سامانه متناظر با اینستکس در تیررس تحریم؟

به گزارش می متالز و به نقل از بلومبرگ و بنا بر گفته یک مقام آگاه، ایالات متحده در حال بررسی موسسه مالی و تجاری است که ایران به عنوان سازوکار متناظر با اینستکس طراحی کرده است. به گفته این فرد  سازوکار «STFI» در واقع شاخه‌ای از بانک مرکزی ایران است که پیش از این مشمول تحریم‌های آمریکایی بوده است و استانداردهای جهانی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم (لوایح پالرمو) را لحاظ نمی‌کند.

کشورهای اروپایی از ماه ژانویه کانال مالی اینستکس را راه‌اندازی کردند تا مجرای تجاری با ایران در دوران خروج آمریکا از برجام را حفظ کرده و از تحریم‌ها در امان بمانند. در صورتی که این تحریم محقق شود تلاش‌های اتحادیه اروپا برای تجارت پایدار با ایران بدون دخالت سیستم مالی آمریکا و استفاده از دلار نقش بر آب خواهد شد.

الی گرانمایه یکی از اعضای ارشد روابط بین‌الملل اتحادیه اروپا در همین رابطه گفته است که هر گونه اقدام برای تحریم «STFI» به منزله خفه کردن اینستکس در گام اول خواهد بود و منجر به تقویت جریان مخالف با سیاست‌های آمریکا در اتحادیه اروپا خواهد شد.

بررسی تحریم سامانه متناظر با اینستکس پس از آن مطرح شد که هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان از کشورمان دیدار کرد. ظریف در مورد گفتگو با ماس اعلام کرد که دوشنبه دو طرف گفتگوی بی‌پرده‌ای در خصوص چگونگی کسب سود ایران با پایبندی به مفاد توافق هسته‌ای داشته‌اند.

با توجه به اثرگذاری تحریم‌های آمریکا، توقع طرف اروپایی از اینستکس مکدر شده و تنها به اقلام بشر دوستانه محدود شده است. در حال حاضر تحریم‌های آمریکایی علیه ایران شامل تراکنش‌های بشر دوستانه نمی‌شود، با این حال بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی نیاز به تضمین بیشتری دارند که حتی در صورت محدود شدن مبادلات به کالاهای مجاز مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند.

در حالی که مکانیزم اینستکس مبهم بوده و احتمالا در طیف محدودی قابلیت اجرایی داشته باشد، مخالفان آن می‌گویند تداوم حیات آن منجر به شکل‌گیری ابزار اقتصادی قدرتمندی خواهد شد که در آینده می‌تواند از اثر تحریم‌ها بکاهد.

یک احتمال که آمریکا را تهدید می‌کند باخت ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 است که در آن صورت رئیس جمهور دموکرات حتی با باقی ماندن تحریم‌ها می‌تواند همراه با اتحادیه اروپا از اینستکس برای مبادله طیف وسیع‌تری از کالاها با ایران بهره ببرد.

یک احتمال دیگر این است که کشورهای دیگر از جمله رقبای آمریکا از مدل اینستکس در آینده استفاده کرده و به طور کامل از سیستم مالی گسترده آمریکا دوری کنند. توسعه اینستکس برای مقامات آمریکایی بسیار نگران‌کننده است.

مقامات رسمی دولت و شورای امنیت ملی آمریکا هنوز از اظهار نظر در خصوص احتمال موج جدید تحریم خودداری کرده‌اند. با این حال حمید بعیدی‌نژاد سفر کشورمان در انگلستان به این خبر واکنش نشان داده و آن را شکست دیپلماسی اتحادیه اروپا در قبال برجام خوانده است.

تحریم «STFI» با افزایش خطر تحریم برای هر فردی که با مکانیزم اتحادیه اروپا در تماس است، مستقیما اینستکس را هدف قرار داده است. این خبر پس از نامه وزارت خزانه‌داری آمریکا به پر فیشر مدیر اینستکس در اوایل می جدی‌تر شد. در این نامه اشاره شده بود که شاید سازوکار متناظر ایران برای اینستکس دچار تحریم شود.

طرف اروپایی راه‌اندازی اینستکس را امری ضروری برای خروج ایران از برجام می‌دانند، با این حال بسیاری از اعضای این اتحادیه از فشار حداکثری آمریکا روی ایران حمایت می‌کنند. با این حال تلاش‌های برای راه‌اندازی سریع‌تر این کانال مالی پس از تهدید ایران به ترک برجام در اوایل  جولای بیشتر شد.

مقام‌های آمریکایی مواضع متناقضی در خصوص اینستکس اتخاذ کرده‌اند. در تاریخ 31 می مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا استفاده از اینستکس را  برای اقلام بشردوستانه و مواردی که جزو تحریم نیستند، بی‌خطر خواند.

با این حال هنوز بسیاری از جمهوری‌خواهان سنا و کنگره با این سازوکار مالی مخالف هستند. یکی از این افراد سناتور تد کروز است که می‌گوید راه‌های دیگری برای انتقال کالاهای بشردوستانه به ایران وجود دارد و نیازی به کانال اینستکس نیست. کروز به دنبال تصویب لایحه‌ای است که هر دو کانال «INSTEX» و «STFI» را مشمول تحریم کند.

سوزان مالونی مدیر اجرایی برنامه سیاست خارجه موسسه بروکینگ معتقد است در صورتی که اینستکس تحریم شود دولت آمریکا با واکنش شدیدتری مواجه خواهد شد. خانم مالونی اعلام کرده است: " استراتژی بلند مدت در این رابطه باید مورد سوال قرار گیرد". وی همچنین معتقد است در صورتی که تمامی راه‌های کمک‌رسانی اقلام بشردوستانه به ایران مسدود شود، در واقع استراتژی بر مبنای تنبیه اتخاذ شده است که جمعیت ایران را هدف قرار داده است.