از تامین زیرساخت‌ها تا تسهیل‌گری شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه دیجیتال

به گزارش می‌متالز، در این پنل «حسین خسروپور» مدیرکل دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه‌گذاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، «رضا سلطانعلی‌زاده» دستیار معاون علمی رئیس‌جمهور در امور توسعه بازار دانش‌بنیان‌ها و مدیرکل دفتر توسعه اقتصاد وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز «محمد ناظمی‌هرندی» معاون تکنولوژی شرکت فولاد مبارکه به ایراد سخنرانی در زمینه اقتصاد و تحول دیجیتال پرداختند.

برنامه‌های دولت برای کاهش فاصله ایران با تحول دیجیتال جهانی

«حسین خسروپور» مدیرکل دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه‌گذاری وزارت ارتباطات، در این پنل تخصصی عنوان کرد: کشور‌های جهان به طور متوسط ۴.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را برای ایجاد زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال اختصاص داده‌اند که این رقم برای ایران حدود ۴ درصد است، بنابراین ایران در زمینه اقتصاد دیجیتال، نسبت به جهان تفاوت فاحشی ندارد، اما باید اذعان کرد که همچنان جا برای کار بیشتر وجود دارد؛ البته در لایه‌های مختلف از جمله پلتفرم و آخرین لایه اقتصاد دیجیتال‌شده شامل تحول دیجیتال و هوشندسازی، با جهان فاصله قابل‌توجهی داریم. برنامه‌هایی در دست اقدام داریم که بتوانیم این فاصله را کاهش دهیم. یکی از این برنامه‌هایی که دولت در این حوزه از سال ۱۴۰۰ آغاز کرده، ایجاد کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال است که با ریاست وزیر ارتباطات و دبیری وزیر اقتصاد و سایر اعضای هیات دولت تشکیل شده است. براساس اصل ۱۲۷ و ۱۳۸ قانون اساسی، رئیس‌جمهور و هیأت وزیران تمام اختیارات خود را در اقتصاد دیجیتال به هیأت کوچک‌تر تفویض کردند. همکاران ما در این حوزه چهار یا پنج مصوبه داشته‌اند که توانسته‌اند به رشد اقتصاد دیجیتال کمک کنند. در حوزه دیجیتال نیز برنامه‌هایی برای صنایع مختلف در دست اقدام داریم. در حوزه تحول دیجیتال وزارتخانه ارتباطات، رویکرد و برنامه خود را مشخص کرده است.

خسروپور در ادامه خاطرنشان کرد: فرآیند توسعه فناوری و کارآفرینی در کشور به صورت خطی دارای سه لایه است تا به بازار برسد، نخستین لایه، لایه R&D است که در مراکز تحقیقاتی کار انجام می‌شود که بیشتر در فضای دانشگاهی مدیریت می‌شود؛ لایه دوم شروع کسب و کار است که مربوط به توسعه کارآفرینی است که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان اداره می‌شود که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد شرکت‌ها در حوزه آی‌سی‌تی قرار دارند؛ لایه سوم، لایه کاربردی‌سازی است که به وزارتخانه‌های تخصصی از جمله وزارت صمت و کشاورزی و ... برمی‌گردد. برنامه‌ای که برای خود در این حوزه متصور هستیم به شرکت‌های دانش‌بنیان برمی‌گردد تا بتوانیم به این حوزه کمک کنیم دو برنامه کلی در این سرفصل‌ها داریم، یکی توسعه فناوری در صنایع و دیگری توسعه بازار است.

