برنامه صنعت نفت ایران برای به‌کارگیری استارتاپ‌ها

به گزارش می متالز، استفاده از فناوری و نوآوری در صنعت نفت عامل اصلی برای کاهش هزینه‌ها، افزایش توان رقابتی و همچنین مقابله با مشکلات آینده صنعت نفت عنوان شده است از این روست که امروز فناوری و نوآوری به بازیگران اصلی در صنعت نفت بدل شده‌اند و در یک دهه گذشته توجه به شرکت‌های استارتاپ نفتی با اتکا به ایده‌های ریسک‌پذیرشان که به‌طور عمده مبتنی بر فناوری است بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است.

بیژن زنگنه، وزیر نفت، که به‌تازگی ابلاغیه‌ای را به‌منظور حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های استارتاپ صادر کرده است، به ایجاد تشکیلات و سازماندهی برای تحقق شکل‌گیری این شرکت‌ها در صنعت نفت ایران اشاره کرده و گفته است اگر این هدف محقق شود سبب دگرگونی در صنعت نفت می‌شود، از این رو برای انجام آن جدی هستیم و برای این کار قرار سرمایه‌گذاری گذاشته‌ایم.

هم‌اکنون با دستور زنگنه شورای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در وزارت نفت تشکیل شده است. این شورا به منظور توسعه و ارتقای زیست‌بوم نوآوری و فناوری صنعت نفت تشکیل شده و درصدد است با برنامه‌ریزی بلندمدت، ایجاد روابط فعال میان ذی‌نفعان، به‌کارگیری ظرفیت‌های موجود در نهادها و بازیگران درونی و بیرونی و حمایت و هدایت گروه‌های کارآفرینی، اقدام به پذیرش موسسه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های مرتبط با صنعت نفت کند و زمینه لازم را برای توسعه فناوری و تجاری‌سازی فراهم کند.

تجربه‌ای جدید در صنعت نفت

اگرچه در یک دهه اخیر شرکت‌های استارتاپ ایرانی در بخش‌های متعدد ورود کرده‌اند، اما تاکنون در بخش انرژی ایران و به‌ویژه صنعت نفت ایران حضور پررنگی نداشتند. وزارت نفت هم تا پیش از ابلاغیه زنگنه، به صورت جدی در این بخش ورود نکرده بود، اما این بار براساس دستور وزیر نفت، پیگیری فعالیت‌های مجموعه استارتاپی به معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت سپرده شد تا فعالیت‌های صاحبان ایده بررسی و ارزیابی شود، همچنین اداره کل نظام تامین و تجاری‌سازی فناوری در این معاونت ماموریت یافت این موضوع را مدیریت کند.

سیدمحمد صاحب‌کار خراسانی، رئیس مرکز شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفته است که از ۴ هزار و ۳۵۰ شرکت دانش‌بنیانی که در ایران به رسمیت شناخته شده‌اند، حدود ۵۰۰ تا یک هزار مورد از آنها به‌نوعی مرتبط با حوزه انرژی و نفت وگاز هستند.

حسن منتظر تربتی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هدف از تشکیل استارتاپ‌ها را تعیین تکلیف تجاری‌سازی و ایده‌های ریسک‌پذیر می‌داند تا بدون دغدغه تامین سرمایه آغازین، ایده خود را به محصول تبدیل کنند، بنابراین باید روی ایده‌های محتملی که به یک فرآیند منجر می‌شود تا طرح‌ها در مدت‌زمان کوتاه‌تری به سرانجام برسند، تمرکز شود.

شرکت ملی نفت ایران هم اعلام کرده است که آمادگی کامل برای استفاده حداکثری از توان موجود در شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها را دارد، با این حال تاکید کرده است که این شرکت‌ها باید پیشنهادهای اجرایی و نه آرمان‌گرا برای رفع چالش‌ها ارائه دهند، بنابراین برای به‌کارگیری ظرفیت‌های به وجود آمده باید فهرستی از چالش‌ها استخراج و برای رفع آنها برنامه‌ریزی شود.

عمده موضوعی که درباره شرکت‌های استارتاپی مطرح می‌شود تجاری‌سازی و بازار تقاضاست، سیروس وطن‌خواه، دبیر ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری معتقد است که پیشران اصلی حوزه انرژی، بخش تقاضا و مصرف است که این موضوع جایگاه مناسبی در دستگاه‌های اجرایی ایران ندارد.

