زغال‌سنگ حرارتی ناتوان در رقابت با دیگر انرژی‌ها

به گزارش می متالز، با این همه در کل بر اساس آمارها، ذخایر زغال‌سنگ ایران چیزی حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن است که از این میان تنها ۱.۵ میلیون تن سالانه استخراج و بهره‌برداری می‌شود. بنابراین آن‌طور که باید از منابع زغال‌سنگ در کشور بهره نمی‌بریم. برای نمونه سهم کشور ما از مصرف زغال‌سنگ در تولید انرژی برق و فولاد به ترتیب صفر و ۲۰ درصد است، در حالی که حدود ۶۰درصد انرژی برق، ۹۰ درصد فولاد و ۹۵ درصد سیمان جهان از سوخت زغال‌سنگ تامین می‌شود. درباره اهمیت زغال‌سنگ در کشور و موانع رشد آن، روزگار معدن با کارشناسان گفت‌وگو کرده است.

لزوم سرمایه‌گذاری در معدن زغال‌سنگ

سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با دسته‌بندی انواع زغال‌سنگ، به ضعف ایران در زغال‌سنگ حرارتی اشاره کرد و گفت: زغال‌سنگ ۲ نوع دارد که اولی کک‌شو است و برای ذوب و تولید فولاد استفاده می‌شود؛ دومی هم از نوع حرارتی است که می‌توان آن را سوزاند و از انرژی آن در کارخانه‌ها استفاده کرد. او ادامه داد: زغال‌سنگی که موردنیاز کوره بلند (کک‌شو) است در کشور ما فراوان است و چیزی حدود ۵۰ سال است که آن را تامین می‌کنیم اما در حوزه زغال‌سنگ حرارتی، فعال نیستیم و مشکلات جدی داریم. بر اساس آخرین آمار، حدود یک‌ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن ذخیره قطعی زغال‌سنگ در ایران داریم که ۸۰۰ میلیون تن آن از نوع کک‌شو و۴۰۰ میلیون تن آن از نوع حرارتی است و تنها ۱.۵ میلیون تن آن سالانه به تولید می‌رسد.
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با انتقاد از اینکه در حوزه زغال‌سنگ حرارتی، گام جدی‌ برنداشته‌ایم، اظهار کرد: ۸۰درصد مصرف زغال جهان حرارتی است و این مهم خیلی وقت است که جاافتاده اما در کشور ما تمرکز فقط بر انرژی‌های غیر زغالی ازجمله نفت است.
وی ادامه داد: همان‌طور که می‌دانید بیشتر این انرژی‌ها با یارانه ۹۵ درصدی توزیع می‌شود، درنتیجه هیچ‌گاه زغال‌سنگ نمی‌تواند با دیگر انرژی‌ها دست به رقابت بزند.
او ادامه داد: یارانه زغال‌سنگ در کشور ما صفر است، درحالی‌که یک مترمکعب گاز که حدود ۴۰۰۰ تومان نرخ دارد با یارانه دولتی ۷۰ تومان می‌شود. اینها باعث می‌شوند که با وجود نرخ مناسب‌تر دیگر انرژی‌ها، کسی به سراغ زغال‌سنگ نرود و در آن سرمایه‌گذاری نکند، درحالی‌که اگر یارانه از سایر حامل‌های انرژی برداشته شود، زغال‌سنگ حرف نخست را در تامین سوخت ارزان‌تر می‌زند.
صمدی درباره اهمیت استفاده از زغال‌سنگ حرارتی در بخش‌های مختلف کشور و جایگزینی آن با دیگر انرژی‌ها، گفت: ۶۰درصد انرژی برق و ۹۰ درصد فولاد جهان با زغال‌سنگ تامین می‌شود، درحالی‌که سهم کشور ما در حوزه برق صفر و در فولاد ۲۰ درصد است.
وی تاکید کرد: گاز، سوخت تمیزی است که باید در برخی جاها ازجمله شهرها از آن استفاده شود.
سعی می‌کنیم بقیه را صادر و بر بازارهای جهان تمرکز کنیم. تا آنجا که می‌توانیم باید در بخش‌های مختلف ازجمله کارخانه‌ها از زغال‌سنگ حرارتی بهره ببریم اما در عمل می‌بینیم بیشتر به انرژی‌های دیگر مثل گاز وابسته هستیم. وقتی به این آمار توجه می‌کنیم که ۹۵ درصد سیمان جهان نیز با زغال‌سنگ تولید می‌شود این مهم را بیشتر می‌توانیم درک کنیم.

