جاده چالوس برای جلوگیری از حوادث طبیعی باید به طور پیوسته پایش شود

به گزارش می‌متالز، دکترمسعود محمودپور، رئیس گروه زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک این سازمان با بیان این مطلب گفت:جاده چالوس یکی از زیباترین و پرجاذبه‌ترین جاده‌های کوهستانی کشور است که به دلیل نامساعد بودن شیب دامنه‌های سنگی، وجود زمین ساخت فعال و نبود زیرساخت‌های کامل مهندسی، احتمال ریزش و واژگونی بلوک‌های سنگی در آن وجود دارد.

او با بیان اینکه یکی از پروژه‌های گروه زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشوردر سال‌های قبل، بررسی حدود ۵۰ کیلومتر از مسیر جاده چالوس از نظر خطرسنگ افت (Rock Fall) بوده است، توضیح داد: در این پروژه که حدود یکسال ونیم طول کشید، بررسی جاده چالوس از منطقه پل زنگوله تا مرزن آباد از نظر خطر سنگ افت در دستور کار قرار گرفت تا احتمال و میزان رخداد سنگ افت‌ها بررسی و مشخص شود که آیا کم خطر، پر خطر و یا با خطر متوسط است. این بررسی‌ها بر اساس دو روش امتیاز‌دهی خطر سنگ افت و امتیازدهی توده شیب صورت گرفت و تمام دامنه‌های سنگی منطقه در طول این مسیر بررسی شدند.

او با بیان اینکه در این پژوهش ۴۷ ایستگاه دامنه سنگی با هر دو روش مذکور بررسی شدند، افزود: از این ۴۷ ایستگاه، ۴۰ ایستگاه دارای سنگ افت بودند که حدود ۳۹ ایستگاه آن پرخطر تا با خطر متوسط به شمار می‌رفتند و در صورت بروز رخداد می‌توانند از حالت پایدار به ناپایداری برسند. ۲۰ کیلومتر از این مسیر، در ناحیه پر خطر و ۲۰ کیلومتر نیز در ناحیه با خطر متوسط ارزیابی شدند. این رخداد، می‌تواند با بارش‌های ناگهانی، سیلاب‌ها و زمین‌لرزه‌های القایی همراه باشد و موجب توسعه درزه‌ها و شکاف‌ها در توده سنگ‌ها شود و موجب رخداد سنگ افت گردد. از آن جا که مسیرجاده چالوس در منطقه البرز مرکزی قرار دارد و از دیدگاه زمین شناسی، پویا و دینامیک است و گسل‌های فعالی در منطقه وجود دارد که می‌تواند باعث پدیده برش و خردشدگی در واحد‌های سنگی را افزون کند.

رئیس گروه زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، با اشاره به تئوری تعادل حدی در علم ژئومکانیک گفت: یک بلوک سنگی وقتی از حالت پایدار خارج می‌شود که با افزایش نیرو و برهم خوردن میدان تنش‌ها در منطقه و یا بروز بارندگی‌های شدید، استعداد ریزش و یا لغزش و یا سقوط را پیدا کند که این اتفاق به دلیل تنوع واحد‌های سنگی که در جاده‌های کوهستانی مانند جاده چالوس به وفور وجود دارد و سنگ‌های سخت در کنار سنگ‌های نرم (از دیدگاه مهندسی سنگ) قرار دارند، بیشترهم مشاهده خواهد شد.

دکترمحمودپور، بسته شدن دائمی جاده چالوس را به دلیل خطرزا بودن آن از دیدگاه مخاطرات زمین‌شناسی و وجود رخداد سنگ افت، منتفی دانست و افزود: همانطور که پیشتر گفته شد، این جاده یکی از زیباترین جاده‌های کوهستانی کشور است که علاوه بر زیبایی طبیعی آن، مسیری پر تردد و از سوی دیگر محل ارتزاق افراد زیادی است که امکان بسته شدن دائمی آن برای همیشه را از بین می‌برد، ولی با بروز حادثه و به طور مقطعی، این کاراجتناب ناپذیر است. اما برای جلوگیری از رخداد لغزش‌های سنگی و سنگ افت‌ها که سبب حوادث جاده‌ای می‌شوند، می‌توان تمهیداتی اندیشید که بتن پاشی، لق گیر‌ی بلوک‌های سنگی، نصب توری‌های سیمی، توری‌های فنری سنگ گیر، احداث جوی پای شیب و در نهایت نصب پیچ سنگ می‌توانند از مهم‌ترین راهکار‌های آن به شمار آیند. همچنین افرادی که می‌خواهند در این مسیر تردد کنند، باید به اطلاعیه‌ها و اخباری که توسط اداره راهداری منطقه و سازمان هواشناسی کشور اعلام می‌گردند، توجه کامل داشته باشند و با آگاهی کامل تصمیم بگیرند.

رئیس گروه زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشورهمچنین افزود که: در عملیات لق‌گیر‌ی بلوک‌های سنگی، با دیلم و چکش‌های خاصی، بلوک‌های سنگی در وضعیت ناپایدار را خرد نموده و در مسیر شیب دامنه سنگی رها نموده تا ریزش انجام شود و در پای دامنه جمع شده و سپس تخلیه نمایند. روش توری سیمی استفاده از مفتول‌هایی با ضخامت‌های متناسب با وزن توده‌ها و بلوک‌های سنگی است که نوعی از آن نیز انعطاف پذیر می‌باشند و بلوک‌های سنگی آزاد شده را در خود گرفته و جمع می‌کنند و مانع از ریزش و سقوط آنها در مسیر جاده می‌شوند. همچنین می‌توان برای مناطقی که بلوک‌های سنگی با حجم و وزن کمتری دارند، از روش احداث گودال‌ها و جوی‌های پای شیب استفاده کرد که پس از ریزش، بلوک‌های سنگی درآن‌ها جمع شده و سپس تخلیه می‌شوند.

او بهترین شیوه برای جلوگیری از این قبیل سوانح را انجام مطالعات لازم و کافی زمین‌شناسی مهندسی و مکانیک سنگ، قبل از اجرای پروژه‌های عمرانی دانست و گفت: گرچه جاده چالوس خیلی سال قبل و با روش‌های آن زمان ساخته شده است، اما در حال حاضر نیز هم می‌توان مسیر‌های پرخطر را شناسایی و بررسی و مطالعه کرد تا نقاط حادثه خیز آن مشخص شده و برای جلوگیری از سنگ افت‌های بعدی که منجر به سوانح جانی و مالی می‌شود، تمهیدات لازم را اندیشید و به کار گرفت.

منبع: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور