مخل تورمی سرمایه‌گذاری مولد

به گزارش می‌متالز، آخرین گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت، حاکی از این است که در فصل تابستان١٤٠٢، این شاخص ۱۰۳۳.۵ شده که تغییر آن نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) ۷.۱‌درصد، نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۳۷.۶‌درصد و در چهارفصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) ۲۹.۲‌درصد افزایش داشته است. تورم تولیدکننده بخش صنعت یا PPI، قیمت کالا‌ها را در کارخانه و مبدا تولید در نظر می‌گیرد و علاوه بر اینکه بر قیمت کالا‌های واسطه‌ای تاثیرگذار است، پیش‌بینی کننده تورم مصرف شناخته می‌شود. به عبارتی شاخص قیمت تولیدکننده، نرخ تورم مربوط به هزینه‌های تولیدی توسط کارخانه‌ها را نشان می‌دهد و هدف از محاسبه آن اندازه گیری تغییرات قیمت‌هایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالا‌ها و خدمات خود دریافت می‌کنند. بر این اساس تورم تولیدکننده در فصل تابستان ۱۴۰۲ نشان می‌دهد، قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان بخش صنعت نسبت به همین فصل در سال گذشته ۳۷.۶‌درصد افزایش داشته است.

پالس منفی تورم تولید به سرمایه‌گذاری

بررسی روند تورم بخش صنعت طی ۱۰ سال گذشته حاکی از این است که این تورم جدا از تغییرات و افزایش یا کاهشی که طی سال‌های مختلف در گروه‌های کالایی داشته، همواره بر مدار صعود حرکت کرده و سیگنال منفی به سرمایه‌گذاری در بخش مولد کشور داده است. شاهد این ماجرا روند نزولی سرمایه‌گذاری طی سال‌های اخیر است. بررسی ‎ها حاکی از این است که زمانی که تورم بیش از حد افزایش یابد، بر سوددهی سرمایه‌گذاری تاثیر منفی خواهد داشت و میل متوسط به سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. از این‌رو سرمایه‌گذاران به جای ورود به بخش مولد اقتصاد که دیربازده است، به سمت بازار‌های غیرمولد و دلالی که سوددهی بالاتری در زمان کوتاه‌تری دارد، روی آورده اند؛ بنابراین روند افزایشی تورم تولید در کنار سایر متغیر‌های اقتصاد کلان و بی ثباتی‌های اقتصاد، ب‌عنوان عامل بازدارنده سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد کشور طی سال‌های اخیر عمل کرده است.

در همین راستا سرمایه‌گذاری صورت گرفته توسط بخش خصوصی در اقتصاد کشور طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ روندی کاهشی داشته و این روند کاهشی به حدی بوده است که کارشناسان معتقدند استمرار عدم رشد یا افت سرمایه‌گذاری، می‌تواند موجب پیشی گرفتن استهلاک از سرمایه‌گذاری جدید شود. براساس آمار منتشرشده از سوی معاونت بررسی‌های اتاق بازرگانی تهران، طی بازه زمانی منتهی به سال ۱۴۰۱، روند عمومی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۵ نزولی بوده و میانگین نرخ رشد سالانه سرمایه‌گذاری طی این بازه زمانی، منفی ۵.۷ درصد است. این آمار‌ها نشان می‌دهد کمترین رقم سرمایه‌گذاری واقعی کشور به قیمت‌های ثابت، مربوط به سال ۱۳۹۸ و برابر با ۲۴۹ هزار میلیارد تومان است که کمتر از نصف رقم سال ۱۳۹۰ است. در سال ۱۴۰۱، سرمایه‌گذاری واقعی کشور ۱۸ هزار میلیارد تومان افزایش یافت که نسبت به سال ۱۴۰۰ رشدی معادل ۶.۷ درصد را تجربه کرده است. براساس این مطالعه برای سومین سال متوالی و طبق داده‌ها به قیمت ثابت ۱۳۹۵ بانک مرکزی، در سال ۱۴۰۰ تقریبا استهلاک سرمایه با رقم سرمایه‌گذاری جدید در این سال برابر شده است.

روند عمومی سرمایه‌گذاری واقعی در حوزه ماشین آلات و ساختمان طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ کاهشی بوده، به نحوی که سرمایه‌گذاری در ساختمان از حدود ۲۵۶ هزار میلیارد تومان به قیمت ثابت سال ۱۳۹۰ به ۱۵۲ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ و سرمایه‌گذاری در ماشین آلات نیز از حدود ۲۶۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۰ به ۱۱۵ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است. شدت تضعیف سرمایه‌گذاری در حوزه ماشین آلات طی بازه زمانی مورد بررسی بیش از تضعیف سرمایه‌گذاری در حوزه ساختمان است. کمترین میزان سرمایه‌گذاری واقعی در حوزه ماشین آلات و ساختمان مربوط به سال ۱۳۹۸ است که با وجود افزایش ارقام مزبور در سال ۱۳۹۹ همچنان فاصله قابل توجهی بین این ارقام با سطوح سرمایه‌گذاری در سال ۱۳۹۰ وجود دارد. همچنین میانگین نرخ رشد سالانه سرمایه‌گذاری واقعی بخش خصوصی طی بازه زمانی مذکور منفی ۵.۳ درصد است. بررسی‌ها همچنین حاکی از کاهش سرمایه‌گذاری در بخش مولد است. بر این اساس کمترین رقم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان مربوط به سال ۱۳۹۷ و حدود ۱۰۹.۲ هزار میلیارد تومان بوده که اگرچه طی سه‌سال اخیر (۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱) این رقم بهبود یافته، همچنان کمتر از رقم ۱۶۸.۵ هزار میلیارد تومان سال ۱۳۹۰ است. همچنین کمترین رقم سرمایه‌گذاری در حوزه ماشین آلات توسط بخش خصوصی در سال ۱۳۹۸ و حدود ۸۱ هزار میلیارد تومان بوده است.

