سایه رکود و ترس در صنعت آلومینیوم

به گزارش می‌متالز، یکی از بخش‌های مهم این صنعت، تولید پروفیل‌های آلومینیومی است که نقش حیاتی در صنایع مختلف از جمله ساختمان‌سازی، خودروسازی و تولید تجهیزات صنعتی دارد. با وجود ظرفیت‌های بالای داخلی برای تولید و صادرات، موانعی هم‌چون سهمیه‌بندی غیرمنصفانه مواد اولیه، افزایش هزینه‌های تولید، و عدم حمایت‌های مالی کافی، مانع از شکوفایی کامل این بخش شده‌اند. در کنار این مشکلات، عدم ثبات در بازار‌های داخلی و خارجی و محدودیت‌های اداری بر صادرات، فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد کرده است.

در این گزارش، به بررسی چالش‌های عمده تولید پروفیل‌های آلومینیومی در کشور پرداخته شده است. از جمله این چالش‌ها، کمبود عرضه شمش آلومینیوم، مشکلات ناشی از سهمیه‌بندی مواد اولیه، رکود در بازار مسکن و کاهش تقاضا برای محصولات آلومینیومی است. علاوه بر این، موضوعاتی هم‌چون کمبود نیروی کار متخصص، نوسانات قیمت و مشکلات ناشی از قطع برق نیز مورد بحث قرار گرفته‌اند. در نهایت، راهکار‌هایی برای بهبود وضعیت صنعت آلومینیوم، افزایش تولید و توسعه صادرات ارائه شده است.

با توجه به اهمیت این صنعت در رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال، توجه به مشکلات موجود و ارائه راهکار‌های مؤثر برای برطرف کردن موانع، امری ضروری است. حمایت عملی از تولیدکنندگان داخلی، اصلاح سیاست‌های اقتصادی و تسهیل فرآیند‌های صادراتی می‌تواند نقش مهمی در توسعه این بخش ایفا کند. امید است که با اتخاذ تصمیمات درست و اجرای سیاست‌های حمایتی مناسب، صنعت آلومینیوم کشور بتواند جایگاه واقعی خود را در بازار‌های داخلی و بین‌المللی تثبیت کند و به افزایش تولید و اشتغال‌زایی کمک نماید.

اهمیت بازیافت در کاهش هزینه‌های تولید آلومینیوم

رضا رحیمی فعال صنعت آلومینیوم در این مورد اظهار کرد: امروزه رشد سریع جمعیت جهان و افزایش نیاز‌های بشر به منابع مصرفی و انرژی باعث شده است تا شاهد ایجاد تحولاتی در شرایط آب‌و‌هوایی و روشن شدن زنگ خطر پایان منابع تجدیدناپذیر باشیم. به همین دلیل اکثر رهبران و سیاست‌گذاران کشور‌ها تصمیم گرفتند که با اعمال تغییراتی در مسیر حرکت اقتصاد و صنعت جهان، تاثیرات منفی این خطرات را کاهش داده یا خنثی کنند.

وی افزود: برخی از این تصمیمات شامل گذر به انرژی‌های تجدید‌پذیر و بازگردانی مجدد مواد به چرخه تولید (بازیافت) است که هدف اصلی آن کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی، کاهش هزینه‌های تولید و حفاظت از محیط زیست است. باید در نظر داشت که فلزات مختلفی در چرخه بازیافت قرار می‌گیرند و آلومینیوم نیز یکی از مهم‌ترین آنهاست. برای تولید یک تن آلومینیوم اولیه به دو تن پودر آلومینا و حدود ۱۴ مگاوات ساعت انرژی الکتریکی نیاز است، اما در مقابل، فرآیند بازیافت آلومینیوم تنها به ۵ درصد از انرژی تولید آلومینیوم اولیه از سنگ معدنی نیاز دارد.

رحیمی گفت: همین موضوع باعث شده است که بازار قراضه از اهمیت بالایی برخوردار باشد. به طوری که در سال ۲۰۲۳ حدود ۸۱.۵ درصد از آلومینیوم تولید شده در ایالات متحده آمریکا از طریق بازیافت آلومینیوم ثانویه حاصل شد. کشور‌های آلمان، ژاپن و به طور کلی اتحادیه اروپا پیشتازان بازیافت ضایعات فلزی در جهان به شمار می‌آیند. در ایران نیز با توجه به اهمیت این موضوع، سرمایه‌گذاری‌های مناسبی برای احداث واحد‌های ذوب قراضه و ضایعات انجام شده و بازار‌هایی برای خریدوفروش این مواد به وجود آمده است.

