سنگ محک ارز تجاری/ بازار توافقی ارز زیر ذره‌بین

به گزارش می‌متالز، ۱۸ فعال حوزه تجارت در پاسخ به نظرسنجی «دنیای‌اقتصاد» تاکید کردند سیاست‌گذار توانسته است با اقدامات خود تعادل بهتری در بازار ارز ایجاد کند؛ از این رو تداوم روند فعلی می‌تواند به ثبات ارزی و رونق صادرات و واردات منجر شود. رئیس کمیسیون جهش تولید نیز موافق این سیاست است. با اینکه منتقدان از اوج‌گیری نرخ ارز شکایت دارند، اما شواهد نشان می‌دهد در بازار ارز تجاری برای نرخ‌های بالاتر از ۶۴هزار تومان خریداری نیست و به مرور که حجم بازار نیما کاهش یابد و معاملات بیشتری در بازار ارز تجاری انجام شود، امکان تعدیل قیمت‌ها در بازار آزاد نیز فراهم می‌شود. حذف رانت ارزی در صنعت و بازار خودرو یکی از مهم‌ترین نتایج سیاست ارزی جدید دولت است. کارشناسان معتقدند داشتن نگاه بلندمدت در سیاست‌گذاری ارزی، شرط اساسی در رسیدن به تعادل پایدار و کارآ در بازار ارز است.

مریم بابایی: تولید و تجارت کشور طی سال‌های اخیر بیشترین آسیب را از سیاست ارز چندنرخی متحمل شده‌است. سیاست پیمان سپاری ارزی عملا صادرات کشور را فلج کرده و باعث‌شده بسیاری از فعالان اقتصادی با سابقه خانه نشین شوند و تامین ارز واردات تولید با موانع زیادی همراه شود، اما طی روز‌های اخیر و بعد از سال‌ها بحث کارشناسی و مطالبه بخش‌خصوصی و فعالان اقتصادی، بازار ارز توافقی راه‌اندازی شد تا به شکلی محدود تعیین قیمت ارز به سازوکار بازار سپرده شود. با راه‌اندازی این سامانه، نرخ نیمایی ارز که منشأ رانت و فساد گسترده شده بود، حذف شد. کارشناسان راه‌اندازی این سامانه را گامی مثبت در راستای سیاست ارز تک‌نرخی‌می دانند و تاکید دارند؛ در صورتی‌که سازوکار این سامانه بدون دخالت دولت پیش‌برود، می‌تواند دستاورد‌های مثبتی به نفع تولید و صادرات کشور داشته‌باشد.

در همین راستا «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌و‌گو با ۱۸ فعال با‌سابقه اقتصادی و مدیران کسب‌وکار و تجارت که در زمینه‌های صنعت، معدن، تجارت و خدمات فعالیت دارند، چهار سوال کلیدی را مطرح کرد. این چهار سوال عبارتند از: ۱- آیا با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی موافقید؟ ۲- آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستا بوده‌ است؟ ۳- اثر این سیاست روی کسب‌وکار شما (اعم از صنعتی- خدماتی-معدنی) چگونه بوده‌ است؟ ۴- آیا تصور می‌کنید این سیاست با توجه به ظهور مجدد ترامپ بتواند در بلندمدت تداوم یابد و به یک سیاست ارزی شناور منجر شود؟ تحلیل پاسخ‌های این ۱۸ فعال اقتصادی نشان‌داد، اکثریت با آزادسازی و حذف سیاست ارز چندنرخی موافق هستند. همچنین اکثریت فعالان اقتصادی معتقد بودند سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با هدف حذف ارز چندنرخی هم‌راستا است، اما به شرط اینکه دولت دخالتی در این بازار نداشته‌باشد و نرخ ارز کاملا توافقی تعیین شود. به گفته آنها در صورت دخالت دولت در تعیین نرخ ارز در این سامانه، سامانه جدید نیز مشابه نیما خواهد بود. فعالان اقتصادی همچنین تاکید دارند؛ اگرچه این سیاست در مواردی افزایش قیمت در برخی کالا‌ها را به‌دنبال دارد، اما در مجموع به نفع تولید و صادرات کشور است. این کارشناسان ظهور ترامپ و تشدید تحریم‌های خارجی را چالش جدی فضای اقتصادی کشور عنوان می‌کنند که می‌تواند فضای سیاسی کشور و وضعیت بازار ارز را به‌شدت ملتهب کند. در همین راستا تاکید دارند باید هرچه سریع‌تر رابطه و تعاملات بین‌المللی اصلاح شود و مناسبات سیاسی و مسائلی از قبیل FATF حل شود. به گفته آنها در این شرایط است که قطعا درآمد‌های صادراتی متحول و قیمت ارز متعادل و تک‌نرخی می‌شود.

