بازار جهانی زیر سایه ترامپ؛ ایران بازیگر یا تماشاگر؟

به گزارش می‌متالز به نقل از روابط عمومی اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران، در این نشست به آثار تصمیم ترامپ برای وضع عوارض صادراتی و جنگ تجاری با چین پرداخته شد و فرصت‌های پیش روی ایران نیز مطرح شد.

«کیوان جعفری‌طهرانی» تحلیل‌گر ارشد بازار‌های جهانی در این نشست اظهار کرد: بسیاری از افراد معتقدند که عوارض وضع‌شده بر بازار ایران تاثیری ندارد، اما زمانی که عرضه و تقاضا در بازار بین‌المللی در خطر قرار می‌گیرد، طبیعتا کشور‌های فروشنده محصول مجبور به ورود به دیگر بازار‌ها می‌شوند و اینجاست که بازار‌های هدف ایران را مورد تهدید قرار می‌دهند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در حوزه آلومینیوم در صورت توافق روسیه و اوکراین ۲ میلیون تن شمش آلومینیوم اولیه وارد بازار می‌شود پس در نتیجه کمبود جدی در این زمینه وجود ندارد. به فرض این اتفاق نیز نیفتد، کشور‌های حاشیه خلیج فارس با تولید ۶.۴۵ میلیون تن شمش آلومینیوم اولیه در سال (شامل ۲.۷ میلیون تن امارات، ۱.۶ میلیون تن بحرین، ۹۳۲ هزار تن عربستان، ۶۱۶ هزار تن قطر، ۳۸۰ هزار تن عمان و ۲۲۲ هزار تن کویت)، کمبود بازار را تامین می‌کنند. لازم‌ به ذکر است تولید آلومینیوم ایران در سال گذشته ۳۷۰ هزار تن بوده است که حتی از تولید عمان نیز کم‌تر است!

به گفته جعفری‌طهرانی، چین در سال گذشته ۲۱.۷ میلیون تن از مجموع ۱۱۷ میلیون تن صادرات فولادش را به کشور‌های حاشیه خلیج فارس و شمال آفریقا MENA صادر کرده است، یعنی حدود ۱۸.۵ درصد. با وجود جنگ تجاری حال حاضر و ادامه آن، چین صادرات فولاد خود به این منطقه را افزایش خواهد داد که خطر بزرگی برای بازار سنتی فولاد ایران است. در این زمینه صادرکنندگان فولاد ایران می‌بایستی هوشمندانه عمل کنند و از کار تیمی (کنسرسیوم صادراتی فولاد) غافل نشوند.

وی همچنین در ادامه با پیش‌بینی از وضعیت موجود اظهار کرد: بعید است ترامپ هم‌زمان جنگ تجاری با چین، روسیه، ژاپن و هند را جلو ببرد. ترامپ می‌خواهد با کشور‌هایی که بزرگ‌ترین ذخیره طلای جهان را دارند با مدیریت بهینه عمل کند تا یک موقع ضرر غیرقابل پیش‌بینی به اقتصاد آمریکا وارد نشود. اقتصاد اول طلای جهان دست آمریکاست. در بین ۱۰ کشور اول جهان، کشور‌های آلمان، ایتالیا، فرانسه، سوئیس و هلند به ترتیب دومین، سومین، چهارمین، هفتمین و دهمین ذخیره بزرگ طلای جهان را دارند و اگر این ۵ کشور اروپایی (جزو اتحادیه اروپا) به صورت کنترل‌شده ذخایر طلای خود را آزاد کنند، ارزش دلار در قبال یورو به شدت افت می‌کند. کشور روسیه نیز پنجمین و چین ششمین، ژاپن هشتمین و هند نهمین ذخیره بزرگ طلای جهان را دارند و به همین دلیل ترامپ فعلا با این کشور‌ها به غیر از چین کاری ندارد و به قول معروف سر به سر جدی باهاشون نمی‌گذارد. فعلا اولویت اصلی ترامپ، چین است و بعد سایر کشور‌های ابرقدرت اقتصادی.