وی در ادامه با اشاره به زیرساخت‌های لازم برای کمک به این حوزه عنوان کرد: شبکه فیبر نوری در کشور توسعه پیدا کرده و اهدافی نیز برای سطح کشور تعریف شده است که به خوبی پیش می‌رود. همچنین سرمایه‌گذاری ppp را در دست اقدام داریم و در معاونت برنامه‌ریزی روی این حوزه اقداماتی در حال انجام است. شرکت‌های فناور در سطح کشور می‌توانند وارد این حوزه شوند. علاوه بر این، بودجه خاصی داریم که مبتنی بر اشتغال است تا شرکت‌هایی که مبتنی بر اشتغال هستند را به سمت هوشمندسازی بکشانیم. در این راستا توافق‌های اولیه با برخی سازمان‌ها انجام شده تا بتوانیم به صورت تجمیع این کار را انجام دهیم و تحول بزرگ با شرکت‌های بزرگ دیجیتال و هوشمندسازی داشته باشیم تا همچنین تعاملی بین شرکت‌های کوچک و بزرگ در حوزه هوشمندسازی ایجاد شود. همچنین حمایت‌هایی در سطح توسعه فناوری داریم. علاوه بر این موارد، پارک پژوهش‌های ارتباطات را داریم که موارد پژوهشی را با دانشگاه‌های سطح کشور در حال انجام است. در این راستا ۱۵ دانشگاه مورد هدف قرار گرفته شده است تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان بتوانند از این برنامه‌ها حمایت به عمل آورند. در حوزه پارک‌ها توسعه زیرساخت‌ها در سایر استان‌ها را مدنظر داریم.

خسروپور همچنین در ادامه درباره امنیت و مالکیت در حوزه هوشمندسازی عنوان کرد: در کارگروه ویژه دیجیتال، مساله مالکیت و امنیت نیز مورد تاکید است که در این راستا می‌توان اقدامات مشخص را پیگیری کرد، یک قانونی در این حوزه در دست تدوین و قرار است لایحه آن در مجلس به تصویب برسد تا عموم صنایع بتوانند از آن بهره‌مند شوند.

حمایت‌های معاونت علمی و فناوری از شرکت‌های دانش‌بنیان

در ادامه این پنل تخصصی «رضا سلطانعلی‌زاده» دستیار معاون علمی رئیس‌جمهور در امور توسعه بازار دانش‌بنیان‌ها و مدیرکل دفتر توسعه اقتصاد وزارت صمت، درباره حمایت‌های معاونت علمی و فناوری از شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه بازار و تحقیقات دیجیتال که برعهده حاکمیت است، عنوان کرد: معاونت علمی از سال ۱۳۸۶ به بعد و به مدت چهار نسلی که در از این معاونت می‌گذرد، درصدد بوده که برنامه‌های منطبق با نیاز صنعت و خواسته‌های آن‌ها در حوزه دیجیتال عرضه کند. بر اساس آمار در کشور دقیقا ۹۱۴۰ شرکت دانش‌بنیان ثبت شده است که ۱۵۴۹ شرکت در حوزه آی‌تی و فناوری هستند. به عبارتی بخش قابل‌توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان به حوزه فناوری اختصاص دارند و بسیاری از شرکت‌های رده بالا دانش‌بنیان در همین حوزه هستند.