عدم‌ دستکاری و دخالت در قیمت

حسین سلاح‌ورزی، فعال اقتصادی با موافقت با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی، در پاسخ به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستا بوده‌ است؟، تاکید دارد؛ این سیاست روی کاغذ درست و هم‌راستا است، اما به شرط عدم‌ دستکاری و دخالت در قیمت. این فعال اقتصادی در پاسخ به این سوال که اثر این سیاست روی کسب‌وکار شما چگونه بوده‌ است؟ معتقد است، تک‌نرخی‌ شدن ارز و توافقی‌شدن آن روی کسب‌وکار‌ صادراتی ما اثر مثبت دارد، در مورد واردات هم امکان تهیه و تخصیص ارز ممکن و میسر می‌شود. سلاح‌ورزی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا تصور می‌کنید این سیاست با توجه به ظهور مجدد ترامپ بتواند در بلندمدت ادامه یابد و به یک سیاست ارزی شناور منجر شود؟ می‌گوید: در صورت عدم‌عقب‌نشینی سیاست‌گذار ارزی و تسهیل مقررات مربوط به صادرات و اصلاح رویه پیمان‌سپاری، ممکن است.

موفقیت بازار ارزی به شرط عدم‌ دخالت

محمد لاهوتی، رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی موافقم، در پاسخ به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست، می‌گوید: اتفاقی که در در حوزه ارز مرکز مبادله افتاده است با توجه به برداشته‌شدن سقف صادرکنندگان بند‌یک مثل پتروشیمی‌ها و... به افزایش صادرات منجر و عرضه ارز بیشتر می‌شود، اما در مورد بند‌۲ که صادرکنندگان کوچک و متوسط هستند، در گذشته این دسته نرخ را بر اساس نرخ روز با واردکننده توافق می‌کردند؛ اما در حال‌ حاضر در مرکز مبادله این نرخ نسبت به نرخ آزاد تفاوت دارد و عملا صادرکنندگان بخش دوم و کوچک و متوسط نمی‌توانند ارز را با نرخ توافقی نزدیک به نرخ ارز آزاد واگذار کنندو باید دید در روز‌های آینده با توجه به اینکه نرخ ارز توافقی است، این فاصله کم خواهدشد یا خیر. اگر کم شود کمک‌کننده است ولی اگر نرخ در این رنج فعلی باقی‌بماند و نرخ ارز آزاد هم نرخ فعلی یا افزایشی باشد، مرکز مبادله ارز نمی‌تواند مشکل را حل کرده‌باشد و عملا تبدیل به یک نیمای دوم خواهدشد.

لاهوتی در پاسخ به سوال سوم و چهارم این نظر‌سنجی می‌گوید: با توجه به اینکه مرکز مبادله به‌صورت رسمی کمتر از یک هفته است که فعالیت‌های خود را آغاز کرده‌ است، عملا برای قضاوت‌کردن در مورد یک سامانه و سیاست جدید فرصت سپری‌شده مناسب نیست، اما فکر می‌کنم اگر نرخ توافقی باشد، دخالت نشود و اجازه داده شود صادرکنندگان و واردکنندگان-خصوصا صادرکنندگان کوچک و متوسط که طی سال‌های ۹۷ تاکنون با مشکل مواجه بوده‌اند- با یک نرخی توافق کنند و نرخ واقعی کشف شود، کمک‌کننده است و در غیر‌این‌صورت خیر.