وی گفت: در مورد جمع‌آوری و عرضه ضایعات درب و پنجره آلومینیومی نیز کمبودی در کشور احساس نمی‌شود و تولیدکنندگان با ذوب این نوع قراضه، مجددا بیلت‌های آلومینیومی را برای تولید محصولات نهایی ریخته‌گری می‌کنند. ضایعات و قراضه آلومینیومی انواع مختلفی دارند که قیمت هر کدام از آنها متفاوت است. برای مثال، قیمت پروفیل‌های آلومینیومی سر شاخه در ابعاد ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌ متری حدود ۹۵ تا ۹۷ هزار تومان، پروفیل شاخه حدود ۱۰۰ تا ۱۱۵ هزار تومان (با بازدهی ذوب ۹۵ درصد) و قیمت قوطی رانی که بازدهی کمتری دارد (حدود ۷۰ درصد) حدود ۷۰ تا ۷۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است.

رحیمی افزود: قیمت ضایعات پروفیل شاخه و قوطی رانی در نیمه اول سال ۱۴۰۲ به ترتیب ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان و ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان بود. افزایش قیمت مواد اولیه نسبت به سال گذشته باعث شده است که تولیدکنندگان برای حفظ میزان تولید و سودآوری، هزینه بیشتری برای خرید ضایعات صرف کنند. در مقطعی که نرخ ارز روند صعودی داشت، قیمت پروفیل شاخه به ۱۴۵ تا ۱۵۰ هزار تومان نیز رسید، اما با کاهش بهای ارز به نرخ‌های فعلی بازگشت.

افزایش هزینه‌های تولید و تأثیر آن بر بازار صادرات

این فعال صنعت آلومینیوم گفت: همان‌ طور که اشاره شد، قیمت شمش آلومینیوم و نرخ ارز از عوامل موثر بر تعیین قیمت قراضه آلومینیومی هستند. اما مساله مهم این است که فروشندگان قراضه و بنگاه‌های تأمین‌کننده نیز در قیمت‌گذاری نقش دارند و نرخ‌های سلیقه‌ای را به خریداران اعلام می‌کنند.

وی افزود: فعالیت بازار قراضه آلومینیومی به صورت رسمی نیست و متولی مشخصی ندارد، بنابراین نظارت بر آن دشوار است. برخی تأمین‌کنندگان با کاهش قیمت‌ها از عرضه قراضه خودداری می‌کنند و یا آن را با نرخ‌های بالاتری می‌فروشند که این امر منجر به افزایش بهای تمام‌شده محصولات نهایی می‌شود. از سوی دیگر، با افزایش تعداد واحد‌های صنعتی، رقابت شدیدی برای تأمین مواد اولیه شکل گرفته است که ممکن است باعث افزایش قیمت‌ها شود.

سهمیه‌بندی شمش آلومینیوم؛ مانعی بر سر راه تولید و صادرات

همچنین اکبر اسدی یکی از تولیدکنندگان پروفیل آلومینیومی گفت: با وجود مزایای رقابتی نظیر نیروی کار ارزان، فراوانی مواد اولیه و دسترسی مناسب به آب‌های آزاد، صنعت آلومینیوم کشور نتوانسته در سال‌های اخیر به شعار‌های مرتبط با جهش تولید عملی جامه پوشاند. این مساله تولید و فروش محصولات آلومینیومی، مشخصا پروفیل‌های آلومینیومی را در بازار‌های داخلی و صادراتی تحت تأثیر قرار داده است.

وی در مورد مشکلات مرتبط با تامین شمش آلومینیوم به عنوان مواد اولیه مورد نیاز برای تولید پروفیل، اشاره کرد: با وجود تعهد چهار واحد اسملتر در کشور به عرضه هفتگی ۱۰ هزار تن شمش در بورس، تنها ۵۰ درصد این میزان به بازار عرضه می‌شود. این کاهش عرضه منجر به ایجاد رقابت ناسالم و افزایش قیمت مواد اولیه شده است. عدم پرداخت تسهیلات حمایتی و قیمت بالای عرضه‌های اعتباری، خرید مواد اولیه را در کشور دچار مشکل کرده است. به طور مثال، در حال حاضر قیمت هر کیلو گرم شمش آلومینیوم در بورس حدود ۱۶۰ هزار تومان است، در حالی که در معاملات اعتباری (با شرایط ال‌سی چهار ماهه) این قیمت تا ۲۰۰ هزار تومان نیز افزایش می‌یابد. این تفاوت قیمت ناشی از عدم عرضه کافی و رقابت نادرست بین خریداران است که فشار اقتصادی بیشتری را بر تولیدکنندگان وارد می‌کند.

