متهم آمریکایی تلاطم قیمت‌ نفت

به گزارش می متالز، زمانی تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه مانند آتشی زیر قیمت نفت بود و حتی اگر اثر فوری بر قیمت‌ها نداشت اما دورنمای عرضه را تهدید می‌کرد. اما حالا این سمت تقاضا است که منشأ شوک‌های زیادی برای بازار جهانی نفت شده. در واقع با انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رییس‌جمهوری آمریکا، شوک‌های زیادی به واسطه سیاست‌ها و اقدامات او به سمت تقاضای بازار نفت وارد شده است. جولیان لی، تحلیلگر بلومبرگ با مقایسه تنش‌های خاورمیانه و توییت‌های ترامپ، این نکته را استخراج کرده که «صحبت‌های ترامپ» بیش از تهدیدهایی که برای مسدود شدن تنگه هرمز وجود دارد، بازار نفت را متلاطم می‌کند.

این نکته‌ای است که بیش از این بارها از سوی بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نیز عنوان شده بود. زنگنه در بسیاری از اظهاراتش، آمریکا و شخص رئیس‌جمهور این کشور و توییت‌هایش را مسوول بر هم خوردن تعادل بازار جهانی نفت دانسته بود. کاهشقیمت نفت و دخالت ترامپ در به‌دست آوردن این هدف، موضوعی است که با پافشاری او بر انتشار توییت‌های جنجالی بر فعالان بازار نفت مشخص شده بود. رئیس‌جمهوی آمریکا که برای حفظ جایگاه سیاسی خود به دنبال نفت ارزان بوده و هست، هر ازگاهی دست به توییتر شده و از لزوم کاهش تولید اوپک می‌گوید. این توییت‌ها اما تنها به اوپک و عربستان برای کاهش تولیدات محدود نمانده و حالا با فشار بر کل اقتصاد جهان به واسطه تشدید جنگ تجاری با چین، بازار نفت را بیش از پیش تحت‌تاثیر منفی قرار داده است.

بازتاب فشار بر رشد جهانی اقتصاد در بازار نفت به شکل فشار بر قیمت‌ها دیده می‌شود. روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران)، هر بشکه نفت خام برنت ۷۳ سنت کاهش قیمت داشت و به 61.16 دلار بر بشکه رسید. شاخص نفت خام آمریکا نیز افتی ۶۰ سنتی داشت و روی 55.06 دلار بر بشکه ایستاد. افت قیمت هر دو شاخص جهانی نفت در روز گذشته یک علت اصلی داشت و آن افزایش نگرانی از کند شدن رشدجهانی اقتصاد به واسطه تشدید جنگ تجاری آمریکا و چین بود.

  شدت نگرانی از مسدود شدن تنگه‌هرمز

 تحلیلگر بلومبرگ برای روشن شدن میزان اثرگذاری تحرکات اخیر در خلیج فارس و توییت‌های ترامپ، مروری بر این اتفاقات و اثرگذاری هرکدام بر قیمت نفت داشته است. حملات متعدد به نفتکش‌ها در محدوده تنگه هرمز، سرنگونی هواپیمای بدون سرنشین در این منطقه و افزایش تنش‌های لفظی میان ایران و آمریکا همگی اتفاقاتی بودند که می‌توانست نگرانی از بروز یک درگیری جدی در منطقه را به نقطه حساس برساند. با این حال تمام این تنش‌ها در اطراف تنگه هرمز به عنوان یکی از مهم‌ترین شاهراه‌های انتقال نفت دنیا رخ داد، بدون آنکه شاهد جهش قیمت‌ها باشیم. از این رفتار بازار نفت می‌توان به دیدگاه تجار نفت در رابطه با این اتفاقات پی برد. به‌نظر می‌رسد تاجران نفت با وجود تنش‌های ماه‌های اخیر در خلیج فارس، انتظاری برای مسدود شدن تنگه هرمز ندارند. به عقیده لی، حتی توقیف نفتکش بریتانیایی Stena Impero یک مشکل دوطرفه میان ایران و بریتانیابه‌نظر می‌رسد و بعید است شاهد توقف موجی از نفتکش‌های خارجی در حال عبور از تنگه هرمز از سوی ایران باشیم. به این ترتیب می‌توان مشاهده کرد اتفاقاتی که زمانی می‌توانستند قیمت‌ نفت را به اوج برسانند، تاثیر محدودی بر نمودارهای قیمت نفت داشته‌اند. بنابراین در شرایطی که تهدیدهای ایران مبنی بر مسدود کردن تنگه هرمز همچنان ادامه دارد و بعد از اتفاقات یادشده نفتکش‌ها با احتیاط بیشتری وارد این منطقه می‌شوند؛ احتمال جدی شدن بیش از اندازه این تنش‌ها در میان فعالان بازار وجود ندارد.