دولت صرفا هماهنگ کننده باشد

بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران با بیان اینکه با آزادسازی و تک‌نرخی‌ کردن ارز موافقم، معتقد است ارز چندنرخی منشأ رانت و فساد است و صرفا ایجادکننده رانت برای واردات و دلال هاست و مردم هم مایحتاج خود را با نرخ آزاد ارز تهیه می‌کنند. شکوری در مورد سیاست ارزی جدید دولت معتقد است ایجاد بازار ارز توافقی یک گام رو به جلو است، اما به شرطی که دولت مداخله‌ای در این بازار نکند و صرفا نظاره گر و هماهنگ کننده آن باشد. شکوری در مورد تاثیر این سیاست می‌گوید؛ این سیاست ارزی می‌تواند باعث توسعه صادرات، کاهش واردات و بهبود تراز تجاری و توسعه تولید و اشتغال، صادرات و ارزآوری شود.

شکوری همچنین می‌گوید؛ در شرایط چندنرخی‌ بودن ارز ظهور ترامپ لطمات بیشتری به ما وارد می‌کند، چون عملا قدرت فعالان اقتصادی کم و صنعت زمینگیر می‌شوند، اما در شرایط ارز تک‌نرخی بنیه فعالان اقتصادی در شرایط تحریم و... بیشتر می‌شود و حداقل بخشی از فشار‌ها را که قیمت تمام‌شده را بالا می‌برد، جبران می‌کند. همچنین تک‌نرخی‌ شدن ارز منجر به حذف رانت برای واردکنندگان می‌شود و فعالان اقتصادی می‌توانند صادرات را با ارز آزاد تبدیل به‌ریال کنند و دوام بیشتری در مقابل تحریم‌ها داشته باشند.

توسعه صادرات با واقعی سازی نرخ ارز

علیرضا کلاهی‌صمدی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق ایران با تاکید بر اینکه صد‌درصد با تک‌نرخی و واقعی‌کردن نرخ ارز و حذف هرگونه نرخ ترجیحی موافقم معتقد است: ارز چندنرخی چیزی جز رانت ایجاد نکرده‌ است و علاوه‌بر اینکه به اهداف همچون کاهش تورم، حفظ قدرت خرید مردم و... نرسیده و به نفع مردم نبوده و به تولید هم آسیب زده است. این فعال اقتصادی در مورد ایجاد بازار توافقی ارز هم معتقد است انجام این کار باید با هماهنگی بیشتر انجام می‌شد و باید دید در آینده این بازار تا چه میزان کارآ و سریع خواهد بود و برای اظهارنظر زود است.

کلاهی‌صمدی همچنین می‌گوید؛ در مورد تاثیر این سیاست روی کسب‌وکار‌ها و فعالیت اقتصادی معتقد است اظهارنظر در این زمینه کمی زود است، اما چیزی که مشخص است این است که سیاست ارز ترجیحی و پیمان سپاری ارزی صادرات و تولید را نابود کرده‌ است و قطعا واقعی سازی نرخ ارز می‌تواند به توسعه صادرات کمک کند. او تاکید دارد؛ شرایط صنعت کشور واقعا بحرانی است و باید کاری کرد.

رئیس کمیسیون صنعت اتاق ایران همچنین می‌گوید: متاسفانه تصمیمات درست در زمان بد گرفته‌ شده‌ است، ظهور ترامپ یکی از چالش‌های جدی است و اگر توافقی صورت نگیرد و ترامپ به سیاست‌های خارجی تهاجمی و فشار حداکثری خود علیه ایران برگردد و فروش نفت کاهش پیدا کند، تصمیمات منطقی اقتصادی گرفتن در این شرایط دشوار می‌شود.

اثر غیرمطلوب سیاست ارزی بر تورم

علی نقیب، عضو هیات‌ نمایندگان اتاق ایران با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی موافقم، به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست، پاسخ منفی می‌دهد و می‌گوید: در این شرایط که مشکلات ارزی و کمبود ارز وجود دارد و در شرایط نگرانی مردم از سیاست‌های منطقه، این سیاست اثر غیرمطلوبی بر تورم و قیمت‌ها می‌گذارد و سیاست‌های ارز توافقی فعلی دولت هم‌راستا با آزادسازی نیست.

نقیب در مورد اثر این سیاست ارزی بر روی کسب‌وکار‌ها معتقد است؛ با توجه به شرایط فعلی، نبود ارز و ناهماهنگی عرضه و تقاضای ارز و همچنین تحولات خاورمیانه و... اثر این سیاست مناسب نخواهد بود. عضو هیات‌ نمایندگان اتاق ایران همچنین می‌گوید؛ با ظهور مجدد ترامپ معلوم نیست که سیاست‌های ارزی ما پایدار باشد یا خیر و به‌نظر می‌رسد در درازمدت اگر سیاست‌های ارزی کشور در راستای سیاست‌های جهانی اصلاح شود، می‌توان به ثبات در این زمینه رسید؛ مثلا با عضویت در FATF و... .