بررسی روند تورم تولیدکننده در تابستان

بررسی تورم فصلی نشان می‌دهد که در فصل تابستان ١٤٠٢، تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) ۷.۱‌درصد بوده که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (۹.۳ درصد)، ۲.۲ واحد‌درصد کاهش داشته است. به عبارتی، میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات صنعتی به ازای تولید کالاهای خود در داخل کشور، در فصل تابستان١٤٠٢ نسبت به فصل قبل، ۷.۱ درصد افزایش دارد. در این فصل بیشترین تورم فصلی با ۲۰.۳ درصد مربوط به گروه «ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» و کمترین تورم فصلی با ۹.۱‌درصد مربوط به گروه «ساخت سایر مصنوعات» است. همچنین در این فصل گروه «ساخت فلزات پایه» با تورم منفی ۰.۶ درصد و گروه «ساخت محصولات رایانه ای، الکترونیکی و نوری» با تورم منفی ۰.۳ درصد مواجه بوده است. بررسی تورم نقطه به نقطه در این فصل نشان می‌دهد که در فصل تابستان ١٤٠٢، تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۳۷.۶‌درصد است که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (۲۵.۶ درصد)، ۱۲.۰ واحد‌درصد افزایش داشته است. به عبارتی، میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات صنعتی به ازای تولید کالاهای خود در داخل کشور، در فصل تابستان ١٤٠٢ نسبت به فصل مشابه سال قبل، ۳۷.۶‌درصد افزایش دارد. در این فصل بیشترین تورم نقطه به نقطه با ۹۲.۶ درصد مربوط به گروه «ساخت ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی‌نشده در جای دیگر» و کمترین تورم نقطه به نقطه با ۱۶.۸‌درصد مربوط به گروه «ساخت مواد شیمیایی و فرآورده های شیمیایی» است. بررسی تورم سالانه در فصل تابستان ۱۴۰۲ حاکی از این است که تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت در چهار فصل منتهی به این فصل نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۲۹.۲‌درصد است که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (۰.۲۷ درصد)، ۲.۲ واحد‌درصد افزایش داشته است. به عبارتی، میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات صنعتی به ازای تولید کالاهای خود در داخل کشور، در چهار فصل منتهی به تابستان١٤٠٢ نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۲۹.۲‌درصد افزایش دارد. در این فصل بیشترین تورم سالانه با ۶۸.۳‌درصد مربوط به گروه «ساخت ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی‌نشده در جای دیگر» و کمترین تورم سالانه با ۱۲.۳ درصد مربوط به گروه «ساخت مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی» است.

مقایسه تورم تابستان و بهار ۱۴۰۲

مقایسه تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت در تابستان ۱۴۰۲ با تغییر این شاخص در بهار ۱۴۰۲ نشان می‌دهد، در حالی که تورم تولیدکننده در بهار ۱۴۰۲ نسبت به فصل قبلی ۹.۳ درصد افزایش داشته، در تابستان این تغییرات به ۷.۱‌درصد رسیده است. با این حال تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در تابستان و همچنین تورم سالانه این بخش یعنی در چهار فصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) در مقایسه با بهار روند افزایشی داشته است. در حالی که تورم نقطه به نقطه تولید در تابستان ۱۴۰۲ نسبت به فصل مشابه سال قبل ۳۷.۶‌درصد افزایش داشته، در بهار ۱۴۰۲، ۲۵.۶‌درصد افزایش را ثبت کرده است. همچنین تورم سالانه بخش صنعت در تابستان در حالی ۲۹.۲‌درصد افزایش یافته که میزان افزایش در بهار امسال ۲۷‌درصد بوده است.