سلطانعلی‌زاده درباره شرکت‌های معدنی بیان کرد: در معاونت علمی با بررسی به این نتیجه رسیدیم که جثه شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی به شرکت‌های دانش‌بنیان نمی‌خورد و هماهنگ کردن آن‌ها با یکدیگر در یک قالب مشخص جور در نمی‌آید. در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان با شرکت‌های صنایع بزرگ مانند نفت و گاز و صنایع فولاد و معدن چند مساله وجود دارد، یکی اینکه پروژه‌های بزرگ معدنی و فولادی با ساز و کار شرکت‌های دانش‌بنیان جور در نمی‌آید. موضوع دوم این است که شرکت‌های دانش‌بنیان که می‌توانند اجزای این پروژه‌ها را تشکیل دهند با هم خوب کار نمی‌کنند و هماهنگ نیستند. سوم قرار نیست که ما از ابتدا چرخ را اختراع کنیم بومی‌سازی کردن، شریک خارجی داشتن و کسب دانش از خارج از جمله مسائل دیگری به شمار می‌روند که این شرکت‌ها با آن درگیر هستند. معاونت علمی در زمینه فولاد و اقتصاد دیجیتال دو رکن اساسی و بازو دارد پروژه‌ها نیز بر اساس این دو رکن شکل می‌گیرند. در سال‌های گذشته ستاد اقتصاد دیجیتال در زمینه همین صنایع کار کرده‌اند. یک ستاد با عنوان معدن و زنجیره پایین‌دستی داریم که در پروژه‌های مختلف معدنی کار می‌کند. ما بر اساس واقعیت سعی کردیم پروژه‌ها را کوچک‌تر کنیم تا در قالب تسهیلات از آن‌ها حمایت کنیم. شرکت‌های کوچک در پروژه‌های کوچک‌تر راحت‌ترند و موفق‌تر عمل می‌کنند. در زمینه پروژه‌های بزرگ چند کار انجام دادیم با توجه به اینکه صنایع بزرگ معدنی خصولتی هستند، باید یک مجموعه بزرگ دولتی تعهدات خدمت به آن‌ها را بدهد و تضامین معتبر ارائه بدهد. این مدل قابل قبول است که با نفتی‌ها نیز آن را اجرا می‌کنیم، چراکه نهاد‌های بالادستی که به این قرارداد‌ها نظارت می‌کنند راحت‌تر می‌توانند با معاونت علمی ریاست جمهوری قرارداد ببندند. یک بخش از تسهیلگری ما در زمینه انعقاد قراردادهاست. اقدام دیگر ما، آن است که شرکت‌های بزرگ را در کنار همدیگر قرار داده‌ایم تا در زمینه ساخت تجهیزات یا فناوری، شرکت‌های توانمند به شرکت مادر وصل شوند. در نهایت اینکه از صنایع می‌خواهیم کار را بشکنند و خود آن را جمع کنند. واقعیت این است که صنایع دردسر این کار‌ها را برعهده نمی‌گیرند.

وی در ادامه با اشاره به این موضوع که ما در این مدل‌های عنوان‌شده، چند کار انجام می‌دهیم، گفت: ابزار‌هایی در معاونت علمی داریم که به‌صورت فعال کار می‌کنند ما از تسهیلات مالی که می‌توانیم برای پروژه‌های دانش‌بنیان ارائه بدهیم که بخشی از این حمایت‌های مالی می‌تواند بلاعوض باشد که بر اساس ساختار پروژه تعریف می‌شود. به برخی پروژه‌ها نیز می‌توان تسهیلات تولید و اشتغال ارائه داد که ۷ دستگاه تسهیلات تبصره ۱۸ می‌دهند، تسهیلات ۱۵ درصدی که برای ساخت تجهیزات، یک سال تنفس دارد و برای سرمایه در گردش تنفس ندارد و بازپرداخت آن دو ساله است. مهم‌تر از این موارد، بحث اعتبار مالیاتی است. هر شرکتی اعم از اینکه دانش‌بنیان باشد یا نباشد، زمانی که مالیات می‌دهد می‌تواند این مالیات را در پروژه‌های صنعتی یا پروژه‌های تحقیق و توسعه هزینه کند که می‌توان یا به صورت سالانه یا در پایان پروژه آن را انجام داد. بر اساس ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش‌بنیان، شرکت‌های صنعتی می‌توانند از طریق مالیاتی که پرداخت کرده‌اند، پروژه‌های دانش‌بنیان تعریف و نیاز کشور را برطرف کنند. موضوع آخر تخصیص نیرو‌های نخبه است. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کشور آن است که مساله را به درستی تعریف نمی‌کنیم و به دست متخصص آن هم نمی‌سپاریم. یکی از امکانات معاونت علمی و فناوری، متخصصان ایرانی است و بخش دیگر، دفاتر بین‌المللی هستند و ما برای استفاده از ظرفیت بین‌المللی این ادعا را داریم که قرار نیست که از ابتدا همه چیز را خود بسازیم و نیاز است که برخی موارد را وارد کنیم، از این‌رو ما حاضریم فهرست دفاتر خود را در اختیار صنایع قرار دهیم.

طرح تحول دیجیتال در فولاد مبارکه

در ادامه این پنل «محمد ناظمی‌هرندی» معاون تکنولوژی شرکت فولاد مبارکه درباره تحول دیجیتال در این شرکت عنوان کرد: ما سعی کردیم که طرح تحول دیجیتال را با یک روش نظام‌مندی به پیش ببریم، در این راستا ره‌نگاشتی توسط یک تیم تدوین شد که توسط یک تیم مشاور خارجی ارزیابی شد. مراحل مختلف با هدف‌گذاری‌های مشخص برای خود در یک افق ۴ تا ۵ ساله تدوین کردیم.