یک گام به جلو در راستای آزادسازی نرخ ارز

قدیر قیافه، نایب رئیس اتاق ایران بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی کاملا موافقم، معتقد است چندنرخی ارز به زیان اقتصاد کشور در تمام این سال‌ها تمام شد. قیافه در پاسخ به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست، می‌گوید: امیدواریم این سیاست یک گام به جلو در راستای آزادسازی نرخ ارز و حذف بازار چندنرخی ارز باشد، اما برای رسیدن به این هدف باید گام‌های دیگری هم برداشته‌ است. با توجه به نشانه‌ها به‌نظر می‌رسد دولت‌مردان به دلیل نگرانی‌هایی همچون تورم و معیشت مردم با حذف ارز نیمایی و ارز ترجیحی در حال‌ حاضر به‌دنبال این موضوع نیستند؛ هرچند ثابت شده‌است نرخ‌های ترجیحی و... ارز در زمینه کنترل تورم و قیمت کالا‌ها تاثیر نداشته‌است. نایب رئیس اتاق ایران در مورد اثر این سیاست ارز بر روی کسب‌وکار‌ها می‌گوید: آثار یک سیاست‌گذاری بلافاصله وقتی اعمال و اجرا می‌شود، قابل‌ارزیابی نیست. هرچند به‌نظر می‌رسد کمبود انرژی و ناترازی بانک‌ها، تحریم، پیچیدگی‌های اقتصاد ایران، بخشی از این تلاش‌ها را خنثی خواهد کرد، اما امیدواریم و به‌نظر می‌رسد در آینده این سیاست تاثیر مثبتی بگذارد. این فعال اقتصادی در مورد آینده این سیاست با بازگشت ترامپ ادامه می‌دهد: ترامپ اثبات‌ کرده در مورد ایران به سمت فشار حداکثری پیش خواهد رفت. امیدواریم دولت‌مردان اشتباهات گذشته را در حوزه ارز و اقتصاد تکرار نکنند و اجازه بدهند مثل سایر کشور‌ها که بعد از بحران ها، اقتصاد را با دانش روز ترمیم کرده‌اند، همان مسیر پیش‌برود.

رونق فعالیت‌های صادرات‌محور

ولی‌الله افخمی‌راد، رئیس سابق سازمان توسعه‌ تجارت در پاسخ به این سوال که آیا با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی موافقید؟ با بیان اینکه با سیاست ارز تک‌نرخی کاملا موافقم و اقدامی که در دست انجام است را از اساس اقدام مناسبی می‌دانم، معتقد است: راه‌اندازی بازار توافقی ارز در راستای ارز تک‌نرخی است و از زمان راه‌اندازی این بازار شاهد رونق فعالیت‎‌های صادرات‌محور هستیم به این دلیل که فعالان اقتصادی می‌توانند ارز حاصل از صادرات را با قیمت منطقی در بازار به‌فروش برسانند. افزایش قیمت سهام هم متاثر از همین موضوع است. دولت در این زمینه باید کمک بیشتری کند و در بازه زمانی‌که بازار ارز توافقی در حال شکل‌گیری است، اگر نیاز به تزریق ارز است، انجام شود تا اعتماد فعالان اقتصادی بیشتر جذب شود که این بازار روبه‌رونق است. افخمی راد ادامه می‌دهد: ایرادی که احتمال دارد در آینده بروز کند این است که دولت در این بازار توافقی مداخله کند و سقف بگذارد. اگر چنین اتفاقی بیافتد و دولت قیمت ارز را تعیین کند این نگرانی وجود دارد که به سمت بازار ارز تک‌نرخی پیش نرویم وارز دیگری اضافه خواهدشد. افخمی راد در پاسخ به این سوال که این سیاست با توجه به ظهور مجدد ترامپ بتواند در بلندمدت تداوم یابد و به یک سیاست ارزی شناور منجر شود؟ معتقد است تحریم محدودیت و هزینه‌های بیشتری را به کشور تحمیل کرده‌ است و اگر بعد از آمدن ترامپ تحریم‌ها تشدید شود، قطعا نظام ارزی ما دچار مشکل خواهدشد. او تاکید دارد دولت پیوستن به FATF را در اسرع‌وقت انجام دهد، چراکه هرگونه تحریم صادرات را محدود خواهد کرد.

