تحقیق و توسعه، دیده بان قطار صنایع

به گزارش می متالز، در برنامه افق 1404 نیز تولید 55 میلیون تن فولاد دیده شده که نیاز است زیرساخت‌ها و تکنولوژی تولید و سرمایه‌گذاری‌های جدیدی در ساخت کارخانه‌های فولادی صورت گیرد و چنانچه بتوان برنامه‌ریزی مناسبی در این خصوص صورت گیرد می‌توان مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها پارک‌های علم و فناوری با اتصال به تجربیات متخصصین صنعت فولاد منجر به کسب توانایی‌های تکنولوژی درحوزه بومی‌سازی کامل خطوط تولید شده و واحدهای تحقیق و توسعه می‌توانند اتصال دهنده این زنجیره باشند. شرکت فولاد هرمزگان نیز در راستای کسب بازارهای جدید، همواره به‌دنبال توسعه محصولات و بهبود فرآیندهای تولید بوده که خوشبختانه موفقیت‌های خوبی کسب کرده است.

در سال‌های گذشته به دلیل عدم رقابت در حوزه فولاد در بازار داخل مباحث نوآوری در محصول و کیفیت آن‌چنان اهمیت نداشته است؛ ولی به‌دلیل تنوع تولید فولاد کشور و حضور تولیدکنندگان جدید در بازار داخل و افزایش تولید داخلی در سال‌های اخیر و رقابتی شدن در سال‌های آینده این شرکت‌ها لازم است برای بقای در بازار و حضور در بازارهای صادراتی به نوآوری و کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت محصولات توجه ویژه ‌کنند که در این خصوص نقش تحقیق و توسعه و نوآوری پررنگ‌تر خواهد بود.

واحدهای فولادی می‌توانند با استفاده از منابع داخلی که شامل تخصص و تجربه بوده با همراهی منابع بیرونی که شامل مراکز تحقیقاتی و پژوهشی می‌شود، در جهت هدف‌های توسعه‌ای خود اقدام ‌کنند. از منظری دیگر لکوموتیو صنایع کشور صنعت فولاد آن کشور است که چنانچه این قطار به حرکت درآورده شود سایر صنایع دیگر نیز با آن به حرکت در می‌آیند. دیده‌بان این قطار می‌تواند پژوهشگران و محققان باشند که می‌توانند این قطار را در مسیر درست هدایت کرده و قبل از هر گونه تغییری آن را پیش‌بینی ‌کنند.

روش‌های کار تحقیق و توسعه در شرکت فولاد هرمزگان

امور در فولاد هرمزگان بر اساس دانش پیش می‌رود و این شرکت به کار اصولی بر اساس مبانی علمی اعتقاد دارد. از این رو رابطه خود را با دانشگاه‌ها و پارک علم و فناوری گسترده کرده است، استراتژی فولاد هرمزگان در بحث تحقیقات استفاده از پتانسیل‌های دانشگاهی و شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان بازوی کمکی خود در بحث دانش است. در این شرکت کارگروه‌های تخصصی تحقیقاتی که شامل نفرات خبره صنعت و محقیقین دانشگاهی است، تشکیل شده و جلسات مشترک برگزار می‌شود و در خصوص تعریف پروزه‌های پژوهشی تبادل نظر می‌شود.

روند کاری این شرکت به دو صورت خواهد بود؛ یا مساله را سازمان برای پارک و مراکز تحقیقاتی تعریف می‌کند که این پروژه‌ها خروجی از کارگروه‌های تحقیقاتی شرکت هستند و یا این که خود مراکز تحقیقاتی و متخصصین و نوآوران این حوزه طرحی را برای حل مشکلات فولاد هرمزگان و بهبود‌ها ارائه می‌دهند.

در فولاد هرمزگان نگاه جدیدی به واحد تحقیقات شده است که سعی کرده است به صورت پیشرو در جهت رفع نیازهای پژوهشی و تحقیقاتی اقدام ‌کند و تحقیقات در فولاد هرمزگان یا موارد تحقیقاتی و مطالعاتی کامل مانند آینده‌پژوهی و مطالعات آینده در بیشتر کارگروه‌های تخصصی بوده و یا تحقیقاتی که منجر به یک محصول نوآور بوده که می‌تواند ساخت پایلت و نواوری در محصول و نتیجه اجرایی و عملی دربر داشته باشد که بیشتر پروژه‌های تحقیقاتی هرمزگان در این شاخه متمرکز شده‌اند. همچنین در تدوین استراتژی‌های بلندمدت حوزه تحقیقات سعی شده است از تجربیات سایر واحدهای تحقیق و توسعه شرکت‌های فولادی مخصوصا شرکت فولاد مبارکه استفاده کند.

پروژه‌های انجام شده در بخش تحقیق و توسعه فولاد هرمزگان

واحد تحقیق و توسعه شرکت فولاد هرمزگان تا کنون موفق به اجرای پروژه تحقیقاتی در حوزه‌های فولادسازی، آب و سیالات و احیاء مستقیم و ساخت و تولید و فرایند‌های آن، سیالات و آب‌شیرین‌کن، رژیم شارژ کوره و فرایندهای زیست محیطی شده است و نتایج خوبی داشته‌اند که در ذیل به مواردی از آن‌ها اشاره شده است:

بهینه‌سازی هندسی بدنه کوره قوس الکتریکی شرکت به‌منظور جلوگیری از اعوجاج آن با استفاده از شبیه‌سازی المان محدود، اجرای فاز دوم تولید آب شرب از آب تولیدی RO2، ساخت ابزار لبه‌یاب هوشمند، بازسازی لوله‌های مستعمل ریفورمر تولید گاز احیاکننده، بررسی و مطالعه پارامترهای مهندسی، ارائه طرح و اصلاح سیستم الکترود رگولیشن کوره، تحلیل شکست کوپلینگ کامپوزیتی کولینگ تاور احیاء مستقیم. همچنین در راستای ماموریت خود سبد پروژه‌های متنوع دیگری نیز در دست اجرا دارد.

میزان اثربخشی تحقیق و توسعه در فولاد هرمزگان

با توجه به تعریف کارگروهای تخصصی در فولاد هرمزگان و اتصال این کارگروه‌ها پروژه‌های موفقی را در زمینه‌های افزایش راندمان تولید، مطالعات زیست محیطی، کمک به بحث بومی‌سازی و ساخت با همکاری مراکز تحقیقاتی، پروژه‌های حوزه کیفیت و توسعه محصولات انجام و درحال اجرا بوده که توانسته است اثرات مفیدی و ارزش افزوده مناسبی در شرکت فولاد هرمزگان به همراه داشته باشد.

چالش‌ها و محدودیت‌های در تحقیق و توسعه

با مروری به سابقه پژوهش در صنعت فولاد نشان میدهد چالش‌هایی در این حوزه وجود داشته است. از جمله می‌توان به اشکالاتی که در تعریف اولیه پروژه پژوهشی وجود دارد، اشاره کرد. همچنین مواردی مشاهده شده است به دلیل عدم تعریف درست مسئله به نتایج مفیدی منجر نشده‌اند. تعریف هر پروژه تحقیقاتی از طرف صنعت نیاز است که پژوهشگر زمان زیادی را در صنعت حضور داشته تا بتواند مسئله به درستی تعریف شود. از دیگر نقاط ضعف در این حوزه می‌توان به نحوه عملکرد این واحدها اشاره کرد که ممکن است واحد تحقیق و توسعه به صورت پیشرو عمل نکرده که لازم است. در این خصوص به جنبه توسعه‌ای این واحد‌ها توجه بیشتری شود و روی مباحث آینده‌پژوهی و استراتژی‌های بلندمدت سازمان کار کنند. ضمن اینکه با مشارکت سایر واحدهای سازمانی که در این حوزه کار می‌کنند مسیر حرکت درست سازمان را پیش‌بینی و نیازهای پژوهشی این حوزه‌ها را تامین ‌کنند.

از موارد دیگری که میتوان اشاره کرد تمرکز زیاد بر روی پروژه‌های صرفا پژوهشی بوده که این سبب شده نگاه سازمان به این واحدها نگاه کتابخانه‌ای باشد و این مورد هم با تعریف پروژه‌های کاربردی و عملی نیز می‌توان اصلاح شود.

همچنین تحقیق و توسعه نباید ماموریت اصلی سازمان که تولید فولاد است را فراموش کند و اکثر پروژه‌های این واحد باید تمرکز بر روی ماموریت اصلی سازمان باشند؛ مگر در موارد خاصی در سایر حوزه‌ها ورود کند که بحث نوآوری و ایده ای وجود داشته باشد.

در مباحث ارتباطی بین مراکز تحقیقاتی شرکت‌های فولادی نیز کمبودهایی وجود دارد که نیاز است با ایجاد یه شبکه قوی این معظل حل شود در این مورد تنها محل اتصال این مراکز حضور مشترک در نمایشگاه‌ها سمپوزیوم‌ها و.. و هیچ شبکه مشترک جهت استفاده از طرح‌های پژوهشی انجام شده وجود ندارد. مثلا یک پروژه فازبندی نشده و هر فاز آن دریک نقطه انجام و نهایتا به هدف نهایی برسیم. راه حل این موضوع ایجاد یک شبکه ارتباطی بین مراکز تحقیقاتی فولادی تمام کارخانه‌های کشور بوده و می‌تواند از طریق پژوهشکده فولاد و یا انجمن تولید کنندگان فولاد ایران این مشکل رفع شود. در خصوص ساختارهای سازمانی این واحدها نیز مشکلاتی وجود دارد که نیاز است این ساختارها اصلاح شود هم به جهت چابک‌سازی ساختار و هم از لحاظ فرایندی و زنجیره اتصال واحد تحقیق و توسعه با سایر واحدهای درون‌سازمانی.