ناظمی در ادامه با اشاره به این موضوع که تحول دیجیتال آن اندازه که تحول اهمیت دارد دیجیتال آن مهم به‌شمار نمی‌رود، خاطرنشان کرد: تحول دیجیتال سازمان در قالب یک طرح جامع دیده شد و ما برای اینکه سازمان بتواند به آن سمت برود، برای ۱۶۰ نفر از مدیران و رؤسای خود، دوره‌های فشرده و جدی تحول دیجیتال که هفته‌ای یک روز برگزار می‌شود، برگزار کردیم. با دانشگاه‌های مختلف و با مرکزیت دانشگاه اصفهان در این راستا قرارداد‌های مختلفی را بستیم که مفهوم این تحول برای سازمان جا ببیفتد. پس نقشه راه، آموزش جدی و فرهنگسازی و برنامه چند ساله تعریف کردیم. از سال ۱۳۹۹ کار را آغاز کرده و جلو رفتیم.

وی ادامه داد: با توجه به این موضوع که این تحول یک جریان مداوم است، باید رویداد‌هایی را دنبال کرد و پروژه‌هایی را نیز در اولویت اجرایی قرار داد.

معاون تکنولوژی شرکت فولاد مبارکه افزود: تحول دیجیتال یک مفهوم بسیار بزرگ است، اگر توانستید لجستیک داخلی را هوشمند کنید بدنه سازمان بیشتر احساس خواهد کرد که یک اتفاقی رخ داده است. ما این مسیر‌ها را پیش رفته‌ایم، اما آیا ما می‌توانیم ادعا کنیم که یک سازمانی هستیم که در مسیر جدی تحول دیجیتال قرار گرفته‌ایم؟ من به شخصه معتقدم خیر، هرچند اتفاق‌هایی رخ داده، اما مساله آن است که قرار است یک سازمان را متحول کنیم تا افراد آن سازمان و رفتار آن‌ها تغییر کند که در اینجا با ره‌نگاشتی که تدوین شده، کاری پیش نمی‌رود. آیا کارگر پایه کوره نیز این تحول دیجیتالی را متوجه شده است یا خیر؟ اگر در این حوزه موفق نبودیم، دلایلی داشته است برخی دلایل درون‌سازمانی و برخی برون‌سازمانی است. آیا می‌توان با دو سال کار یک تحول بزرگ ایجاد کرد؟ خود فضای فولاد مبارکه نمره قابل قبول در زمینه تحول دیجیتال نگرفته است. برخی عوامل بیرونی زمینه‌ساز محدودیت برای ما شده‌اند. اگرچه ما ره‌نگاشتی نوشته‌ایم، اما مشاوران داخلی و خارجی ما که در این راستا به ما کمک کردند، بهترین نبودند، چراکه طرح امتحان شده در اندازه شرکت خود نداشته‌ایم که پیش از ما این کار را تمرین کرده باشد. کسانی که این طرح را نوشتند خود نیز در ابتدای مسیر بودند. ارائه طرح تحول دیجیتال نیازمند آدم‌های بزرگ است. در هر صورت داشته‌های ما باید در کنار یکدیگر قرار بگیرند. ره‌نگاشت ما با اندازه واقعیت‌های سازمان تدوین نشده است. افرادی که بتوانند روش عملیاتی به ما ارائه کنند در کشور پیدا نشد؛ زیرا مفهوم تحول دیجیتال دغدغه همه شرکت‌ها و سازمان‌ها نشده است تا در این زمینه نیرو‌هایی تربیت شوند. البته افراد توانمند در کشور هستند، اما ممکن است یک فرد باشد که نتواند به صورت سازمان یافته به ما کمک کند. برخی مواقع نیز قوانین برای ما چالش‌های بیرونی ایجاد می‌کند. در کل باید بتوانیم برای تحول دیجیتال، این چالش‌های درونی و بیرونی را حل کنیم.

گزارش از پایگاه خبری فلزات خاورمیانه (می متالز)