آثار فشار حداکثری

فریال مستوفی، عضو هیات‌ نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی موافقم، به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف همراستاست پاسخ مثبت می‌دهد؛ اما تاکید دارد اگر بدون دخالت انجام شود. مستوفی در مورد ارزیابی تاثیر این سیاست روی کسب‌وکار و فعالیت‌های اقتصادی معتقد است برای مشاهده اثرات در این زمینه هنوز زود است. او در مورد تداوم این سیاست با ظهور مجدد ترامپ می‌گوید: وضعیت اقتصاد کشور نامناسب است و با شواهد حال حاضر هر فشار بیشتری می‌تواند وضع را بدتر کند. مستوفی ادامه می‌دهد: متاسفانه با سیاست‌های غلط اقتصادی، کشوری که دارای منابع غنی فراوانی است به این وضع درآمده است و به‌نظر می‌رسد به دلیل دخالت‌های بی مورد و اقتصاد دستوری این سیاست نمی‌تواند ادامه داشته‌باشد.

بر اساس اصول اقتصادی پیش‌ برویم

آرمان خالقی، فعال اقتصادی با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی موافقم، به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف همراستاست نیز پاسخ مثبت می‌دهد. آرمان خالقی در مورد تاثیر این سیاست بر فعالیت اقتصادی می‌گوید: مهم این است که ارز برای تحویل موجود باشد و ما، چون صادر‌کننده هستیم در این زمینه مشکلی نداشتیم، اما در نهایت این سیاست به‌نظر می‌رسد باعث افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم می‌شود و کسب‌وکار‌ها تحت‌فشار قرار می‌گیرند. البته باید منتظر گذشت زمان شد. او در مورد آینده این سیاست جدید ارزی و ظهور مجدد ترامپ هم معتقد است، این سیاست می‌تواند ادامه داشته‌باشد؛ اما به شرط اینکه نسبت به موضوع باور وجود داشته‌باشد. اگر قیمت‌ها و ارز به‌صورت تصنعی و دستوری تثبیت شود، موفقیتی حاصل نمی‌شود و در بلندمدت در شرایطی که اقتصاد توان نداشته‌باشد، لطمات زیادی به کشور می‌زند. باید سیاست زدگی کنار رود و اقتصاد با اصول خود پیش‌برود. این ربطی به ظهور ترامپ و... ندارد. باید اصول اقتصادی را درست پیش ببریم و سیاست‌های کشور با مدیریت صحیح تلفیقی از اقتصاد و سیاست باشد، نه اینکه اقتصاد تابع سیاست باشد.

محدود‌شدن درآمد‌های ارزی با بازگشت ترامپ

علیرضا عباسی، فعال اقتصادی با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی موافقم، به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست، پاسخ منفی می‌دهد.

عباسی در مورد تاثیر این سیاست بر فعالیت اقتصادی با بیان اینکه سیاست جدید ارزی دولت، روی واردات مواد و تجهیزات دندانپزشکی که از هیچ‌گونه ارز ترجیحی و یارانه‌ای برخوردار نیستند، تاثیر محسوسی گذاشته و قیمت‌ها را تا صد‌درصد افزایش داده‌است، اما همچنان سیاست سهمیه‌بندی واردات حفظ شده‌است و موجب گسترش شدید قاچاق‌کالا و واردات چمدانی در بلندمدت خواهدشد. عباسی همچنین می‌گوید: به نظر می‌رسد با بازگشت ترامپ درآمد‌های ارزی ایران زیر فشار بسیار گسترده و شدید تحریم‌های جدید و انتظارات تورمی قرار بگیرد و موج افزایشی نوسانات ارزی، سهمیه‌بندی واردات را همراه با نرخ توافقی شناور با فاصله ده‌درصدی با نرخ بازار آزاد حفظ کند. همچنین به‌نظر می‌رسد سیاست دولت عدم‌پرداخت سوبسید‌به واردات و افزایش نرخ ارز واردات است.

مسائل بین‌المللی حل شود

مرتضی حاجی‌آقامیری نیز با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف ارز چندنرخی قطعا موافقم می‌گوید: راهی به‌جز این وجود ندارد ارز چندنرخی تنها منجر به رانت و فساد در کشور شده بود و این سیاست غلطی است که دهه هاست کشور دچار آن است و باید به سمت ارز تک نرخی رفت. او ادامه می‌دهد: سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی یک ظاهر متناسب با روند تک‌نرخی‌کردن ارز دارد؛ ولی بانک‌مرکزی همچنان نرخ بازار آزاد را به رسمیت نمی‌شناسد و این نادرست است با این رویکرد نرخ بازار توافقی هم تبدیل به یک ارز ترجیحی دیگر می‌شود و فاصله با نرخ ارز آزاد به‌معنای ارز چندنرخی است. اگر دولت نرخ ارز آزاد را بپذیرد و برای آن سازوکار بگذارد، می‌توان گفت دولت در راستای ارز تک‌نرخی حرکت کرده‌ است. در شرایط فعلی سیاست جدید به باور من کاهش تعداد نرخ‌های ارز است ولی حرکت به سمت ارز تک‌نرخی نیست. این عضو هیات‌ نمایندگان معتقد است این سیاست در کوتاه‌مدت تاثیر جدی بر کسب‌وکار‌ها ندارد و اگر به سمت ارز تک‌نرخی برود و نرخ این بازار پایین‌تر از نرخ بازار آزاد نباشد، می‌توان گفت تاثیر مثبت خواهدداشت و یکی از مشکلاتی که صادرکنندگان در مورد ارز داشتند به این ترتیب می‌تواند حل شود. تداوم این روند هم منوط به افزایش ارزآوری و صادرات کشور است که عوامل دیگری درآن دخیل است.

حاجی‌آقامیری در مورد بازگشت ترامپ می‌گوید: اگر ما مساله بین‌المللی را حل نکنیم در اجرای این سیاست ارزی هم به مشکل می‌خوریم، چراکه اصل‌این سیاست ارز چندنرخی به دلیل کمبود ارز و تامین ارز واردات بوده‌ است؛ بنابراین تا این مسائل بین‌المللی و روند ورود ارز و افزایش صادرات حل نشود، نمی‎توانیم امیدوار به سیاست‌های درست و آثار مثبت سیاست‌های تسهیلگرایانه باشیم.

عدم‌ دخالت دولت در سامانه جدید

حمیدرضا صالحی، عضو هیات‌ نمایندگان اتاق بازرگانی، با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و سیاست ارز چندنرخی کاملا موافقم، می‌گوید: سیاست ارزی دولت کاملا هم‌راستا با حذف ارز چندنرخی نیست و باید در یک ماه آینده این موضوع را ارزیابی کرد. این فعال اقتصادی در پاسخ به این سوال که اثر این سیاست روی کسب‌وکار شما چگونه بوده‌ است، معتقد است این سیاست در ابتدا و در زمانی‌که فاصله نرخ آزاد و نیما کم شد، نتایج مثبتی داشت. کم‌شدن این فاصله باعث رشد صنعت و خدمات خواهدشد ولی در ادامه باید دید در آینده فاصله نرخ ارز این بازار با بازار آزاد کم یا بیشتر می‌شود. اگر کنترلی بر این نرخ صورت بگیرد این سامانه جدید نیز شبیه نیما خواهدشد. صالحی در پاسخ به این سوال که آیا تصور می‌کنید این سیاست با توجه به ظهور مجدد ترامپ بتواند در بلندمدت تداوم یابد و به یک سیاست ارزی شناور منجر شود، پاسخ مثبت می‌دهد.

