چرایی جلوگیری از تکرار حادثه دردناک معدن زغال سنگ طبس/ برای کاهش خطر انفجار گاز متان در معادن زغال سنگ چه کار کنیم؟

به گزارش می‌متالز، تعداد تلفات انسانی ناشی از نشت گاز متان در معادن زغال سنگ ایران در مقایسه با کشور‌های پیشرفته‌تر با قوانین و فناوری‌های ایمنی پیشرفته‌تر بیشتر است. در بسیاری از کشور‌های دارای صنایع معدنی زغال سنگ، استاندارد‌های ایمنی سختگیرانه، تجهیزات بهتر، نظارت مستمر و پروتکل‌های اضطراری فراوانی تصادفات و تلفات را کاهش داده است.

انواع خطرات کار در معادن زغال سنگ و راه کار‌های پیشگیرانه

کار در معادن زغال سنگ شامل خطراتی است، از جمله:

۱. ‎نشت گاز متان:

• خطر: متان یک گاز بسیار قابل اشتعال است که در درز‌های زغال سنگ یافت می‌شود. اگر نشت کند و انباشته شود، می‌تواند منجر به انفجار شود.
• اقدامات پیشگیرانه: سیستم‌های تهویه مناسب، پایش مستمر سطح گاز و استفاده از سیستم‌های زه‌کشی متان.

۲. انفجار گرد و غبار زغال سنگ

• خطر: گرد و غبار زغال سنگ وقتی در هوا معلق می‌شود می‌تواند مشتعل شود و باعث انفجار شود.
• اقدامات پیشگیرانه: سرکوب منظم گرد و غبار با استفاده از اسپری‌های آب یا گرد و غبار سنگ، خانه داری مناسب برای به حداقل رساندن تجمع گرد و غبار زغال سنگ.

۳. ریزش سقف

• خطر: سازه‌های سقف ضعیف می‌توانند فرو بریزند و منجر به حوادث مرگبار شود.
• اقدامات پیشگیرانه: تقویت سقف معادن با تکیه‌گاه، بازرسی مداوم و استفاده از تکنیک‌های کنترل زمینی.

۴. کمبود اکسیژن یا گاز‌های سمی

• خطر: معادن ممکن است کم اکسیژن شوند یا با گاز‌های خطرناکی مانند مونوکسید کربن پر شوند.
• اقدامات پیشگیرانه: نصب سیستم‌های مانیتورینگ اکسیژن، تامین نیرو‌های خود امدادگر برای معدن چیان و اطمینان از تهویه مناسب.

۵. آتش‌سوزی

• خطر: مواد قابل احتراق یا جرقه‌ها می‌توانند باعث آتش‌سوزی در معدن شوند.
• اقدامات پیشگیرانه: سیستم‌های اطفاء حریق، حذف مواد قابل اشتعال و داشتن سیاست‌های سختگیرانه ممنوعیت سیگار.

۶. ورود آب و طغیان

• خطر: سیل ناشاقدامات
• پیشگیرانه: سیستم‌های پمپاژ، زه‌کشی مناسب و نظارت بر ورود آبی از ورود آب به معدن می‌تواند کارگران را گرفتار یا غرق کند.

تحلیلی بر چرایی افزایش نشت گاز متان در معادن زغال سنگ در ایران

اقدامات ایمنی عمومی در معادن زغال سنگ:

• آموزش: حصول اطمینان از اینکه کارگران در پروتکل‌های ایمنی به خوبی آموزش دیده‌اند.
• دستگاه محافظ: استفاده از کلاه ایمنی، ماسک تنفسی و چکمه‌های ایمنی.
• پروتکل‌های اضطراری: مسیر‌های تخلیه و تیم‌های واکنش اضطراری به خوبی تثبیت شده است.

با اجرای این اقدامات می‌توان خطرات حوادث انسانی، نشت متان و انفجار را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

تعداد تلفات انسانی ناشی از نشت گاز متان در معادن زغال سنگ ایران در مقایسه با کشور‌های پیشرفته‌تر با قوانین و فناوری‌های ایمنی پیشرفته‌تر بیشتر است. در بسیاری از کشور‌های دارای صنایع معدنی زغال سنگ، استاندارد‌های ایمنی سختگیرانه، تجهیزات بهتر، نظارت مستمر و پروتکل‌های اضطراری فراوانی تصادفات و تلفات را کاهش داده است.