وی گفت: هدف اصلی ترامپ جهت معامله با جمهوری اسلامی ایران، جلوگیری از نفوذ اقتصاد اروپا به ایران با توجه به عدم حضور کالای آمریکایی در طول ۴۵ سال گذشته در ایران است. تکنولوژی صنعت فولاد، فلزات و معدن کشور دست اروپا و چین است و او این مساله را خوب می‌داند.

جعفری‌طهرانی افزود: بنادر کل کشور‌های منطقه در اختیار ترمینال‌های اروپایی است. بنادر صحار عمان و ابوظبی امارات در اختیار ترمینال روتردام هلند است. بندر دقم عمان در اختیار ترمینال آنتورب بلژیک و بنادر صلاله عمان و بحرین در اختیار ترمینال Hague هلند هستند. نه تنها بندر حمد قطر در اختیار ترمینال روتردام هلند است بلکه شرکت Qterminal قطر اخیرا ترمینال روتردام را خریداری کرده و عملا انجام عملیات بنادر صحار و ابوظبی در اختیار قطر است. عربستان سعودی هفت بندر شامل چهار بندر در دریای سرخ و سه بندر در خلیج فارس دارد که در اختیار ترمینال بارسلون اسپانیاست و به همین ترتیب تا به آخر تا مصر، مراکش، کویت و حتی بندر جدید فاو عراق.

وی بیان داشت: از طرف دیگر چین نیز با سرمایه‌گذاری عظیم در بندر گوادر حضور جدی در دریای عمان دارد و آمریکا این را دوست ندارد. احتمالا ترامپ با معامله با ایران به دنبال اصلاح تصمیماتی است که در دوران بایدن در نشست دهلی روی داد و مسیر ترانزیت کالا از بمبئی به ابوظبی، ریاض، بندر حیفا و اروپا به صورت ترانزیت با کشتی و زمینی از طریق هند، امارات، عربستان و اسرائیل ترسیم شده بود. هدف ترامپ استفاده از بندر چابهار جهت ترانزیت جنوب به شمال و بلعکس از مبدا و مقصد هند است و طبیعتا نیار به هند دارد. فقط هنوز مشخص نیست در ادامه گذر این جاده ترانزیت یا راه ابریشم که در تقابل با پروژه طرح مبتکرانه کمربند و جاده BRI چین خواهد بود، خروج از ایران به طرف ترکیه و اروپا خواهد بود یا به طرف شمال یا کشور‌های آسیای میانه و سپس روسیه؟

جعفری‌طهرانی بازار ایران را برای شرکت‌های آمریکایی یک بازار بزرگ و امیدوارکننده نامید که خیلی از شرکت‌های آمریکایی را که در شرف ورشکستگی هستند، نجات خواهد داد.

وی تصریح کرد: شرکت مکدانلد داگلاس یا MD که هواپیما‌های قدیمی آن عموما در ایران پرواز می‌کنند، وضعیت خوبی ندارد و فقط بخش نظامی آن فعال است و آتش‌سوزی موتور هواپیما چابهار در مسیر تهران-کیش که در تعطیلات نوروز امسال رخ داد، باعث فشار بیشتر بر سهام این شرکت شد. بوئینگ هم وضعیت مناسبی ندارد و چین به علت تحریم‌های جدید ترامپ قرارداد‌های خود با این غول هواپیماسازی آمریکا را لغو کرده است. آمریکا می‌داند ایران در اولویت اول ۴۰۰ فروند هواپیمای نو قابل پرواز و ۴۰۰ فروند در اولویت دوم به صورت سفارش و تحویل تا ۲۰۲۸ نیاز دارد. این تجارت شرکت‌های هواپیمایی آمریکا را نجات می‌دهد و ترامپ نمی‌خواهد این بیزینس دست ایرباس اروپا بیفتد. همچنین بزرگ‌ترین فرودگاه‌ساز‌های جهان شرکت‌های پیمانکاری ترکیه هستند که در سال ۲۰۲۲ فرودگاه استانبول، ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ فرودگاه‌های ریاض و کویت را تکمیل کردند و آمریکا نمی‌خواهد طرح توسعه و تکمیل فرودگاه‌های کشور دست ترکیه که در تقسیم‌بندی اقتصاد جهانی جزو اروپا قلمداد می‌شود، باشد.