حذف واسطه‌ها با سامانه جدید

کوروش شعبانی، نایب‌رئیس انجمن مس ایران، با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و سیاست ارز چند‌نرخی موافقم، به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستا بوده‌ است، پاسخ مثبت می‌دهد، اما معتقد است این هم‌راستایی تا حدودی است. شعبانی ادامه می‌دهد: سیاست تک‌نرخی‌ شدن ارز با هر روشی حذف واسطه‌ها و رانت‌ها را به‌دنبال دارد و و در صنعت به‌ویژه صنایع معدنی ارزشی نزدیک به ارزش واقعی صادرات را با مبادله‌ای که در سامانه صورت می‌گیرد، به‌دست تولیدکننده می‌رساند و منافع بیشتری برای تولیدکننده به‌دنبال دارد. نایب‌رئیس انجمن مس ایران ادامه می‌دهد: ترامپ با تشدید تحریم‌ها و جلوگیری از صادرات و فروش نفت می‎تواند از ورود ارز به کشور ممانعت کند، اما اگر مناسبات سیاسی ما و مسائلی از قبیل FATF و برجام حل شود، قطعا درآمد‌های صادراتی را متحول و قیمت ارز را متعادل و تک‌نرخی می‌کند. همچنین ارزآوری و صادرات و ارتباطات ما با جهان به‌گونه‌ای می‌شود که عرضه ارز و دلار در این سامانه‌ها و به‌صورت امور فیزیکی و... به حداقل برسد.

ضرورت تعامل سازنده با دنیا

مهراد عباد، عضو هیات‌ نمایندگان اتاق بازرگانی، به این سوال که آیا با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چندنرخی موافقید، جواب مثبت می‌دهد، اما می‌گوید این موضوع با، اما و اگر‌هایی همراه است و اصلاحات در بازار آزاد باید همه‌جانبه باشد و و در سامانه جدید ارزی هم نرخ ارز کاملا باید نرخ توافقی باشد و دخالتی صورت نگیرد. عباد به این سوال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستا بوده‌ است، پاسخ مثبت می‌دهد و می‌گوید: دولت ظاهرا قصد دارد از اقتصاد دستوری فاصله بگیرد، این اولین قدم است. باید اجماع عمومی بین همه ذی‌نفعان برای همراهی با این سیاست باشد، دولت باید این همراهی را ایجاد کند. عباد در مورد اثر این سیاست روی کسب‌وکارش می‌گوید: در صنعت گاز‌های آزمایشگاهی و طبی که به واردات بستگی زیادی دارد، شاهد افزایش ۳۰-۲۰ درصدی قیمت‌ها در چند وقت اخیر بودیم و بازار زودتر واکنش نشان‌داده‌است. عباد درباره ظهور ترامپ و تاثیر بر سیاست ارزی معتقد است باید منتظر گذشت زمان بود، اما شرایط به‌قدری بحرانی است که اگر تعامل سازنده با دنیا ایجاد نشود، مشکلات تشدید می‌شود و اگر توافقی صورت نگیرد فاصله نرخ ارز آزاد واین سامانه بیشتر می‌شود و مشابه قبل خواهد بود.

لزوم آمادگی برای حداکثر تاب‌آوری

سجاد غرقی، عضو هیات‌ نمایندگان اتاق ایران با تاکید بر اینکه با سیاست ارزی تک‌نرخی موافق است، گفت: «هم راستایی سیاست ارزی جدید دولت با هدف تک‌نرخی‌ شدن ارز به نحوه اجرای سیاست مذکور بستگی دارد. برای کارآیی بیشتر این سیاست، لازم است نرخ دولت با نرخ بازار آزاد همبستگی داشته‌باشد.» غرقی درباره به اثر سیاست ارزی جدید دولت بر فضای کسب‌وکار گفت: «ما به‌عنوان تامین‌کننده نهاده صنعت امکان عرضه مستقیم محصول در بازار را نداریم و قیمت محصول تابعی از نسبت تعیین‌شده بر اساس قیمت‌گذاری دستوری است، به‌همین‌دلیل سیاست مذکور اثر کمتری بر این جنس کسب‌وکار دارد.» او در پاسخ به این سوال که با وجود بازگشت ترامپ به کاخ‌سفید، تا چه میزان امکان اجرایی‌کردن سیاست ارزی شناور وجود دارد، گفت: «باید برای دوره جدید ترامپ حداکثر ظرفیت‌های تاب‌آوری را پیش‌بینی کرد. در حال‌ حاضر در حوزه اقتصاد باید تصمیمات سختی گرفته شود و تک‌نرخی‌ شدن ارز یکی از این تصمیم‌هاست. با توجه به مشکلاتی که چندنرخی‌بودن ارز برای اقتصاد ایجاد می‌کند، بهتر است این سیاست کنار گذاشته شود و سیستم عرضه و تقاضای بازار به‌عنوان مبنای نرخ ارز، مورد پذیرش سیاست‌گذار قرار گیرد.»

