ناترازی انرژی و اثرات آن بر صنعت سیمان خراسان

به گزارش می‌متالز، بر اساس اطلاعات سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS)، ایران در سال ۲۰۲۲ رتبه هشتم جهان را در زمینه تولید سیمان به دست آورد و با تولید ۶۲ میلیون تن سیمان در آن سال، پیشروتر از عربستان سعودی، مصر، ژاپن و کره‌جنوبی قرار گرفت.

بر اساس آخرین آمار‌های اعلام شده، تولید سیمان در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ در مجموع رشد ۱۰ درصدی داشت و به ۷۰ میلیون تن رسید که دومین رکورد صنعت سیمان پس از تولید سال ۱۳۹۰ است. تقاضای صادراتی و به ویژه ناترازی انرژی از جمله دلایل کاهش تولید این صنعت در سال‌های گذشته بوده است.

اما شرایط در سال ۱۴۰۳ به نحو دیگری رقم خورد به گونه‌ای که ناترازی انرژی این صنعت را نیز مانند صنایع دیگر دچار مشکل کرده است، صنایع سیمان در زمستان با قطعی گاز و در تابستان با قطعی برق مواجه هستند که امسال قطعی برق در زمستان نیز گریبان این صنعت را گرفته است.

قطعی برق و گاز در فصول گرم و سرد سال، منجر به توقف فعالیت کارخانجات سیمان و در نتیجه کاهش تولید آنها شده است، از سوی دیگر نوسانات نرخ ارز و مشکلات مربوط به پرداخت نشدن تسهیلات بانکی برای تامین سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی سیمان، نبود شفافیت کافی در فرآیند‌های قیمت‌گذاری و عرضه آن بر مشکلات این صنعت افزوده است.

ورود سیمان به بورس کالا از سال ۱۴۰۰ تاکنون توانسته معضل قیمت‌گذاری دستوری را کاهش دهد، اما این چاره اساسی کار نبوده است، یکی از اشکالات اساسی بورس، نوسانات قیمتی است، هرچند از طریق بورس دست واسطه‌ها از بازار سیمان کوتاه می‌شود، اما نوسان قیمت در بورس مشکل ساز است.

اختلال در صادرات سیمان/ ناتوانی تولیدکنندگان در عمل به تعهدات بورسی

استان خراسان رضوی با داشتن پنج واحد تولید سیمان، ظرفیت تولید سالانه ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تن سیمان را دارد که از نظر میزان تولید، تامین نیاز داخلی و صادرات رتبه دوم کشور را در این بخش به خود اختصاص داده است. این استان از مناطق صادراتی سیمان نیز به شمار می‌رود به طوری که سالانه مازاد تولید خود را صادر می‌کند.

یکی از تولیدکنندگان واحد صنعتی سیمان و رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در نشستی که در محل اتاق در خصوص وضعیت صنعت سیمان استان برگزار شد، گفت: کاهش محسوس تولید سیمان در پی محدودیت‌های انرژی، موجب ناتوانی واحد‌های تولیدی در تحقق تعهدات خود برای عرضه در بورس کالا شده است.

محمدرضا توکلی‌زاده افزود: این وضعیت مصرف‌کنندگانی را که بهای این محصول را پرداخت کرده، اما به‌دلیل کمبود، از دریافت آن محروم مانده‌اند را نیز با مشکلات جدی مواجه کرده است، در همین راستا، تنظیم منطقی عرضه در بورس کالا، متناسب با میزان تولید واقعی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

وی اظهار کرد: تفاوت قابل توجه قیمت سیمان در بازار داخلی و کشور‌های همسایه، انگیزه‌ای برای خروج غیرقانونی این کالا از مرز‌ها شده است که نه‌تنها به اقتصاد ملی لطمه وارد می‌کند، بلکه توازن عرضه و تقاضا در بازار داخلی را نیز مختل کرده و نوسانات قیمتی را تشدید می‌کند.

رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز با اشاره به مشکلات کارخانجات سیمان به واسطه بحران انرژی و قطعی فصلی برق و گاز، گفت: صنعت سیمان سال‌ها است که از کمبود انرژی و خاموشی‌ها رنج می‌برد، این مساله لطمات جبران‌ناپذیری به این صنعت وارد کرده است.

عبدالله یزدان‌بخش بیان کرد: صنایع، مخالف توسعه انرژی خورشیدی نیستند ولی باید زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری دولت در این حوزه تکمیل شود، دستیابی به فناوری‌های نوین و دانش فنی مرتبط با ساخت و تجهیز نیروگاه‌های خورشیدی از طریق کشور‌های دارای دانش پیشرفته، ضروری است.

وی استفاده از ژنراتور در واحد‌های تولیدی برای جبران کمبود برق در کشور را راه‌حلی موقت دانست و گفت: متاسفانه کشور با کمبود سوخت نیز مواجه است لذا تأمین گازوئیل از طریق واردات باید در اولویت قرار گیرد تا مانع توقف تولید صنایع شود، از سوی دیگر کاهش کف عرضه سیمان در بورس کالا در کوتاه مدت می‌تواند به مدیریت منابع انرژی بخش سیمان کمک کند.