جعفری‌طهرانی در ادامه برای اولین بار نسبت به معرفی عامل ریسک جدیدی بنام «ریسک عمودی» Vertical Risk در تامین مواد اولیه در بالای زنجیره Upstream و وسط زنجیره Midstream برای هر کالایی در سال ۲۰۲۵ پرداخت که تاثیر بسیار زیادی در سیاست‌گذاری کلان کشور‌ها و همچنین تقابل در جنگ تجاری حال حاضر خواهد داشت. در ریسک عمودی بالادستی، مواد اولیه کل زنجیره در مخاطره قرار می‌گیرد و می‌تواند به کل زنجیره صدمه بزند. در ریسک عمودی میان‌دستی، مواد اولیه مورد نیاز محصولات پایین‌دستی در خطر تامین قرار می‌گیرد و می‌تواند به انتهای زنجیره خسارت وارد کند.

وی خاطرنشان کرد: در ادامه سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۸ هر چقدر به طرف بالای زنجیره حرکت کنیم، Vertical Risk بیشتری خواهیم داشت و هر کشوری در جهان که قابلیت تامین بیشتری از هر مواد اولیه را داشته باشد، مزیت بیشتری داشته و در چانه‌زنی سیاسی و اقتصادی برگ برنده را خواهد داشت. فراموش نکنیم خیلی از محصولات میانی جزو مواد اولیه محصولات پایین‌دستی Downstream هستند و این کالا‌ها هم جزو «ریسک عمودی» ولی با ضریب ریسک پایین‌تری هستند.

به گفته جعفری‌طهرانی، سه کالای نفت، دانه سویا و سنگ آهن جزو ریسک‌های عمودی یا Vertical Risk چین هستند و می‌تواند در بالای زنجیره تامین، چین را از پای در بیاورد. در رابطه با نفت می‌بایستی منتظر نشست هفته آینده ترامپ با پرنس عربستان MBS باشیم تا ببینیم آمریکا می‌تواند باعث کاهش صادرات نفت عربستان به چین شود یا خیر؟ هر چند مذاکرات تکمیلی بین ترامپ و پوتین در رابطه با اوپک‌پلاس نیز می‌بایستی انجام شود. در رابطه با دانه سویا نیز چین بسیار شکننده است و هر مانعی جهت تامین آن باعث فشار به عموم مردم چین می‌شود، چون جزو خوراک اصلی آنهاست. البته چین در مورد سنگ آهن مشکل جدی ندارد و از استرالیا و برزیل در کنار سرمایه‌گذاری‌های جدیدش در آفریقای غربی می‌تواند تامین کند.

جعفری‌طهرانی اظهار داشت: در وسط زنجیره، سه کالای مدار‌های یکپارچه یا IC، موتور خودرو‌های الکتریکی و مواد پتروشیمی قرار دارند که جزو ریسک‌های عمودی وسط زنجیره تامین کشور چین هستند که این سه مورد نیز در صورت عدم تامین بسیار برای چین هزینه‌بر خواهد بود ولی باعث فلج کامل این کشور نمی‌شود و فقط خسارت مالی سنگین وارد می‌کند. در رابطه با IC‌ها و موتور خودرو‌های الکتریکی نقش استراتژیک مس بیشتر خود را نشان می‌دهد. در ادامه سال ۲۰۲۵ قیمت مس تحت فشار این جنگ‌های تجاری بالاتر از ۱۰,۰۰۰ دلار نخواهد رفت و عموما در محدوده ۹,۰۰۰ دلار مثبت منفی ۳۰۰ دلار بازی می‌کند.

جعفری طهرانی همچنین با اشاره به اختلافاتی میان اردوغان و ترامپ معتقد است: فرصت خوبی پیش روی صنعت سنگ ایران قرار دارد و ایران می‌تواند شریک تجاری خوبی در این حوزه برای آمریکا باشد و صادرات یک میلیارد دلاری سنگ تزئینی ترکیه با وضع عوارض ترامپ در معرض خطر جدی قرار بگیرد.

موارد اعلام شده در این جلسه حاکی از آن است که باید تجار ایرانی به صورت هوشمندانه عمل کرده و بتوانند در چنین شرایطی از بازار‌های نوظهور ایجاد شده در اثر این تعرفه‌ها استفاده کنند.