مس؛ جایگزین نفت در اقتصاد ایران (بخش دوم)

به گزارش می‌متالز، از سوی دیگر، تحریم‌ها بر تامین مواد اولیه و قطعات یدکی برای تجهیزات معدنی تاثیرگذار بوده و این موضوع موجب کاهش ظرفیت‌های تولیدی معادن مس در ایران شده است.

طبق گزارش سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (IMIDRO)، یکی از چالش‌های اساسی صنعت مس ایران در دوران تحریم، عدم دسترسی به تکنولوژی‌های پیشرفته برای افزایش بهره‌وری در استخراج و فرآوری بوده است. (IMIDRO, ۲۰۲۱)

با این حال، ایران توانسته است با تقویت تولید داخلی، ایجاد شرکای تجاری جدید در منطقه و توسعه بازار‌های جدید برای صادرات برخی از مشکلات را تا حدی جبران کند. اما به طور کلی، بدون رفع تحریم ها، نمی‌توان از پتانسیل کامل صنعت مس ایران بهره برداری کرد و همچنان صنعت مس ایران تحت‌تاثیر این محدودیت‌ها قرار دارد.

ایران در صنعت مس در مقایسه با بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس جهانی، همچنان جایگاه میانه‌ای دارد. براساس آمار‌های جهانی، ایران با تولید حدود ۳۰۰‌ هزار تن مس معدنی در سال (طبق آمار ۲۰۲۳) در رده کشور‌های میانه تولیدکنندگان قرار دارد، در حالی که کشور‌های بزرگی همچون شیلی و چین با تولیداتی بالغ بر ۵ میلیون تن در سال، در صدر این لیست قرار دارند. (International Copper Study Group, ۲۰۲۳) همچنین، ایران در بخش صادرات مس نسبت به این کشور‌ها ضعف قابل‌توجهی دارد. برای مثال، چین با تکنولوژی پیشرفته استخراج و فرآوری مس و بهره برداری بهینه از منابع معدنی خود، توانسته است سهم بزرگی از بازار جهانی مس را به خود اختصاص دهد، در حالی که ایران به دلیل محدودیت‌های دسترسی به فناوری‌های نوین و تحریم ها، در این زمینه با مشکلاتی مواجه است. کشور‌های رقیب همچون چین و شیلی از فناوری‌های پیشرفته در استخراج و فرآوری مس بهره می‌برند و توانسته‌اند بهره‌وری بیشتری از معادن خود داشته باشند (OECD, ۲۰۲۰). علاوه بر این، کشور‌های رقیب مانند شیلی و پرو در زمینه سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های معدنی و صنعتی، از ایران پیشی گرفته‌اند.

این کشور‌ها با سرمایه‌گذاری‌های کلان در ساخت و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، بندر‌ها و کارخانه‌های فرآوری مس، توانسته‌اند ظرفیت تولید و صادرات خود را به طور چشمگیری افزایش دهند. (World Bank, ۲۰۲۲) در حالی که ایران از مشکلاتی همچون محدودیت‌های تحریمی و کمبود سرمایه‌گذاری رنج می‌برد، هنوز فرصت‌هایی برای رشد دارد. به طور خاص، استفاده از روش‌های نوین استخراج مس از کانه‌های کم عیار و فرآوری کانه‌های ثانویه می‌تواند به افزایش تولید مس ایران کمک کند. همچنین، با توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و جذب سرمایه‌گذاران خارجی، ایران قادر خواهد بود تا از پتانسیل‌های موجود خود در صنعت مس بهره برداری بهتری داشته باشد.

سرمایه‌گذاری در صنعت مس نه تنها می‌تواند به افزایش درآمد‌های غیرنفتی منجر شود، بلکه با ایجاد اشتغال و توسعه زیرساخت‌های صنعتی، به رشد پایدار اقتصادی کشور کمک می‌کند. (Sadeghi et al. , ۲۰۲۲) با این حال، توسعه این صنعت با چالش‌هایی نظیر کمبود فناوری‌های پیشرفته، محدودیت‌های زیربنایی و نبود سرمایه‌گذاری کافی مواجه است که نیازمند سیاستگذاری دقیق و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی است. (Rahimi & Alizadeh, ۲۰۲۳)

در عین حال، استفاده از منابع مس کشور می‌تواند یکی از راهکار‌های تحقق اقتصاد مقاومتی و کاهش وابستگی به نفت باشد. توجه به ظرفیت‌های این فلز استراتژیک، برنامه ریزی بلندمدت و ارتقای بهره‌وری در این صنعت، گام کلیدی در جهت توسعه اقتصادی و جایگزینی نفت به عنوان منبع اصلی درآمد‌های ملی خواهد بود (Sadeghi et al. , ۲۰۲۲).

آرش نژادی - کارشناس حوزه شرکت‌داری و سرمایه‌گذاری

عزت‌الله اردشیری - کارشناس حوزه صنایع و برنامه‌ریزی

منبع: دنیای اقتصاد