بازگشت ارز به بزنگاه برجامی/ دلار در صدد ترک کانال تعادلی؟

به گزارش می متالز، در چنین شرایطی بار دیگر باید با سناریوبندی از عوامل مختلف و سنجش احتمال رخداد هر سناریو نوسان آتی نرخ دلار را پیشبینی کرد. با توجه به شنیده‌ها همچنان احتمال وقوع سناریو بدبینانه و رشد دوباره دلار یا از سوی دیگر احتمال ریزش دلار وجود دارد. در کنار متغیرهای اقتصادی بار دیگر نگرانی از تسلط نگاه سیاسی بر بازار ارز نیز همچنان باید مورد توجه قرار گیرد.

 دلار در معاملات امروز بازار تهران تا ساعت 15به حدود 12900 تومان رسید. سیگنال‌های روانی و بعضا واقعی بار دیگر بر نرخ دلار فشار وارد می‌کند. در نتیجه این‌بار احتمال ترک کانال تعادلی 13 هزار تومانی پررنگ‌تر از گذشته شده است؛ در 100 روز معاملاتی اخیر 65 روز دلار در کانال 13 هزار تومانی قرار داشته است و تنها 7 روز معاملاتی دلار سطوح زیر 12 هزار تومان را تجربه کرده است. بر این اساس ترک این کانال تعادلی با اما و اگرهای بسیاری همراه است که در کنار سایر عوامل حکمفرما بر بازار ارز بار دیگر موضوع برجام و اینستکس نیز به معادلات بازار ارز نقش اساسی را به خود گرفته است.

آیا اینستکس اثر واقعی دارد؟

همچنان کارشناسان بسیاری نسبت به موثر واقع شدن اینستکس با وجود خوشبینی‌های پایان هفته گذشته ابراز تردید بسیار می‌کنند. راه‌اندازی کانال مالی مستقل از آمریکا برای کشورهای اروپایی همچنان قابل باور نیست و باید به تردیدهای بسیار در این خصوص توجه ویژه داشت. اگر ایجاد چنین کانال کارایی، برای ایجاد پل ارتباطی مالی میان کشورمان تا به این حد غیرممکن به نظر برسد، اگر واقعا در عمل این کانال مالی بتواند خواسته‌های ایران را برآورده سازد رخداد اتفاقی خلاف واقع در نتیجه اثر قابل توجهی بر بازار ارز خواهد داشت. این موضوع هم از نظر واقعی و همچنین از منظر روانی (رخدادی برخلاف انتظارات کنونی بازار) قابل بررسی است.

از نظر واقعی اگر واقعا اینستکس عملیاتی شود و امکان تبادل مالی برای ایران مهیا کند و از طرفی کشورهای ثالث مانند چین نیز بتوانند در این کانال مالی مشارکت داشته باشند، با کاهش هزینه انتقال ارز در بازار جهانی برای واردات و همچنین با افزایش نسبی درآمدهای ارزی می‌توان انتظار افت نرخ دلار را در بازار داشت. هر یک از این موارد جای بحث بسیاری دارد اما در خصوص احتمال راه‌اندازی اینستکس باید گفت شرکت‌های خصوصی در بازار جهانی با هراس از تحریم‌های ثانویه از مبادله مالی با ایران خودداری خواهند کرد و این موضوع می‌تواند کل ساختار اینستکس را زیر سوال ببرد. با این حال بار دیگر تاکید می‌شود اگر این مورد در ظاهر ناممکن، ممکن شود باید اثرات آن را در اقتصاد کشور و در راس آن بازار ارز باید انتظار داشت.

در خصوص اثر روانی نیز کافی است به موج‌های روانی که جرقه جهش و تلاطم دلار طی یک سال اخیر را رقم زده است توجه کرد. در چنین شرایطی اینستکس از این منظر نیز می‌تواند اثر قابل توجهی بر بازار ارز داشته باشد.

اگر در سناریو خوشبینانه کشورهای اروپایی بتوانند خرید نفت از ایران را به میزان مورد انتظار تضمین کنند در نتیجه افزایش قطعی درآمد ارزی از این جناح پس از اخباری که از کاهش شدید ارزش صادرات نفتی شنیده می‌شود می‌تواند بر نرخ دلار فشار وارد کند. احتمالا برخلاف منطق اقتصادی بار دیگر دو.لت با تزریق ارزهای نفتی فضا بر نرخ دلار فشار وارد کند اما در این میان چندین بار همتی، رئیس بانک مرکزی تاکید کرده است که سران حکومتی بارها بر لزوم افزایش ارزش پول ملی تاکید دارند و همین موضوع می‌تواند سیگنالی باشد که بانک مرکزی از هر ابزاری برای کاهش نرخ دلار استفاده کند به این ترتیب اگر منابع نفتی بیشتری را در اختیار داشته باشد با افزایش عرضه نرخ دلار را نزولی کند.

در حالت منطقی کارشناسان این انتظار را دارند که حتی اگر اقتصاد کشور بتواند از مزایای اینستکس بهره‌مند شود بانک مرکزی با مدیریت نرخ در سطوح کنونی اقتصاد کشور را از تلاطم‌های آتی بیمه و از حرکت‌های هیجانی و تکرار اشتباهات گذشته خودداری کند. البته این‌که قدرت بازارساز در جدال با واقعیت‌های اقتصادی چقدر است جالب توجه خواهد بود.  

آمار مقدماتی از صادرات خرداد همچنان در دسترس نیست با این حال اگر واقعا صادرات غیرنفتی کشور مطابق با اردیبهشت درخشان باشد می‌توان به قدرت سمت عرضه ارز اشاره داشت. اگر اینستکس کارایی لازم را داشته باشد افزایش درآمدهای ارزی کشور می‌تواند تقویت سمت عرضه و افت دلار را به دنبال داشته باشد.

با این حال این موضوع در برابر سایر ریسک‌های سیاسی از داخل و خارج قرار می‌گیرد. این‌که واکنش کشور به اینستکس چیست یا این‌که اگر حتی اینستکس راه‌اندازی شود همچنان مخالفت با لوایح fatf ادامه پیدا خواهد کرد یا خیر یا سایر موارد داخلی از نکات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. اثرات روانی و واقعی این موارد بر بازار ارز باید رصد شود. در چنین شرایطی پیگیری اخبار پیرامون برجام و همچنین عملیاتی شدن واقعی اینستکس از موارد با اهمیت بر نوسان ارز خواهد بود. در مقابل خوشبینی‌ها به اینستکس اگر بنا بر فروپایشی کامل برجام باشد باید سناریوهای دیگری را مطرح کرد و اثرات آن را بر نرخ دلار مورد بررسی قرار داد. 

از نکاتی که باید مورد توجه معامله‌گران ارزی قرار بگیرد رویه ماه‌های اخیر است که با وجود اوج‌گیری تنش‌های سیاسی اما دلار مسیر نزولی را در پیش گرفت. در چنین شرایطی که بانک مرکزی تسلط خود بر بازار ارز را به رخ فعالان اقتصادی می‌کشد اگر سیگنالی از بهبود درآمدهای نفتی صادر شود (پس از افزایش چشم‌گیر درآمد غیرنفتی در اردیبهشت) رویه معاملات هفته‌های آتی جالب توجه خواهد بود.