ارتباط دلار با روند سهام صنایع بورسی/ نوسان نرخ ارز چقدر بر بازار سرمایه اثر می‌گذارد؟

به گزارش می‌متالز، در ابتدای گزارش مدیریت تحقیق و توسعه بورس تهران نظام‌های ارزی به سه قسمت میخکوب، میانی و شناور تقسیم شده و در نهایت به جمع‌بندی از وضعیت نظام ارزی ایران پرداخته و در نهایت ارتباط ارز با بورس و شاخص‌های مختلف صنایع بررسی شده است:

نظام ارزی میخکوب

به نظام ارزی گفته می‌شود که ارز کشور نسبت به ارز خارجی مانند دلار در محدوده ثابت قرار بگیرد، به عنوان نمونه برای مدتی مقدار مشخصی از ریال در برابر دلار ثابت بماند. نظام ارزی میخکوب هم به دو بخش میخکوب شدید و میخکوب سنتی تقسیم می‌شوند.

نظام ارزی میخکوب شدید

این نظام ارزی چارچوب به شدت سختگیرانه و محدودی را برای سیاست‌گذار ارزی تعیین می‌کند و این نوع نظام ارزی برای کشور‌هایی که دارای بی‌نظمی‌های پولی و تورم بالا مناسب است. از معایب این نظام ارزی این است که بانک مرکزی نقش خود را به عنوان وام‌دهنده نهایی از دست داده و احتمال وقوع بحران‌های نقدینگی بیشتر است. هیچ ظرفیتی برای جذب شوک وجود نداشته و شوک‌ها باید از راه تغییر در فعالیت‌های اقتصادی جذب شوند و خروج از سیستم نظام ارزی میخکوب شدید نیز بسیار سخت است.

نظام ارزی میخکوب سنتی

این نظام ارزی برای انتخاب ارز هدف دو رویکرد متفاوت می‌تواند داشته باشد؛

۱. انتخاب ارز هدف نسبت به یک واحد پولی خاص و انتخاب ارز بر مبنای یک ارز است. بانک مرکزی انتظار دارد که در یک نرخ معامله شود. این نرخ در حالت عدم تعادل‌های اساسی قابل تعدیل است.

۲. انتخاب ارز هدف نسبت به یک سبدی ارزی است، این سبد می‌تواند شامل دو یا چند ارز مختلف باشد.

نظام ارزی میانی

نظامی حد واسط نظام ارزی میخکوب و شناور است. در این نظام ارزی سعی بر این است که تا تثبیت یک نرخ ثابت در نظام ارزی با استقلال سیاست پولی در یک نظام ارزی شناور ترکیب شود. در این نوع نظام ارزی، ارز در یک دامنه از پیش تعیین شده می‌تواند نوسان داشته باشد.

نظام ارزی شناور

این نوع نظام ارزی شامل دو نوع نظام ارزی مستقل و شناور با مدیریت سبک است. اما سیاست‌گذار در سال‌های مختلف نظام‌های ارزی متفاوت را برای ارز کشور تعیین کرده است که در جدول زیر آمده است:

جدول تغییرات نرخ دلار بازار آزاد در هر یک از دوره‌های مورد بررسی در سیر تحولات نظام ارزی

بررسی تاثیر دلار بر شاخص‌های بورس تهران

کارشناسان اداره تحقیق و توسعه بورس تهران در گزارش تحلیلی خود نوشته‌اند: نرخ دلار یکی از متغیر‌های اصلی در اقتصاد ایران است که بر قیمت سهام نیز تاثیر مستقیمی دارد، درک همبستگی بین بازار دلار و بازار سهام برای بیشتر سرمایه‌گذاران مهم است.

در ادامه این گزارش به ابعاد همبستگی بین بازار دلار و بازار سهام، در زمان نوسان نرخ ارز پرداخته شده و آمده است:

افزایش قیمت دلار

افزایش قیمت دلار برای شرکت‌های صادرات‌محور خبری خوب محسوب شده، اما برای شرکت‌های واردات‌محور خبر خوبی نیست.

کاهش قیمت دلار

کاهش قیمت دلار برای شرکت‌های صادراتمحور خبری خوب نبوده و باعث کاهش فروش ریالی آن‌ها خواهد شد، اما برای شرکت‌هایی که مواد اولیه را از خارج تامین می‌کنند مانند برخی از خودروسازان، صنایع دارویی و غذایی و نیز حمل‌ونقلی‌ها خبر خوبی است.

رابطه شاخص کل بورس با دلار‌های چندگانه

به طور کلی با افزایش قیمت دلار شاخص کل بورس نیز تاثیر مثبتی به خود می‌گیرد، سیاست‌گذار ارزی برای این که بتواند بازار ارز را مدیریت کند و از طرفی قدرت خرید مردم را نیز حفظ کند ترجیح داده از چند نوع ارز استفاده کند.

اداره تحقیق و توسعه بورس تهران در قالب نمودار‌های زیر تاثیر دلار‌های چندگانه را بر روی شاخص کل بورس بررسی کرده است:

روند شاخص کل بورس تهران و نرخ‌های دلار چندگانه

در ادامه این گزارش، رابطه شاخص کل هم‌وزن نیز که بیشتر نماینده، نماد‌های متوسط و کوچک بازار است با دلار‌های چندگانه بررسی شده است:

روند شاخص کل هم‌وزن بورس تهران و نرخ‌های دلار چندگانه

همبستگی شاخص کل بورس با دلار‌های چندگانه

در نمودار زیر همبستگی معنادار دلار با شاخص کل بورس را مشاهده می‌کنید:

همبستگی میان شاخص کل بورس و نرخ‌های دلار چندگانه

همبستگی شاخص هم‌وزن با دلار‌های چندگانه

کارشناسان اداره تحقیق و توسعه بورس تهران می‌نویسند: بررسی شاخص هم‌وزن با دلار‌های چندگانه از تاریخ فروردین ۱۳۹۸ تا خرداد ۱۴۰۲ نشان می‌دهد بین شاخص کل هم‌وزن با دلار‌های چندگانه رابطه مثبتی قرار دارد.

