قطعی‌های برق و جای خالی انرژی‌های تجدیدپذیر

به گزارش می‌متالز، مصرف گاز در بخش خانگی رکورد زده و در مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعبی است؛ درواقع در حدود ۸۰ درصد گازی که روزانه تولید و به شبکه سراسری تزریق می‌شود، در بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء می‌سوزد که عمده این مصرف نیز سهم بخش خانگی است.

در چنین شرایطی، گازرسانی به دیگر بخش‌ها از جمله صنایع، پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها با محدودیت بیشتر همراه می‌شود، تا نیاز و تقاضای فراینده مصرف در بخش غیرمولد و خانگی پاسخ داده شود.

در سردترین هفته سال ۱۴۰۳ به‌سر می‌بریم، در اغلب استان‌ها، مردم دمای هوای زیر صفر را تجربه کرده‌اند و به‌عبارتی شهر‌ها و روستا‌های بسیاری، یخ بسته‌اند؛ در این سرمای فراگیر و گسترده، تلاش شبانه‌روزی برای تأمین پایدار گاز و برق خانگی ادامه دارد؛ با این وجود، بخشی از ظرفیت نیروگاهی به دلیل کسری تأمین سوخت معادل، قادر به فعالیت نیست و موجبات خاموشی در بخش‌های مختلف کشور شده است.

روز گذشته با تشدید خاموشی‌ها در کلانشهرهایی، چون تهران، استمرار خاموشی‌های زمستانه که در شهرستان‌ها و شهر‌های کوچک‌تر به‌صورت روزانه در جریان بود، بیشتر مورد توجه قرار گرفت.

گازرسانی به نیروگاه‌ها با حداکثر ظرفیت در جریان است و جبران ناترازی گاز با تخصیص سوخت مایع به نیروگاه‌ها در حال انجام است، به‌طوری که طبق اعلام رسمی وزارت نفت، میانگین تحویل نفت‌گاز به نیروگاه‌ها ۵۵ درصد بالاتر از تعهدات ابلاغی در سال ۱۴۰۳ بوده است.

اما مشکل به تابستان برمی‌گردد و زمانی که باید ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها برای فصل سرد سال پر می‌شد و تنظیم مخازن سوخت مایع برای شرایط ناترازی گاز زمستانه انجام می‌شد و نشد. جدای از اظهارات وزارت نفت و نیرو و مسئولان آن که تقصیر عدم تأمین سوخت معادل کافی از ابتدای سال برای تأمین برق زمستانه بر گردن وزارت نفت و یا وزارت نیرو در تنظیم و مراقبت از ذخایر سوخت از ابتدای سال است؛ آنچه این روز‌ها بیش از همیشه به چشم می‌آید، جای خالی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد تأمین انرژی کشور است.

اگر در طی دو دهه قبل، انرژی‌های تجدیدپذیر آن‌طور که باید در مسیر توسعه قرار می‌گرفت، امروز شدت تأثیر ناترازی گاز و برق در زمستان و تابستان، اینگونه بر معیشت مردم و اقتصاد کشور حاکم نبود؛ شاید در پاسخ به این عدم توسعه، عدم توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری در این بخش در دو دهه اخیر به خاطر هزینه‌های بالای آن در مقابل اقتصاد یارانه‌ای بخش برق کشور، ذکر شود که در کنار ترک‌فعل‌های قطعی صورت گرفته در این بخش، دلیلی منطقی و قابل تأمل است.

اما در طی سال‌های اخیر، با توسعه تکنولوژی‌ها و گسترش تأمین تجهیزات تولید برق خورشیدی و بادی، هزینه سرمایه‌گذاری و تأمین برق تجدیدپذیر به شدت نسبت به گذشته کاهش یافته است.

در دهه گذشته، هزینه تولید برق خورشیدی به‌طور چشم‌گیری کاهش یافته به‌طوری که بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA)، از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، هزینه تولید برق خورشیدی فتوولتاییک مقیاس بزرگ از ۰.۳۷۸ دلار به ۰.۰۶۸ دلار به ازای هر کیلووات‌ساعت کاهش یافته است که نشان‌دهنده کاهش ۸۲ درصدی است.

این کاهش هزینه‌ها ناشی از پیشرفت‌های فناوری، افزایش مقیاس تولید و رقابت در زنجیره تأمین است. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۱۹، هزینه احداث یک کیلووات نیروگاه خورشیدی فتوولتاییک مقیاس بزرگ برای اولین‌بار به کمتر از ۱۰۰۰ دلار رسید که ۷۹ درصد ارزان‌تر از یک دهه قبل بود.

در ایران نیز، با توجه به توسعه فناوری و کاهش هزینه‌ها، تولید برق خورشیدی فتوولتاییک با قیمتی کمی بیش از ۲ سنت دلار به ازای هر کیلووات‌ساعت امکان‌پذیر شده است.

از این‌رو، مانع هزینه‌های هنگفت سرمایه‌گذاری در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر که دلیل عمده عدم توسعه آنها در دو دهه اخیر در ایران بوده، برداشته شده است.

از سوی دیگر با وجود ظرفیت اسمی ۹۵ هزار مگاواتی تولید برق کشور که حدود ۶۵ هزار مگاوات آن ظرفیت عملی تولید در بهترین شرایط است و وابستگی بیش از ۹۰ درصدی تأمین برق به سوخت فسیلی، با توجه به شرایط ناترازی گاز و ناترازی سوخت و رشد فزاینده تقاضای مصرف برق در فصول گرم سال، وقت تغییر پارادایم توسعه انرژی کشور به سمت توسعه تجدیدپذیر‌ها فرا رسیده است.

به‌ عبارتی نه‌تنها به‌عنوان یک الزام اساسی برای کاهش وابستگی تولید برق به سوخت‌های فسیلی باید انرژی‌های تجدیدپذیر را توسعه دهیم، بلکه این یک اقدام الزام‌آور برای کاهش وابستگی ۷۰ درصدی سبد کلی انرژی کشور به گاز است، چرا که ناترازی گاز در صورت ادامه روند وابستگی ۷۰ درصد تأمین انرژی اولیه کشور به آن، کشور را در طی سال‌های آینده وارد ابربحرانی خواهد کرد که تمامی جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی را در برمی‌گیرد.

راهکار امروز، توجه و تمرکز بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، نه فقط به‌عنوان یک راه حل مسئله‌های موجود امروز، بلکه به‌عنوان یک الزام رهایی از چالش‌ها و بحران‌های جدی آینده، ضرورت دارد.

درحال حاضر سهم تولید برق تجدیدپذیر در تأمین برق کشور کمتر از یک‌ درصد است و راه طولانی در افزایش این سهم و تنوع‌بخشی به سبد تأمین انرژی کشور داریم که هرچه در شروع این راه، کُند پیش رویم، متمرکز نباشیم، اجماع کلان در کشور صورت نگیرد و یا وقفه ایجاد کنیم، آینده تأمین انرژی کشور شرایط ناپایدارتری خواهد داشت.

منبع: خبرگزاری تسنیم