سه سناریو برای بازگشت ترامپ

حسن فروزان‌فرد، عضو هیات‌ نمایندگان اتاق ایران، سیاست ارزی جدید دولت را مطلوب دانسته و آن را در جهت رسیدن به هدف تک‌نرخی‌ شدن نرخ ارز ارزیابی می‌کند. او در رابطه با اثر این سیاست بر کسب‌وکار‌ها گفت: «در کوتاه‌مدت صنعتگران برای تامین مواد اولیه با مشکل مواجه خواهند بود، اما در صورت ثبات در سیاست ارزی، در بلندمدت بازار متعادل خواهدشد. همچنین در شرایط نابسامانی ارزی شرکت‌ها به نگهداری موجودی انبار تمایل پیدا می‌کنند، در صورتی‌که با سیاست ارزی باثبات، موجود انبار شرکت‌ها متعادل‌تر می‌شود.» این عضو هیات‌ نمایندگان اتاق بازرگانی در پاسخ به این سوال که با وجود بازگشت ترامپ به کاخ‌سفید، تا چه میزان امکان اجرایی‌کردن سیاست ارزی شناور وجود دارد، گفت: در این رابطه سه سناریو وجود دارد. سناریوی اول: در صورت توافق با غرب، احتمالا شاهد ثبات در بازار ارز خواهیم بود. سناریوی دوم: در صورت عدم‌توافق زمینه برای دسترسی به منابع ارزی کاهش می‌یابد و احتمالا سیاست ارزی فعلی امکان تداوم نخواهد داشت. سناریوی سوم: در صورت توافق با غرب، دولت برای کنترل تورم اقدام به تخصیص ارز به برخی کالا‌ها کند که این مساله باعث شکست سیاست ارز تک‌نرخی خواهدشد.»

سیاستی روی کاغذ

فرناد پیله‌چی، مدیر کسب‌وکار، بر لزوم تک‌نرخی‌ شدن نرخ ارز تاکید کرد. پیله چی، اما سیاست ارزی جدید دولت را در شرایط کنونی کشور با هدف ارز تک‌نرخی همسو نمی‌داند. او در رابطه با اثر سیاست ارزی دولت بر کسب‌وکار‌ها گفت: «این دست سیاست‌ها و بخشنامه‌ها جنبه پوپولیستی دارند و در عمل نتیجه‌بخش نیستند.» پیله‌چی درباره اثر حضور ترامپ بر تداوم سیاست ارزی دولت گفت: «حضور ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا بر اقتصاد، تولید و تجارت ما تاثیرگذار خواهد بود. حضور وی به‌منزله تحمیل خسارت به شرایط ارزی و در‌درجه بالاتر، کل اقتصاد است، بنابراین اصلاح ساختار ارزی کشور در چنین فضایی بسیار دشوار است.»

لزوم اصلاح سیاست‌های کلان

عقیل مصطفایی، مدیر صنعتی، سیاست تک‌نرخی‌ شدن ارز در شرایط فعلی کشور را مفید نمی‌داند و همچنین سیاست ارزی جدید دولت را در راستای رسیدن به هدف ارز تک‌نرخی ارزیابی نمی‌کند. او در رابطه با اثر سیاست مذکور بر کسب‌وکار‌ها گفت: «اجرای سیاست‌های جدید ارزی در شرایطی که استراتژی‌های کلان پولی و مالی کشور اصلاح نشده و ساختار با همان دست فرمان قبلی به مسیر خود ادامه می‌دهد، نتیجه‌بخش نیست. در حال‌ حاضر مردم به‌عنوان مصرف‌کننده کالا و خدمات توان پرداخت هزینه‌های بیشتر و تحمل تورم بالاتر را ندارند.» مصطفایی درباره اثر بازگشت ترامپ به‌قدرت، بر تداوم سیاست ارزی دولت ایران گفت: «در شرایط بحرانی حاکم بر اقتصاد، نمی‌توان اصلاح سیاست ارزی را در اولویت قرارداد. از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود در مسیر اصلاح اصولی شرایط گام بردارند.»

منبع: دنیای اقتصاد