رونق طبس به رکود رسید

به گزارش می‌متالز، زغال سنگ یکی از مهم‌ترین منابع انرژی فسیلی در جهان محسوب می‌شود که نقش کلیدی در صنایع مختلف ازجمله تولید فولاد، سیمان و نیروگاه‌های حرارتی دارد؛ این ماده معدنی از تجزیه گیاهان و مواد آلی در شرایط خاص زمین‌شناسی طی میلیون‌ها سال به وجود آمده و به دلیل دارا بودن مقادیر بالای کربن به عنوان یک منبع انرژی مؤثر و مقرون‌به‌صرفه شناخته می‌شود.

ایران با دارا بودن ذخایر قابل‌ توجه زغال سنگ، یکی از کشور‌هایی است که پتانسیل بالایی برای بهره‌برداری از این ماده معدنی دارد. ذخایر زغال سنگ ایران عمدتاً در دو ناحیه طبس (استان خراسان‌جنوبی) و البرز (استان‌های مازندران، گلستان و سمنان) قرار دارند. حوضه زغال سنگ طبس به عنوان بزرگ‌ترین حوضه زغال سنگ کشور، بیش از ۷۵ درصد از ذخایر زغال سنگ ایران را در خود جای داده و از لحاظ کیفیت، به ویژه در تأمین زغال سنگ کک‌شو که ماده اولیه صنعت فولاد است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زغال سنگ در صنایع مختلف به عنوان یک ماده استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین کاربرد‌های آن شامل موارد زیر است:

تولید فولاد: صنعت فولاد یکی از اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان زغال سنگ در ایران و جهان است؛ زغال سنگ کک‌شو که دارای درصد بالای کربن و ناخالصی کم است در فرآیند تولید کک مورد استفاده قرار می‌گیرد و کک تولیدشده در کوره‌های بلند فولادسازی به عنوان عامل احیاکننده در فرآیند تبدیل سنگ‌آهن به فولاد به کار می‌رود.

نیروگاه‌های حرارتی: در بسیاری از کشورها، زغال سنگ یکی از منابع اصلی تولید برق است؛ بنابراین با سوزاندن زغال سنگ در نیروگاه‌های حرارتی بخار تولیدشده باعث چرخش توربین‌ها و تولید برق می‌شود. اگرچه در ایران سهم نیروگاه‌های زغال‌سوز نسبت به سایر منابع انرژی کمتر است، اما به دلیل بحران ناترازی برق و نیاز به تنوع در سبد انرژی استفاده از نیروگاه‌های زغال‌سوز می‌تواند یک راهکار مؤثر باشد.

صنایع شیمیایی و پتروشیمی: زغال سنگ به عنوان ماده اولیه در تولید برخی مواد شیمیایی مانند متانول، آمونیاک و گاز سنتز مورد استفاده قرار می‌گیرد همچنین فرآورده‌های جانبی زغال سنگ در تولید قطران، مواد رنگ‌زا، دارو‌ها و حتی مواد منفجره کاربرد دارند.

تولید سیمان: در برخی از کارخانه‌های سیمان، زغال سنگ به عنوان سوخت اصلی در کوره‌های دوار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده معدنی به دلیل دسترسی آسان و هزینه پایین، جایگزینی مناسب برای سوخت‌های دیگر در این صنعت محسوب می‌شود.

گرمایش و مصارف خانگی: در برخی از مناطق به‌ویژه روستا‌ها و نواحی سردسیر زغال سنگ همچنان به عنوان یک منبع گرمایشی در مصارف خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زغال سنگ به عنوان یک منبع انرژی مهم و پرکاربردی، نقش کلیدی در صنایع مختلف ایفا می‌کند و ایران نیز با دارا بودن ذخایر عظیم این ماده معدنی پتانسیل بالایی برای توسعه این صنعت دارد. با این حال مشکلات ساختاری، عدم سرمایه‌گذاری مناسب و چالش‌های مرتبط با واردات موانعی جدی بر سر راه پیشرفت این صنعت هستند.

