اقتصاد چرخشی و هوشمندسازی، نقشه راه تاب‌آوری فولاد

به گزارشمی متالز، هومن فرزامی، آینده‌پژوه حوزه فولاد در پنل تخصصی مطالعات آینده‌پژوهی و نقش ارتقای تکنولوژی و هوشمندسازی در دومین همایش سالیانه و نشست‌های تخصصی فولاد کشور با رویکرد تاب‌آوری در زنجیره آهن و فولاد که در اتاق بازرگانی اصفهان برگزار شد، گفت لازم است ابتدا فاصله‌گذاری و بازتعریف دقیقی از تاب‌آوری صورت گیرد. آنچه امروز در جهان درباره تاب‌آوری مطرح است، فراتر از برداشت رایج در ایران است؛ شاخص‌های راندمان منابع از سال ۲۰۰۳ تا امروز رشد کرده و در سه سال اخیر به ۹۸ درصد رسیده، اما تهدیداتی همچون اضافه‌ظرفیت جهانی، افت سود، آلودگی، مالیات کربن، رده‌پا‌های آب و هزینه‌بر بودن انتقال آب از عمان به مناطق مرکزی کشور، فشار مالیاتی فزاینده، نقش فزاینده قراضه در بازار جهانی فولاد، جابه‌جایی منابع سنگ‌آهن از استرالیا به برزیل به دلیل تحولات ژئوپلیتیک، محدودیت‌های بنادر ایران و مزیت‌های کشور‌های خلیج فارس، آینده این صنعت را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی با استناد به گزارش‌های بین‌المللی همچون Deloitte و Ernst & Young حرکت صنایع به سمت تاب‌آوری، بهره‌وری حداکثری منابع و کاهش آلایندگی را ضروری دانست و به پیش‌بینی ظرفیت جهانی فولاد اشاره کرد: در سناریوی بهینه تقاضا به ۲٫۲ میلیارد تن می‌رسد و در بدترین شرایط به ۱٫۵ میلیارد تن در سال ۲۰۲۵ کاهش می‌یابد، در حالی که اضافه‌ظرفیت جهانی تا یک میلیارد تن ادامه خواهد داشت.

فرزامی افزود افزایش سهم قراضه چین تا ۵۰۰ میلیون تن و پیش‌بینی جهانی تا ۹۰۰ میلیون تن به همراه تکنولوژی‌های نوین اروپا برای بهره‌برداری بیشتر از قراضه، می‌تواند بر کاهش قیمت سنگ‌آهن اثر بگذارد. او تأکید کرد تهدید اصلی، ناآگاهی نسبت به مفهوم واقعی تاب‌آوری و جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی است و اگر مزیت‌های جغرافیایی و دسترسی به منابع به‌روزرسانی نشود، به سرعت به ضرر بدل می‌شود.

این آینده‌پژوه همچنین دو تحول بنیادین را پیش‌رو دانست؛ نخست رفع تدریجی اختلالات بازار جهانی و فعال‌تر شدن آن با افزایش ظرفیت‌ها و دوم تغییر در حاشیه سود که در آینده ممکن است به زیان تولیدکنندگان داخلی تمام شود.

به باور وی بهترین اقدام، تمرکز بر اقتصاد چرخشی است تا هر توسعه جدید و هر فناوری تازه از محل صرفه‌جویی‌ها و بهبود‌های حاصل از این اقتصاد صورت گیرد. او کاهش مصرف شهروندان، کاهش آلایندگی‌ها و کاهش مصرف مصالح زیربنایی را پیش‌شرط توسعه پایدار دانست و تصریح کرد که باید هزینه تمام‌شده تولید فولاد برای جامعه به‌صورت شفاف محاسبه و بر اساس آن برای مواجهه با مالیات‌ها و مقررات آتی آماده شد.

فرزامی با اشاره به تهدید‌های تکنولوژیک، فناوری‌های الکتروز و هیدروژن را نمونه‌هایی دانست که اکنون با مزیت کربن‌زدایی و کارایی اقتصادی به معادلات صنعت فولاد افزوده شده‌اند. او هشدار داد که کمبود برق، ناهماهنگی میان تولید و تقاضا، سهم بالای سوخت‌های فسیلی در سبد انرژی و محدودیت دسترسی به مواد اولیه خاص، از موانع جدی در مسیر این تحول‌اند.

وی خاطرنشان کرد: تا سال ۲۰۵۰ باید بر فناوری‌های آینده حساس بود؛ از جمع‌آوری و بهره‌برداری از محصولات فرعی گرفته تا ترکیب ماشین‌آلات صنعتی با تجهیزات برقی کارآمد که دو تا سه برابر نسل فعلی توان دارند و همین امر می‌تواند تعیین‌کننده برندگان و بازندگان صنعت فولاد پس از سال ۲۰۳۵ باشد.

وی هشدار داد: بدون قانون‌گذاری هوشمند ممکن است با هجوم قراضه وارداتی یا خروج ناگهانی منابع مواجه شویم و تأکید کرد که باید سه برابر وضعیت فعلی روی شاخص‌های آب، انرژی و فناوری‌های بنیادین حوزه فولاد تمرکز کرد و توسعه را از مسیر ادغام فناوری در ورودی کوره‌ها و هوشمندسازی فرآیند تولید پیش برد.

منبع: پایگاه خبری - تحلیلی ایراسین