همبستگی میان شاخص کل هم‌وزن بورس و نرخ‌های دلار چندگانه

در ادامه گزارش اداره تحقیق و توسعه بورس تهران به بیان مختصر ارتباط شاخص صنایع مختلف بورسی با قیمت دلار پرداخته شده است:

شاخص صنعت شیمیایی

بررسی شاخص صنعت شیمیایی از فروردین ۱۳۹۸ تا خرداد ۱۴۰۲ نشان می‌دهد این شاخص با نرخ دلار‌های چندگانه رابطه مستقیمی دارد:

همبستگی شاخص صنعت شیمیایی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص فرآورده‌های نفتی

این شاخص رابطه مثبتی با نرخ دلار دارد. اداره تحقیق و توسعه بورس تهران، نمودار شاخص این صنعت با دلار را بررسی کرده است:

همبستگی شاخص صنعت فرآورده‌های نفتی و نرخ‌های دلار چندگانه

در ادامه این گزارش به نمودار شاخص‌های صنایع بورسی با دلار پرداخته شده است:

شاخص فلزات اساسی

همبستگی شاخص صنعت فلزات اساسی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت تامین آب، برق و گاز

همبستگی شاخص صنعت تامین آب، برق و گاز و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت چندرشته‌ای

همبستگی شاخص صنعت چندرشته‌ای صنعتی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت سیمان

همبستگی شاخص صنعت سیمان و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت زغال سنگ

همبستگی شاخص صنعت زغال سنگ و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت خدمات مهندسی

همبستگی شاخص صنعت خدمات فنی و مهندسی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت اطلاعات و ارتباطات

همبستگی شاخص صنعت اطلاعات و ارتباطات و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت رایانه

همبستگی شاخص صنعت رایانه و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت انبوه‌سازی

همبستگی شاخص صنعت انبوه‌سازی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت مالی

همبستگی شاخص صنعت مالی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت سرمایه‌گذاری

همبستگی شاخص صنعت سرمایه‌گذاری و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت سایر مالی

همبستگی شاخص صنعت سایر مالی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت بیمه

همبستگی شاخص صنعت بیمه و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت حمل‌ونقل

همبستگی شاخص صنعت حمل‌ونقل و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت زراعت

همبستگی شاخص صنعت زراعت و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت کاشی و سرامیک

همبستگی شاخص صنعت کاشی سرامیک و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت استخراج نفت و گاز

همبستگی شاخص صنعت استخراج نفت و گاز و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت اداره بازار‌های مالی

همبستگی شاخص صنعت اداره بازار‌های مالی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت رادیویی

همبستگی شاخص صنعت رادیویی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت بانک

همبستگی شاخص صنعت بانکی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت کانی غیرفلزی

همبستگی شاخص صنعت کانی غیرفلزی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت خرده‌فروشی به جز وسایل نقلیه

همبستگی شاخص صنعت خرده‌فروشی به جز وسایل نقلیه و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت مواد دارویی

همبستگی شاخص صنعت مواد دارویی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت غذایی به جز قند

همبستگی شاخص صنعت غذایی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت قند و شکر

همبستگی شاخص صنعت قند و شکر و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت خودرو

همبستگی شاخص صنعت خودرو و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص وسایل ارتباطی

همبستگی شاخص صنعت وسایل ارتباطی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت دستگاه‌های برقی

همبستگی شاخص صنعت دستگاه‌های برقی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت ماشین‌آلات

همبستگی شاخص صنعت ماشین‌آلات و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت محصولات فلزی

همبستگی شاخص صنعت محصولات فلزی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت لاستیک

همبستگی شاخص صنعت لاستیک و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت انتشار و چاپ

همبستگی شاخص صنعت انتشار و چاپ و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت محصولات کاغذی

همبستگی شاخص صنعت محصولات کاغذی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص محصولات چوبی

همبستگی شاخص صنعت محصولات چوبی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص محصولات چرمی

همبستگی شاخص صنعت محصولات چرمی و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت منسوجات

همبستگی شاخص صنعت منسوجات و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت سایر معادن

همبستگی شاخص صنعت سایر معادن و نرخ‌های دلار چندگانه

شاخص صنعت کانه فلزی

همبستگی شاخص صنعت کانه فلزی و نرخ‌های دلار چندگانه

جمع‌بندی

بررسی اداره تحقیق و توسعه بورس تهران نشان می‌دهد، نظام ارزی ایران دائما در یک چرخه از سمت شناوری به نظام ارزی میخکوب و بالعکس است. تاثیر رابطه دلار بر بازار سهام یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در بازار سرمایه است.

برمبنای این گزارش، تاثیر دلار بر بورس به عوامل مختلفی نظیر، صادرات، واردات، نرخ دلار، ترکیب دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت بستگی دارد.

اما به طور کلی می‌توان گفت؛ نرخ دلار نیما تاثیر بسیار بیشتری از نرخ دلار بازار آزاد بر بورس ایران دارد، زیرا صنایع صادرات و واردات‌محور بورسی از نرخ دلار نیما متاثر هستند.

منبع: پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)