تورم نقطه به نقطه بر مدار صعود

بررسی رشته‌فعالیت‌های اقتصادی در بخش صنعت نشان می‌دهد که اکثر گروه‌های صنعتی تورم نقطه به نقطه بالای ۲۰‌درصد را ثبت کرده اند. براین اساس زیربخش‌های اصلی صنعت شامل ساخت محصولات غذایی با تورم ۳۵.۲ درصد، ساخت انواع آشامیدنی با تورم ۶۳.۶ درصد، ساخت فرآورده‌های توتون و تنباکو با تورم ۲۶.۹ درصد، ساخت منسوجات با تورم ۳۴.۷ درصد، ساخت پوشاک با تورم ۴۸.۶ درصد، ساخت چرم و محصولات وابسته با تورم ۲۶.۱ درصد، ساخت چوب و فرآورده‌های چوب و چوب‌پنبه به‌جز مبلمان با تورم ۳۷.۰ درصد، صنعت چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط‌شده با تورم ۵۳.۷ درصد، ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از پایش نفت با تورم ۳۴.۲ درصد، ساخت محصولات دارویی، مواد شیمیایی مورد استفاده در داروسازی و محصولات دارویی گیاهی با تورم ۴۹.۶ درصد، ساخت محصولات از لاستیک و پلاستیک با تورم ۳۱.۸ درصد، ساخت سایر محصولات کانی غیرفلزی با تورم ۴۰.۸ درصد، ساخت فلزات پایه با تورم ۵۰.۹ درصد، ساخت محصولات فلزی ساخته‌شده به جز ماشین آلات تجهیزات با تورم ۵۴.۵ درصد، ساخت محصول رایانه ای، الکترونیکی و نوری با تورم ۲۴.۳ درصد، ساخت تجهیزات برقی با تورم ۶۰ درصد، ساخت ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی‌نشده در جای دیگر با تورم ۹۲.۶ درصد، ساخت وسایل نقلیه موتور، تریلر و نیم‌تریلر با تورم ۴۴.۴ درصد، ساخت سایر تجهیزات حمل‌ونقل با تورم ۴۴.۶ درصد، ساخت مبلمان با تورم ۴۱.۶ درصد و ساخت سایر مصنوعات با تورم ۳۷.۹‌درصد روبه‌رو بوده اند. آمار‌ها نشان می‌دهد در این فصل تنها دو رشته فعالیت تورم نقطه به نقطه زیر ۲۰‌درصد داشته اند که شامل صنعت ساخت کاغذ و محصولات کاغذی با تورم ۱۶.۹‌درصد و ساخت مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی با تورم ۱۶.۸‌درصد است.

ساخت ماشین آلات و تجهیزات دارای بالاترین تورم سالانه

همچنین بررسی تورم سالانه رشته فعالیت‌های اقتصادی حاکی از این است که به جز دو رشته‌فعالیت ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت و ساخت مواد شیمیایی و فرآورده‎های شیمیایی که به ترتیب تورم سالانه ۱۲.۷‌درصدی و ۱۲.۳ درصدی را ثبت کرده اند، سایر گروه‌های صنعتی تورم سالانه بیش از ۲۰‌درصدی داشته اند. بالاترین میزان تورم سالانه در بین رشته‌فعالیت‌های صنعتی مربوط به ساخت ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی‌نشده در جای دیگر با تورم ۶۸.۳ درصد، ساخت محصولات دارویی و مواد شیمیایی مورد استفاده در داروسازی با تورم ۶۱.۶ درصد، صنعت چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط‌شده با تورم ۵۶.۱ درصد، ساخت انواع آشامیدنی با تورم ۵۹.۷ درصد، ساخت تجهیزات برقی با تورم ۵۴.۹ درصد و ساخت محصولات فلزی ساخته‌شده به جز ماشین آلات و تجهیزات با تورم ۵۳.۶ درصد بوده که تورم سالانه بالای ۵۰ درصد را ثبت کرده اند. بررسی روند تورم فصلی در تابستان ۱۴۰۲ همچنین حاکی از این است که در بین رشته‌فعالیت‌های صنعتی، تنها صنعت ساخت فلزات پایه با تورم منفی ۰.۶ درصد و ساخت محصولات رایانه ای، الکترونیکی و نوری با تورم منفی ۰.۳ درصد، تورم منفی ثبت کرده اند و سایر رشته فعالیت‌ها با تورم فصلی بین ۱.۹ درصد تا ۲۰.۳ درصد روبه‌رو بوده اند. رشته فعالیت ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت هم با ثبت تورم ۲۰.۳ درصدی بالاترین میزان تورم فصلی را داشته است. نکته قابل‌توجه در مقایسه تورم فصلی گروه‌های مختلف صنعتی در تابستان ۱۴۰۲ حاکی از کاهش تورم فصلی اکثر زیرگروه‌ها نسبت به فصل قبل یعنی بهار ۱۴۰۲ است. به جز دو رشته فعالیت ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت و ساخت مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی که در بهار ۱۴۰۲ تورم فصلی بالاتری نسبت به تابستان داشته اند، تورم فصلی سایر گروه‌های صنعتی کاهشی بوده است. بررسی شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت و میزان تغییرات آن از سال ۱۳۹۰ تا تابستان ۱۴۰۲ نشان می‌دهد، این شاخص از ۵۲.۷ در سال ۱۳۹۰ در روندی افزایشی به ۱۰۳۳.۵ در تابستان امسال رسیده است. همچنین در مقایسه با چهارفصل گذشته یعنی از تابستان ۱۴۰۱ تا تابستان ۱۴۰۲، تورم نقطه به نقطه بخش صنعت بیشترین میزان را در تابستان امسال ثبت کرده است.

منبع: دنیای اقتصاد