وی الزام کارخانه‌ها به عرضه هفتگی سیمان در بورس کالا برای شفافیت عرضه و حذف واسطه‌ها، فعال‌سازی رینگ صادراتی بورس کالا برای جلوگیری از رقابت منفی و شفاف‌سازی معاملات صادراتی، اصلاح تدریجی قیمت انرژی در یک برنامه پنج‌ساله برای نوسازی خطوط تولید و ارتقای فناوری و دخیل‌کردن تولیدکنندگان و انجمن‌های تخصصی در سیاست‌گذاری‌ها برای توسعه پایدار این صنعت را از پیشنهاد‌های کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی خراسان رضوی برای برون رفت صنعت سیمان از مشکلات کنونی برشمرد.

کمبود انرژی و قطعی‌های اجباری واحد‌های تولیدی سیمان موجب شده است تا واحد‌های تولیدی نتوانند به تعهدات قانونی خود در عرضه ۱۰۰ درصدی تولیدات سیمان به بورس عمل کنند، تولیدکنندگان می‌گویند پیش از اعمال الزامات، باید شرایط واحد‌های تولیدی و موجودی آنها سنجیده شود تا تکالیف عرضه به صورت منطقی تعیین شود.

آنان می‌گویند که دستور دولت برای عرضه ۹۰ تا ۱۰۰ درصدی تولیدات سیمان در بورس کالا، زمینه‌ساز افزایش قاچاق این محصول نیز شده است چرا که قیمت سیمان در بورس کالا پایین‌تر از قیمت سیمان در خارج از کشور است، این موضوع سودجویی دلالان را به همراه داشته و فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده است.

از سوی دیگر کف عرضه سیمان در بورس کالا باید با تولید واقعی کارخانه‌ها تناسب داشته باشد تا ضمن تأمین نیاز بازار داخلی، از فشار مضاعف بر تولیدکنندگان جلوگیری شود.

واگذاری مدیریت مصرف انرژی صنایع به استان

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با پذیرش همه مشکلات بخش تولید، واگذاری مدیریت مصرف انرژی صنایع در زمان اوج بار و اعمال خاموشی به استان را بهترین راهکار دانست و گفت: طبق رایزنی‌های انجام شده با مسوولان در تهران، هر آنچه سهم صنایع خراسان رضوی از مدیریت مصرف برق است به خود استان واگذار می‌شود.

امیررضا رجبی اظهار کرد: همه انرژی ما در این روز‌ها صرف ورودی و خروجی برق و گاز صنایع شده است و تمام تلاش ما معطوف به این موضوع شده که با کمترین ورودی گاز و برق بتوانیم بیشترین خروجی در بخش تولید را داشته باشیم.

وی افزود: با واگذاری مسوولیت مدیریت مصرف برق حوزه صنایع در تابستان، تلاش خواهیم کرد تا استان حداکثر تولید صنعتی را داشته باشد، گام خوبی در این زمینه با مطالبه گری در ستاد انرژی، برداشته شده است و توانستیم بخشی از سهم استان را از شبکه گاز سراسری دریافت کنیم.

مدیرکل صمت خراسان رضوی گفت: امسال با اجرای طرح تعویض بخاری‌های پربازده با بخاری‌های قدیمی و آوردن سهم صرفه جویی از این بخش به سمت بخش تولید، صاحبان صنایع حتی در اوج سرمای امسال، کمتر دچار کمبود گاز شدند.

وی اضافه کرد: قراردادی که برای تعویض ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار بخاری پربازده با بخاری‌های قدیمی در استان منعقد شده است، آورده‌ای به میزان ۲ میلیون مترمکعب گاز خواهد داشت که می‌توان بخشی از مشکلات کمبود گاز صنایع را در سال آینده مدیریت کرد.

رجبی با تأکید بر وضعیت مناسب ذخیره کلینکر (ماده اولیه سیمان) استان نسبت به سایر نقاط کشور، گفت: اکنون تنها واحد‌های تولید سیمان مجاز به صدور این محصول هستند و نظارت‌های لازم بر این حوزه توسط نهاد‌های متولی انجام می‌شود. همچنین اعلام محدودیت عرضه سیمان در بورس کالا نیز با همکاری و مشورت با بخش خصوصی انجام می‌شود.

جواد معصومی، رییس اداره بهره‌برداری شرکت گاز خراسان رضوی نیز گفت: در هفته‌های اخیر، مجموعه گاز «خانگیران» سرخس رکورد تولید گاز را شکست و نیاز گاز استان که در زمان اوج مصرف ۹۵ میلیون مترمکعب است، با تولید ۵۵ میلیون مترمکعب و واردات ۳۵ میلیون مترمکعب تا حد زیادی تأمین شد. تنها ۱۵ میلیون مترمکعب کمبود وجود دارد که با کاهش مصرف گاز در بخش خانگی به‌سادگی قابل رفع خواهد بود.

به نظر می‌رسد، نگاه بخش خصوصی در خراسان رضوی به ناترازی انرژی، ارایه یک برنامه منسجم و ویژه به عنوان بخش خصوصی به دولت است، زیرا بسیاری از واحد‌های صنعتی به این نتیجه رسیده‌اند که نفع شان برای ورود به چرخه ایجاد نیروگاه تجدیدپذیر و تولید انرژی بالا است، در عین حال موانعی هم در این مسیر وجود دارد که از جمله شفافیت فرآیند‌ها در عرضه محصولات و اجرای درست قوانین و مقررات است.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) خراسان رضوی