با این حال، در ایران، نبود زیرساخت‌های ایمنی به‌روز، آموزش ناکافی، و گاه تأخیر در واکنش‌های اضطراری منجر به افزایش میزان تلفات می‌شود. بسیاری از کشور‌های توسعه یافته، مانند ایالات متحده، استرالیا و برخی از کشور‌های اروپایی، پیشرفت‌های چشمگیری در ایمنی معدن داشته‌اند، در حالی که ایران و برخی از کشور‌های در حال توسعه دیگر هنوز با چالش‌هایی در نوسازی کامل شیوه‌های ایمنی معدن خود مواجه هستند. در نتیجه، انفجار گاز متان و حوادث مرتبط با آن ممکن است بیشتر اتفاق بیفتد که منجر به تلفات بیشتر در زندگی کارگران شود.

برای کاهش خطر انفجار گاز متان در معادن زغال سنگ چه کار کنیم؟

روش‌های عمومی برای کاهش خطر انفجار گاز متان در معادن زغال سنگ:

۱. سیستم‌های تهویه:

- سیستم‌های تهویه موثر برای رقیق کردن و حذف گاز متان از شفت معدن برای جلوگیری از تجمع آن بسیار مهم است.

۲. پایش متان:

- نظارت مستمر با آشکارساز‌های متان برای اندازه گیری سطح گاز و در صورت رسیدن غلظت به سطوح خطرناک، آلارم ایجاد می‌کند.

۳. زه‌کشی متان:

- نصب سیستم‌هایی برای جذب و حذف گاز متان از درز زغال سنگ قبل از شروع استخراج، کاهش گاز موجود در مناطق کار.

۴. غبارگیری سنگ:

- پاشیدن گرد و غبار سنگ پودر شده (معمولاً سنگ آهک) برای خنثی کردن غبار زغال سنگ که در غیر این صورت می‌تواند آتش گرفته و انفجار متان را تشدید کند.

۵. تجهیزات ضد انفجار:

- استفاده از تجهیزات الکتریکی و مکانیکی ضد انفجار یا ایمن برای جلوگیری از جرقه‌هایی که می‌تواند گاز متان را مشتعل کند.

۶. آموزش کارگران:

- آموزش کارگران معدن در مورد پروتکل‌های ایمنی برای مدیریت متان و واکنش اضطراری در صورت نشت یا انفجار گاز.

پیشنهاد یک پیشکسوت معدنی برای جلوگیری از تکرار فاجعه دردناک معادن زغال سنگ

اولویت‌های مهم سرمایه‌گذاری‌ مورد نیاز برای تجهیز معادن زغال سنگ ایران شامل موارد ذیل است:

۱. تامین سیستم‌های تهویه پیشرفته:

- سرمایه‌گذاری‌ در ارتقا یا نصب سیستم‌های تهویه خودکار با ظرفیت بالا برای اطمینان از رقیق شدن گاز متان.

۲. فناوری تشخیص متان:

- تجهیز معادن به جدیدترین حسگر‌ها و سیستم‌های نظارتی گاز متان، با قابلیت تجزیه و تحلیل داده‌ها در زمان واقعی و مکانیزم‌های خاموش شدن خودکار.

۳. زیرساخت زه‌کشی متان:

- توسعه سیستم‌های زه‌کشی متان که گاز متان را برای تولید انرژی جذب و از آن استفاده می‌کنند، که می‌تواند انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را نیز کاهش دهد.

۴. تامین تجهیزات مقاوم در برابر انفجار:

- خرید ماشین آلات و ابزار ضد انفجار برای اطمینان از ایمن بودن عملیات در مناطق بالقوه خطرناک.

۵. برنامه‌های آموزشی:

- تخصیص بودجه برای آموزش منظم ایمنی از جمله شبیه‌سازی و تمرینات اضطراری برای همه کارگران.

۶. تحقیق و توسعه:

- سرمایه‌گذاری‌ در تحقیق و توسعه برای کشف فن آوری‌های جدید برای مدیریت متان، مانند اتوماسیون، سیستم‌های نظارت مبتنی بر هوش مصنوعی، و روباتیک برای کاهش قرار گرفتن در معرض انسان.

۷. آمادگی اضطراری:

- بهبود سیستم‌های اضطراری، از جمله تهویه پشتیبان، فن آوری‌های اطفاء حریق، و راه‌های فرار.

نظر به اینکه هنوز معادن زغال سنگ ایران دارد قربانی می‌گیرد ضروری است وزارت صنعت، معدن وتجارت و همچنین صاحبان معادن زغال سنگ خصوصی ملزم شوند برای جلوگیری از تلفات انسانی بیشتر در آینده هرچه زودتر نسبت به سرمایه‌گذاری‌‌های مذکور اقدام نمایند و یا تا سرمایه‌گذاری‌ برای کاهش خطر نشت و انفجار گاز متان و یا ریزش سقف در معادن زغال سنگ، دولت نسبت به توقف فعالیت‌های استخراجی به منظور کاهش سوانح و جلوگیری از تلفات انسانی دستور اقدام دهد.

مهندس اسدلله فرشاد

منبع: چیلان