچک و متوسط هم بتوانند در این کشور فعالیت کنند.

همچنین هزینه‌های مرتبط با مالیات در کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس پایین است و همین امر جذابیت سرمایه‌گذاری در این کشور‌ها را بالا می‏برد. قیمت برق و سوخت در عمان از همه کشور‌های جی‌سی‌سی ارزان‌تر است و موضوعاتی همچون قطعی برق که در حال حاضر یکی از چالش‌های تولید در ایران است در این کشور وجود ندارد. در نتیجه مجموعه‌ای از زیرساخت‌های مناسب، مشوق‌های مالیاتی و بکر بودن کشور آن را تبدیل به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌داران در سراسر جهان کرده است.

در مقایسه با امارات و قطر که جذب سرمایه‌گذاری خارجی را با سرعت بیشتری از چند سال پیش آغاز کرده‌اند، عمان بکرتر است و پتانسیل‌های دست‌نخورده‌ای دارد. برای صادرات کالا از عمان تعرفه صادراتی وضع نشده است. زمین در این کشور ارزان است و یا حتی اگر پروژه‌ای مهم و استراتژیک باشد، دولت سرمایه‌گذار را از پرداخت هزینه برای زمین معاف می‌کند، در نتیجه سرمایه‌گذار می‌تواند در عمان با نیروی کار و برق و سوخت ارزان‌تر از امریکا و اروپا تولید کند و محصول را بدون پرداخت هیچ تعرفه‌ای به بازار‌های قدرتمند جهان مانند امریکا صادر کند. رابطه عمان و ایالات متحده استراتژیک بوده و دارای موافقنامه تجارت آزاد هستند.

عمان همچنین به آب‌های آزاد دسترسی دارد و بر توسعه بنادر کار کرده است، حتی گفته می‌شود چشم انداز توسعه بندر صلاله عمان دستیابی به جایگاه بندر جبل‌علی در امارات است.

امتیاز دیگری که عمان برای سرمایه‌گذاری دارد روابط حسنه آن با کشور‌های دنیاست. این کشور با ۱۰۵ کشور معاهده تجاری دارد. ثبات سیاسی در عمان به اندازه‌ای بالاست که سلسله پادشاهی حاکم بر آن از زمان پادشاهی شاه سلطان حسین صفوی در ایران و از حدود سال ۱۱۰۰ هجری خورشیدی تاکنون بر سر کار است و از محبوبیت بالایی میان شهروندان عمانی برخوردار است.

اصلی‌ترین جاذبه عمان برای شرکت‌های معدنی و فولادی جهان چیست؟

عمان بنا دارد تبدیل به قطب هیدروژن سبز در دنیا شود و با این رویکرد شرکت‌های فولادساز دنیا که به دنبال تولید فولاد سبز و به صفر رساندن انتشار کربن در فرآیند تولید فولاد هستند از این امتیاز استقبال می‌کنند و به سرمایه‌گذاری در عمان روی می‌آورند.

تاکنون چه میزان سرمایه‌گذاری خارجی در عمان انجام شده است؟

تا پایان سال ۲۰۲۲، مرکز آمار عمان مجموع سرمایه‌گذاری خارجی در عمان را حدود ۵۰ میلیارد دلار اعلام کرده که ۵۰ درصد کل این رقم متعلق به انگلستان و ۱۴ درصد آن متعلق به امریکا است. امارات متحده عربی، چین، هند، عربستان سعودی، قطر و کویت و بحرین هم از دیگر کشور‌هایی هستند در سال‌های گذشته در عمان سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اخیرا هم که کره جنوبی و برزیل آمده‌اند.

ایرانی‌ها تا چه اندازه از سرمایه‌گذاری در عمان استقبال کرده‌اند؟

سرمایه‌گذاران ایرانی تاکنون حضور قدرتمندی در عمان نداشته‌اند. مشکلی که وجود دارد این است که شرکت‌های ایرانی از سرمایه کافی برای سرمایه‌گذاری کلان در کشوری مانند عمان که اقتصاد‌های قدرتمند در آن به طور رقابتی سرمایه‌گذاری می‌کنند، برخوردار نیستند.

عمان منطقه‌ای مستعد برای تبدیل شدن به یک قطب تولیدی است تا از مسیر آن بتوان به بازار‌های دیگر کشور‌های جی‌سی‌سی و همچنین کشور‌هایی مانند عراق، سوریه، لبنان، یمن، کشور‌های شمال و شرق آفریقا و امریکا ورود کرد.

شرکت‌های ایرانی در بخش‌های انرژی و معدن، ساختمان و صنایع تند مصرف (FMCG) از قبیل صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی می‏توانند در عمان ورود و سرمایه‏گذاری کنند. عمان می‏تواند قطب تولیدی و بسته‌بندی برای محصولات ایرانی باشد و دسترسی به بازار منطقه، شمال و شرق آفریقا و هند را برای کالا‌های ایرانی تسهیل کند.

حضور ایرانی‌ها در عمان تاکنون بیشتر در قالب تجارت کالا و خدمات، حضور مشاغل خرد در عمان نظیر خدمات خودرویی، فعالیت‏های بازرگانی و همچنین صادرات مجدد (Re-export) کالا‌های ایرانی نظیر فولاد ظهور و بروز پیدا کرده و سرمایه‌گذاری قابل توجهی در بخش زیرساخت و تولید صورت نگرفته است. در حال حاضر در بخش درمان عمان، حضور پزشکان و پرستاران ایرانی قابل‌توجه است.

با این حال، اما با توجه به زیرساخت‌های مناسب، معافیت‏های مالیاتی، هزینه‏های پایین تجارت و موافقنامه‏های تجاری با بسیاری از کشور‌ها عمان برای شرکت‏های ایرانی می‏تواند پایگاه تولید و صادرات باشد.

چرا عمان دیرتر از دیگر کشور‌های جی‌سی‌سی جریان توسعه‌یافتگی را آغاز کرد؟

سعید بن تیمور که سیزدهمین سلطان عمان بود در سال ۱۹۷۲ میلادی فوت می‌کند، در زمان فوت او عمان تنها یک بیمارستان داشته و کشوری بدوی بود. سلطان وقت با توسعه‌یافتگی مخالف بود. در‌های عمان سال‌ها به روی دنیا بسته بود و تا دهه پیشین پیش ویزای عمان یکی از سخت‌ترین ویزا‌های جهان به شمار می‌آمد.

سعید بن تیمور در سال ۱۹۷۰ میلادی در جریان یک کودتا از سوی پسرش، قابوس بن سعید از قدرت کنار کشیده می‌شود. سلطان قابوس ۵۰ سال حکومت می‌کند و کشور را از عمان بدوی به عمان امروز تبدیل می‌کند. به عبارت دیگر سلطان قابوس موسس عمان امروز است.

برای سال‌ها، عمان نفت خام صادر و اقلام مورد نیاز را وارد می‌کرد، اما در سال‌های اخیر با توجه به کاهش قابل‌توجه بهای نفت در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ میلادی و کسری بودجه، ذخایر رو به کاهش نفت و جریان رو به رشد جمعیت کشور و لزوم پیاده‌سازی چشم‌انداز ۲۰۴۰ عمان، این کشور با تاکید بر تنوع‌بخشی در تولید ناخالص ملی، توسعه ساخت و تولید و توسعه زیرساخت‌های لجستیک و انرژی را در برنامه اجرایی خود قرار داد. ایجاد قطب تولید هیدروژن در منطقه، تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه گردشگری از جمله اقدامات در امتداد تنوع‌بخشی به تولید ناخالص داخلی است.

با درگذشت سلطان قابوس در سال ۲۰۲۰، پسرعمویش هیثم بن طارق آل‌سعید که سلطان کنونی عمان است جانشین او می‌شود. سلطان هیثم در زمان حیات سلطان قابوس مسئولیت تدوین و اجرای چشم‌انداز ۲۰۴۰ عمان را بر عهده داشت، در این چشم‌انداز بر تنوع‌سازی درآمد‌های اقتصادی تاکید شده است.

منبع: چیلان