وی البته با بیان اینکه کسب‌وکارهای نوآورانه فعالیت‌های حوزه انرژی را متحول کرده‌اند، می‌گوید: امروز کارهای بسیاری در حوزه استارتاپ انجام شده که در بخش انرژی نیز این مقوله با فروش بنزین به‌صورت اینترنتی، طرحی نو به شمار می‌آید.

با توجه به اهمیت استفاده از فناوری‌های نو در صنعت نفت، تاکید وزارت نفت بر استفاده از فناوری‌ها و همچنین ایجاد فضای کسب و کار جدید؛ فعالیت‌های مجموعه‌ استارتاپی ایران به لحاظ این‌که نوآوری‌های لازم را به صنعت نفت تزریق می‌کنند حائز اهمیت است، از این رو شرکت ملی نفت ایران مصمم است تا از تجربه‌های گذشته و کنونی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که به‌طور مشخص پیگیر مسائل مربوط به استارتاپ‌ها بوده‌اند، نهایت بهره را برده و این تجربه‌ها را برای تحقق اهداف پیش‌روی معاونت تامین و تجاری‌سازی، یکپارچه کرده و استفاده کند.

پرویز سنگین، مدیرکل نظام تامین و تجاری‌سازی فناوری وزارت نفت به تحریم صنعت نفت ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: همه تلاش خود را به‌کار گرفته‌ایم تا هرچه سریع‌تر بتوانیم همکاری میان خودمان و مجموعه استارتاپی را برقرار کنیم، زیرا در شرایطی که کشور با آن روبه‌روست نقش استارتاپ‌ها و راهکارهای ارائه‌شده از سوی آنها برای رفع چالش‌های موجود بدون‌شک راهگشا خواهد بود.

جعفر توفیقی، رئیس پژوهشگاه صنعت نفت نیز به برنامه‌ریزی برای تاسیس مرکز نوآوری در این مجموعه با هدف تکمیل زنجیره تولید و تجاری‌سازی فناوری اشاره می‌کند و می‌گوید: از آنجا که ما تا مرحله توسعه فناوری پیش می‌رویم و تجاری‌سازی باید با همکاری شتاب‌دهنده‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان دنبال شود، تاسیس یک مرکز نوآوری را در پژوهشگاه به منظور گسترش شبکه همکاری و تکمیل زنجیره تولید، تجاری‌سازی و عرضه فناوری به بازار در دستور کار داریم.

وی گفته است که پژوهشگاه با برخورداری از شبکه همکاری با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های داخلی و خارجی وظایف خود را انجام می‌دهد و ماموریت اصلی خود را تجهیز صنعت نفت به دانش‌ها و فناوری‌های نو می‌داند تا سبب خلق ارزش افزوده بیشتری برای کشور شود و همان‌طور که صنعت نفت در عرصه تولید نفت و گاز حضور دارد، بتواند در عرصه خلق فناوری‌ها نیز در جهان حضور یابد.

روند سرمایه‌گذاری در بخش استارتاپ‌ها از سال ۲۰۰۵ رشد خود را آغاز کرد و آمریکای شمالی بیشترین سهم در این اکوسیستم را به خود اختصاص داده است. بعد از آن کشورهای چین و هند در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در ایران نیز پیچیدگی فرآیندها در صنعت نفت وگاز سبب شده تا تنوع استارتاپ‌ها در این صنعت نسبت به سایر صنایع کمتر باشد، همچنین باید به این موضوع نیز توجه داشت که با ورود شرکت‌های استارتاپی به صنعت نفت، کسب‌وکارهای جدیدی در حال شکل‌گیری است و بی‌شک این موضوع با مقاومت‌هایی همراه خواهد بود، از این روست که وزارت نفت تصمیم گرفته به تسهیل روند فعالیت این شرکت‌ها اقدام و به نوعی مسیر آنها را برای ورود به کسب وکار جدید در صنعت نفت هموار کند، شرکت‌های استارتاپی هم باید به‌صورت واقعی به موضوع توسعه دانش بپردازند و محصولی ارائه کنند که جنبه‌های فناورانه در آن دیده شده باشد. هم‌اکنون نیز بسیاری از شرکت‌های مطرح بین‌المللی فراخوان‌هایی به منظور حمایت از استارتاپ‌ها منتشر کرده‌اند، حتی در کنفرانس فناوری فراساحلی در شهر هیوستین در ایالت تگزاس آمریکا، از میان ۶۰ شرکت استارتاپ، ۱۰ شرکت برگزیده شدند که مذاکراتی را با ۴۰ شرکت سرمایه‌گذاری و شاخه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی همچون شورون، بی‌پی و شلمبرژه داشتند.