حمل‌ونقل در ایران ضعیف است

سید داوود یثربی، فعال صنعتی و معدنی درباره اینکه چرا جایگاه زغال‌سنگ آن‌طور که باید در ایران افزایش نیافته است، گفت: سنگ‌آهن کک‌شو در جهان مصرف زیادی دارد و برای تولید فلزاتی مثل فولاد استفاده می‌شود. این نوع سنگ‌آهن در جهان ارجحیت داشته و نرخ بالایی هم دارد اما در ایران به‌سختی استخراج می‌شود و گران است.
او با اشاره به مشکلات بهره‌برداری از معادن زغال‌سنگ در کشور گفت: امکانات حمل‌ونقل در کشور ما ضعیف بوده و انتقال زغال‌سنگ به مناطق دیگر خیلی گران است. برای نمونه، اگر بخواهید زغال‌سنگ را از خراسان به هر نقطه از کشور انتقال دهید، هزینه‌های راه‌آهن و استهلاک را باید پرداخت کنید که باعث می‌شود به سمت استفاده از گاز به‌ جای زغال‌سنگ برویم چراکه انتقال گاز با لوله ارزان‌تر درمی‌آید و دردسر کمتری دارد. یثربی در ادامه بحث دشواری‌های بهره‌برداری از معادن زغال‌سنگ، اظهار کرد: نقاط مختلفی در کشور ازجمله کرمان، خراسان رضوی و ارتفاعات البرز، زغال‌سنگ حرارتی دارند اما مسئله مهم این است که بیشتر این معادن، زیر زمین هستند و در مکان‌های سخت‌عبور قرار دارند. استخراج در چنین معادنی، هزینه زیادی دارد و به دلیل سختی کار به نیروی انسانی هم ضربه می‌زند. به همین دلیل، مدتی بر واردات زغال‌سنگ کک‌شو از کشورهای مختلف ازجمله آلمان تمرکز کردیم اما به دلیل تحریم‌ها به‌تدریج کمرنگ شد.
یثربی ضمن مثبت دانستن استفاده از گاز به‌جای زغال‌سنگ، گفت: کشوری مثل ترکیه از زغال حرارتی استفاده می‌کند به این دلیل که گاز ندارد اما ما گاز داریم و نیازی نیست به زمان استفاده از زغال‌سنگ برگردیم. ضمن اینکه در پاسخ به این پرسش که آیا باید زغال‌سنگ را جایگزین گاز کنیم بعد گاز را صادر کنیم، باید گفت با توجه به شرایط فعلی مگر ما چقدر توان صادرات گاز داریم. ضمن اینکه مسیر ما برای اینکه بتوانیم به دنیا گاز صادر کنیم، باز نیست و به‌راحتی نمی‌توانیم در این حوزه ورود کنیم. او ادامه داد: کشورهایی مثل چین و کانادا معادن روباز کک‌شو دارند و آن را با نرخ ارزان‌تر به کشورهای نیازمند می‌فروشند، درنتیجه نمی‌توانیم بین بقیه بازاریابی کرده و به رقابت بپردازیم. این فعال صنعتی و معدنی با اشاره به مشکلاتی که زغال‌سنگ برای محیط‌زیست به بار می‌آورد نیز گفت: زغال‌سنگ حرارتی، محیط‌زیست را آلوده می‌کند و چندان خوشایند نیست، مگر اینکه شرایط کارخانه را برای آن فراهم کرده باشیم. برای نمونه، در بیشتر کشورها ازجمله ترکیه صنایع برای استفاده از زغال حرارتی طراحی ‌شده‌اند اما این پرسش مطرح می‌شود که در کشور ما هم آیا صنایع و کارخانه‌ها خود را برای استفاده از زغال‌سنگ تطبیق داده‌اند یا خیر.
یثربی در پاسخ به این پرسش که چه باید کرد، افزود: باید سعی کنیم توانمندی‌های خودمان را افزایش دهیم، برای معادن زغال‌سنگ سرمایه‌گذاری درازمدت کرده و هزینه صرف کنیم، نیروهای معتمد و دلسوز داشته باشیم، شرایط سرمایه‌گذاری در بلندمدت را در کشور فراهم کنیم، حس مسئولیت داشته و آینده‌نگر باشیم. او تاکید کرد: باید به آینده و برای آیندگان فکر کنیم و برای رشد کشور هر کاری که می‌توانیم، انجام دهیم.