اگر دولت و بخش‌خصوصی بتوانند با برنامه‌ریزی مناسب و حمایت‌های لازم ظرفیت‌های بالقوه زغال سنگ را فعال کنند، این صنعت می‌تواند به یکی از پایه‌های توسعه اقتصادی و صنعتی کشور تبدیل شود.

ابراز نگرانی از وضعیت صنعت زغال سنگ

دبیر انجمن زغال سنگ ایران گفت: در سال جاری قیمت‌ها به‌شدت کاهش یافت و برخی از معادن به دلیل عدم توجیه اقتصادی، دچار افت تولید شدند که با این حال، جمع‌بندی نهایی درباره میزان دقیق کاهش تولید در پایان سال مشخص خواهد شد

سعید صمدی با اشاره به حادثه معدن زغال سنگ طبس، این حادثه را از عوامل پیچیده‌تر شدن شرایط صنعت زغال سنگ در سال جاری دانست. وی ابراز امیدواری کرد که این اتفاق منجر به افزایش توجه مسؤولان به این حوزه شود، اما متأسفانه اقدامات اجرایی و برنامه‌ریزی‌های وزارتخانه‌های مربوطه در این زمینه کافی نبوده است.

به گفته وی، در حالی که زغال سنگ یکی از منابع مهم انرژی در ایران و جهان محسوب می‌شود این صنعت در کشور ما با چالش‌های متعددی مواجه است و باوجود ناترازی انرژی که در کشور وجود دارد، اما توجه چندانی به آن نمی‌شود.

دبیر انجمن زغال سنگ ایران در ادامه به برنامه‌های سال آینده اشاره کرد و اظهار داشت که توافق اخیر برای افزایش قیمت زغال سنگ از ۵/‌۲۶ درصد شمش فولاد به ۳۰ درصد شمش فولاد می‌تواند به بهبود وضعیت این صنعت کمک کند که با این حال افزایش ۴۵ درصدی حقوق کارگران نیز ازجمله چالش‌های پیش‌رو خواهد بود. وی ضمن حمایت از افزایش حقوق کارگران، تاکید کرد که باید به تأمین هزینه‌های تولید نیز توجه شود. صمدی همچنین صنعت زغال سنگ را صنعتی نیرو بر دانست و اظهار داشت: حدود ۷۰ درصد هزینه‌های معادن زغال سنگ مربوط به نیروی انسانی است. بنابراین، افزایش هزینه‌های نیروی انسانی تأثیر مستقیمی بر قیمت تمام‌شده زغال سنگ خواهد داشت و باید دید که آیا در سال آینده قیمت زغال سنگ متناسب با این افزایش هزینه‌ها اصلاح خواهد شد یا خیر.

وی به کاهش ۱۵ درصدی تولید زغال سنگ نسبت به سال گذشته اشاره کرد و افزود: علت این کاهش علاوه بر عدم حمایت‌های لازم ورود زغال سنگ وارداتی با قیمت ۲۱ میلیون تومان در هر تن بود که در مقایسه با زغال سنگ داخلی که قیمت آن ۶‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود اختلاف قیمت چشمگیری داشت. به گفته وی، این اختلاف قیمت ادامه فعالیت معادن داخلی را با چالش جدی مواجه کرده است.

صمدی توضیح داد: قیمت تمام‌شده زغال سنگ وارداتی به حدود ۲۱ میلیون تومان رسیده که این رقم به دلیل افزایش نرخ ارز، احتمالاً به ۲۵ میلیون تومان در هر تن افزایش خواهد یافت؛ بنابراین با توجه به نامطلوب بودن شرایط فعلی صنعت زغال سنگ، امیدواریم اصلاح قیمت‌ها و اقدامات حمایتی بتواند وضعیت این صنعت را در سال آینده بهبود ببخشد.

دبیر انجمن زغال سنگ ایران با اشاره به اینکه اگرچه اصلاح قیمت زغال سنگ در انتهای سال انجام شد، اما افزایش ۴۰ تا ۵۰ درصدی هزینه‌های تولید می‌تواند این اصلاح را تا حد زیادی خنثی کند، از مسوولان خواست تا با برنامه‌ریزی مناسب شرایط را برای توسعه این صنعت حیاتی در کشور فراهم کنند.

منبع: پایگاه خبری - تحلیلی ایراسین