  اثر ترامپی بر بازار نفت

در مقابل اما، انتشار یک توییت از سمت رئیس‌جمهوری آمریکا می‌تواند قیمت نفت را دستخوش تغییراتی غیرقابل انتظار کند و این همان دخالت در بازار نفت است که بارها از سوی مسوولان ایرانی مورد اشاره قرار گرفته است. در واقع توییت ترامپ با این محتوا که «یک تعرفه کوچک ۱۰ درصدی بر ۳۰۰ میلیارد دلار کالای وارداتی چینی به آمریکا اعمال می‌کنیم» کافی است تا قیمت جهانی نفت با سقوط همراه شود. برای نمونه، تنها پانزده دقیقه بعد از انتشار این توییت، شاخص نفت خام آمریکا ۴ درصد کاهش داشت و در انتها، معاملات آن روز را با افتی ۸ درصدی به پایان برد.

 علت این واکنش شدید بازار نفت به توییتی که از اعمال تعرفه بر ۳۰۰ میلیارد دلار دیگر از اجناس چینی خبر می‌داد؛ این است که در واقع این تعرفه‌های تازه تقاضای روزانه ۱۰۰ میلیون بشکه نفت را در دنیا تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و این رقم با حدود ۲۰ میلیون بشکه نفت خامی که به‌طور متوسط روزانه از تنگه هرمز عبور می‌کند قابل مقایسه نیست. به این ترتیب می‌توان مشاهده کرد که تهدید ریزش تقاضای روزانه نفت خام به واسطه جنگ تعرفه‌ای ترامپ، می‌تواند اثری به مراتب قوی‌تر از تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه داشته باشد.

 آژانس بین‌المللی انرژی، به عنوان سازمانی که پیش‌بینی‌هایش با دقت از سوی معامله‌گران و تحلیلگران بازار نفت دنبال می‌شود، اخیرا چشم‌اندازش از رشد تقاضای نفت خام در نیمه نخست ۲۰۱۹ را کاهش داده است. آژانس در ابتدای سال، رشد تقاضای روزانه نفت خام در سال جدید را اندکی بیش از 1.4 میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده بود. این پیش‌بینی همچنین بر این تاکید داشت که رشد تقاضا در نیمه نخست سال قوی‌تر از نیمه دوم سال خواهد بود. اما این چشم‌انداز طی ۶ماه بعد از شروع سال ۲۰۱۹ به‌طور کامل دچار تغییر شد تا آنجا که پیش از به اتمام رسیدن نیمه نخست سال‌جاری، انتظار برای رشد تقاضا ۵۶۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.  IEA پیش‌بینی قبلی خود را بر اساس انتظار رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه و همچنین این واقعیت که قیمت‌های نفت پایین‌تر از سطح سال گذشته هستند و می‌تواند تقاضای قوی‌تر در نیمه دوم سال را تحریک کنند؛ مطرح کرده بود اما این وضعیت چندان دوام نداشت.

 در واقع اگرچه ممکن است قیمت‌ها نسبت به سال قبل کمتر باشند، اما این موضوع کمک چندانی به مصرف‌کنندگان نفت خام به‌ویژه رانندگان خودروها در نقاط مختلف دنیا نکرد. در واقع ارزهای ضعیف‌تر و مالیات‌هایی که بر قیمت سوخت وجود دارد، به این معنا است که رانندگان در پمپ‌های بنزین کاهش قیمت جهانی نفت را احساس نمی‌کنند. چنین اتفاقی باعث تقاضای جدید نخواهد شد. برای نمونه در آمریکا، در حال‌حاضر قیمت هر گالن بنزین تنها ۱۰ سنت کمتر از قیمت‌های سال گذشته است و تقاضای سوخت نیز به سطوح کمتر از سال قبل رسیده.

 درعین حال در شرایطی که صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از موتورهای محرک رشد تقاضای نفت در سال‌های پیش‌رو شناسایی شده بود؛ نشانه‌های خوبی از خود بروز نمی‌دهد. شرکت پتروشیمی BASF آلمان به عنوان یکی از غول‌های این صنعت در دنیا، ماه گذشته در رابطه با سود این شرکت هشدار داد. همزمان شرکت رویال‌داچ‌شل نیز از یک رکود هماهنگ  در پتروشیمی‌ها گفت که منجر به یک تخریب گسترده در زنجیره تامین این شرکت‌‌ها خواهد شد. به این ترتیب می‌توان مشاهده کرد توییت‌های ترامپ و اقدامات یکجانبه او در رابطه با کشورهای دیگر، تا چه میزان اقتصاد و در پی آن تقاضای جهانی نفت را تهدید می‌کند.