وی افزود: سهمیه‌بندی خرید شمش از بورس، یکی دیگر از معضلاتی است که مانع توسعه تولید شده است. اگر ما اطلاع داشتیم که تخصیص شمش بر اساس ظرفیت اسمی کارخانه‌ها انجام خواهد شد، قطعاً پروانه بهره‌برداری را با ظرفیت بالاتری دریافت می‌کردیم. از مهرماه سال گذشته، ظرفیت اسمی کارخانه‌های پروفیل‌سازی معیار تعیین سهمیه شمش قرار گرفته است، اما مقدار تعیین‌شده، پاسخگوی نیاز تولیدکنندگان نیست. در حال حاضر، تنها ۳۵ درصد از سهمیه ماهیانه ۱۲۸ تنی شمش آلومینیوم به این مجموعه اختصاص می‌یابد که همین میزان نیز به سختی تأمین می‌شود. این موضوع تأثیر مستقیم بر روند تولید و میزان عرضه محصولات نهایی دارد.

چالش‌های بازار و نیروی انسانی

اسدی در ادامه به مشکلات بازار اشاره کرد و اظهار داشت: بخش عمده‌ای از پروفیل‌های آلومینیومی و درب و پنجره‌های تولیدی ما در صنعت ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، رکود در بخش مسکن و کاهش توان خرید مردم، باعث شده که تقاضا برای این محصولات کاهش یابد. از سوی دیگر، افزایش نوسانات قیمتی و کندی اجرای پروژه‌های عمرانی، بر میزان فروش تأثیر منفی گذاشته است. پیش‌بینی می‌شود که این رکود تا پایان سال جاری ادامه داشته باشد.

وی همچنین کمبود نیروی انسانی را از دیگر چالش‌های صنعت آلومینیوم دانست و افزود: در حالی که بیکاری یکی از مشکلات اساسی جامعه محسوب می‌شود، بسیاری از واحد‌های تولیدی از کمبود نیروی کار رنج می‌برند. متأسفانه، جوانان به مشاغل آسان و غیرمولد علاقه بیشتری نشان می‌دهند و تمایل چندانی به فعالیت در صنایع تولیدی ندارند. این در حالی است که در بسیاری از کشور‌های صنعتی مانند ترکیه، نیروی انسانی زن نیز در خطوط تولید کارخانه‌های پروفیل‌سازی مشغول به کار هستند و این موضوع به رشد و توسعه صنعت کمک شایانی کرده است. در حال حاضر، میانگین سنی کارکنان کارخانه ما از ۴۰ سال فراتر رفته که نشان‌دهنده کمبود نیروی کار جوان در این حوزه است.

مشکلات انرژی و تأثیر آن بر تولید

وی به معضل قطعی برق نیز اشاره کرد و گفت: با وجود پایان یافتن زمان پیک مصرف در تابستان، همچنان در روز‌های یکشنبه با قطع برق مواجه هستیم. این امر باعث کاهش بهره‌وری تولید می‌شود و هزینه‌های عملیاتی را افزایش می‌دهد. اگرچه کارخانه ما از ژنراتور برای تولید برق اضطراری استفاده می‌کند، اما به دلیل هزینه‌های بالا و محدودیت در تأمین سوخت، بسیاری از واحد‌های صنعتی توان استفاده از ژنراتور را ندارند. این موضوع موجب تعطیلی موقت برخی از واحد‌های تولیدی و کاهش تولید می‌شود.

لزوم حمایت از تولید و توسعه صادرات

اسدی در پایان تأکید کرد که صنعت آلومینیوم کشور ظرفیت‌های بالایی برای توسعه صادرات دارد. وی اظهار داشت: ما محصولات خود را به کشور‌هایی هم‌چون ترکیه، عمان، ترکمنستان، عراق و افغانستان صادر می‌کنیم و در حال بررسی بازار سوریه جهت توسعه صادرات هستیم. با این حال، موانعی هم‌چون تعهدات ارزی و محدودیت‌های اداری، چالش‌هایی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده است. اقدام دولت در ممنوعیت واردات پروفیل آلومینیومی و قرار دادن آن در لیست یک هزار و ۴۰۰ قلم کالای ممنوعه، تأثیر مثبتی بر بازار داخلی گذاشته و از تولیدکنندگان داخلی حمایت کرده است.

وی یادآور شد که تولید و رشد صنعتی، نیازمند رفع موانع و حمایت عملی از تولیدکنندگان است. سیاست‌های اقتصادی باید به گونه‌ای تنظیم شوند که توسعه صنعت و افزایش تولید داخلی را تسهیل کنند. تنها در این صورت می‌توان به تحقق شعار‌های سال و رشد پایدار اقتصادی امیدوار بود.

منبع: روزگار معدن