راهکاری اقتصادی برای رویارویی با سوخت‌های فسیلی

معدن و صنایع وابسته به شکل سنتی، متکی به سوخت‌هایی با پایه فسیلی هستند که به دیزل، نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ محدود می‌شود و این وابستگی با توجه به نوسان نرخ و کمبود منابع تجدیدناپذیر عقلانی به نظر نمی‌رسد. بخش معدن با توجه به افزایش آلاینده‌های هوا و گرمایش بی‌رویه کره‌زمین نیاز به تغییر و تحولی اساسی در منابع انرژی خود دارد. به گزارش می متالز به نقل از ماینینگ نهاد امریکایی «راکی‌مانتِین» که در زمینه ارتقای نوآوری‌های مربوط به بهره‌ورسازی منابع انرژی و منابع معدنی فعالیت دارد، گزارشی را منتشر کرده که پژوهشگران چه چیز را مسیری عملی و اجراشدنی به سوی معدنکاری پایدار توصیف می‌کنند. این گزارش را پائولو ناتالی و کوین هالی از پژوهشگران این نهاد نوشته‌اند و در آن توضیح می‌دهند که چگونه فعالیت‌های استخراجی می‌توانند لزوما متمرکز بر کربن نباشند و به گونه‌ای انجام شوند که آلودگی‌های زیست‌محیطی آنها که برآمده از انتشار کربن است شدت کمتری داشته باشد و در همین حال کاهش میزان کربن در فعالیت‌های استخراجی ارتباطی با میزان تقاضای انرژی در سایت‌های معدنی نداشته باشد. بنا به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، بخش معدن ۱/۲۵ درصد از کل مصرف انرژی را در جهان در سال ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۳ خورشیدی) مصرف کرد که حجم آن به ۱۱۰ هزار کیلووات ساعت می‌رسید. ناتالی و هالی در این‌باره توضیح می‌دهند: جذابیت بکارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر در دستیابی به بار الکتریکی مورد نیاز در حال رشد است. در یک سایت معدنی حدود یک سوم انرژی که به مصرف می‌رسد در تولید الکتریسیته به کار می‌رود که بار الکتریکی، هم می‌تواند در سایت تولید شود و هم می‌تواند با اتصال به یک شبکه برق تامین شود. انرژی مصرف شده نیز بیشتر در تجهیزات متحرک معدنی که موتور دیزلی دارند استفاده می‌شود مانند دریل‌ها، بیل‌های مکانیکی و کامیون‌ها. در کشورهای صنعتی، بسیاری از معادن به یک شبکه برق متصل هستند که در کشورهای توسعه‌یافته این گونه نیست، اما در هر صورت انرژی‌زایی در پروژه استخراج معدن فاکتوری است که باید در نظر گرفت و زیرساخت‌های مورد نیاز را برای آن فراهم کرد.

نهاد راکی‌مانتِین راهکاری را مبتنی بر انرژی‌های پاک در این زمینه معرفی می‌کند که ساخت یک شبکه برق با استفاده از انرژی خورشید و باد است، هر چند ایرادی که همواره بر انرژی‌های نو وارد بوده، نبود تناوب و حضور آنها در ۲۴ ساعت از یک شبانه‌روز است که در پاسخ می‌توان گفت معدنی که در طول روز با انرژی خورشیدی کار می‌کند و در غروب به استفاده از سوخت فسیلی در تولید انرژی متوسل می‌شود، هم هزینه انرژی‌زایی و هم اثرات کربنی کمتری دارد. در نتیجه شرکت معدنی را در زمینه خطر قرار گرفتن در کشمکش‌های موجود در بازار جهانی نفت و زنجیره تامین دیزل با ریسک‌های کمتری روبه‌رو می‌کنند و هزینه تولید مواد معدنی را کاهش می‌دهند. هر چه از نوسان نرخ سوخت کمتر تاثیر بپذیرند، انرژی‌های تجدیدپذیر را در یک پروژه معدنی گزینه‌ای از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه قرار می‌دهند؛ به ویژه اگر کارفرمای یک پروژه در محل سایت اقدام به احداث یک کارخانه تولیدی کند، در صورتحساب برق خود کاهش قابل توجهی می‌بیند و از مجوز اجتماعی در این زمینه بهره‌مند می‌شود. دامنه انرژی تجدیدپذیر از نور خورشید و باد گسترده‌تر است و به انرژی آبی (نیروی برق‌آبی)، انرژی زمین‌گرمایی، انرژی زیست توده (زیست‌سوخت)، انرژی امواج و جزر و مد توسعه می‌یابد. در ایران نیز قانون عضویت دولت ایران در آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر پس از تصویب مجلس و تایید شورای نگهبان در ۱۴ خرداد ۱۳۹۱ از سوی رئیس‌جمهور وقت ابلاغ شد. براساس این قانون دولت اجازه خواهد داشت در آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر عضویت یابد و نسبت به پرداخت حق عضویت مربوط اقدام کند، این اتفاق به سهم خود گویای امکان برخورداری بخش معدن ایران از انرژی‌های تجدیدپذیری است که با وجود متوسط ۳۶۰ روز آفتابی در کشور در طول ۳۶۵ روز سال، استعداد بهره‌برداری از تجدیدپذیرها را دارد. پایین بودن هزینه‌های انرژی در ایران نسبت به جهان باعث می‌شد کارفرمایان در صنایع مختلف از جمله معدن چندان توجهی بر منابع تجدیدپذیر نداشته باشند، اما با وجود نوسان بازار انرژی و سوخت‌های فسیلی و همیشگی نبودن آنها معدنداران می‌توانند این گزینه را برای ارتقای کسب‌وکار خود در نظر داشته باشند.