پساب نفتی؛ دستاوردی نو در تامین لیتیوم

به گزارش می متالز، هر چند هنوز استحصال آن منحصر به معدودی از کشورهای جهان است و این عنصر گام‌های ابتدایی ورود خود را به عرصه جهانی بازار مواد معدنی برمی‌دارد اما موارد مصرفش به ویژه در ساخت باتری‌های لیتیوم‌یون هر گونه شبهه‌ای را در چشم‌انداز روشنی که برای آن متصور می‌شود، از بین می‌برد. این چشم‌انداز، شرکت‌های معدنی را در سراسر جهان به تکاپو آورده تا با روش‌های گوناگون به منابع لیتیوم دست یابند. در همین راستا یک شرکت کانادایی به ابداع فناوری دست زده که با به‌کارگیری آن می‌تواند از فاضلاب نفتی لیتیوم حاصل کند.
به گزارش می متالز به نقل از گرین‌تِک‌مدیا شرکت کانادایی «ام‌جی‌ایکس مینرالز» در شهر ونکوور و در ایالت بریتیش‌کلمبیا به دنبال عرضه لیتیوم به بازار رو به رشد این فلز است، آن هم از منبعی نامتعارف. این منبع فاضلاب به جا مانده از استخراج نفت است.
در حال حاضر آبی که به عنوان بخشی از فرآیند استخراج نفت، تولید می‌شود به دور انداخته می‌شود اما دربردارنده کربنات لیتیوم است که ماده‌ای کلیدی در تولید باتری‌های لیتیوم یون به شمار می‌آید. ام‌جی‌ایکس مینرالز انتظار دارد بتواند تا ۳ ماه آینده و پایان سال جاری میلادی این فناوری را تجاری‌سازی کند.
ماه گذشته این شرکت اعلام کرد که موفق به فرآوری فاضلاب و دستیابی به نمک لیتیوم از دو معدن و ۶ سایت نفت و گاز در امریکای شمالی شده است و این کار را در یک کارخانه‌ آزمایشی انجام داده که می‌تواند در هر ساعت یک متر مربع آب را مورد بررسی قرار دهد.
جارِد لیزرسون مدیرعامل ام‌جی‌ایکس در تشریح بیشتر این فناوری می‌گوید: از آنجا که تقاضا برای ترکیبات لیتیوم بسیار زیاد است، ما نیز در حال مذاکره با بسیاری از شرکت‌های نفتی و گازی هستیم تا بتوانیم از آب فرآیند استخراج نفت استفاده کنیم.
او در ادامه می‌افزاید: هزینه استخراج لیتیوم از فاضلاب بستگی به منبع آن دارد. هر قدر آب، بیشتر آغشته به مواد معدنی باشد هزینه بالاتری باید صرف پردازش آن شود، اما نتیجه آن دستیابی به حجم بهتر و بیشتری از لیتیوم است. در حال حاضر ام‌جی‌ایکس می‌تواند فاضلاب نفتی را با هزینه‌ای حدود ۱ دلار در هر بشکه فرآوری کند و لیتیوم و همچنین دیگر مواد معدنی از جمله منیزیم را از آن استخراج کند. هزینه استخراج سایر مواد معدنی غیر از لیتیوم نیز همین اندازه است.
در حال حاضر ام‌جی‌ایکس باید در راستای ارتقای فناوری ابداعی خود این توانمندی را به‌دست آورد که شناساگرهایی را که استفاده می‌کند ارتقا دهد و هزینه این کار را به نیم برساند.
فرآیند دستیابی به لیتیوم از طریق این فناوری به نسبت تولید این عنصر با روش‌های مرسوم ارزان‌تر است، علاوه بر این اکنون لیتیوم در انحصار مثلث بولیوی، آرژانتین و شیلی قرار دارد و در صورت عملیاتی شدن فناوری ام‌جی‌ایکس این انحصار شکسته می‌شود.
در کنار کاهش هزینه و مزایای اقتصادی، این روش دو مزیت دیگر هم دارد؛ یکی از آنها تبدیل فاضلاب نفتی به آب تمیز است که به عنوان یک محصول فرعی ایجاد می‌شود و مزیت فوق‌العاده‌ای به شمار می‌آید و البته به هزینه این فرآیند می‌افزاید و دیگری کاهش زمان دستیابی به لیتیوم است.
برای تولید لیتیوم از روش مرسوم تبخیر خورشیدی نیاز به ۱۸ ماه زمان و حتی بیشتر است، در حالی که دستیابی به لیتیوم حاصل از شورابه‌های نفتی تنها چند روز طول می‌کشد.
ام‌جی‌ایکس ادعا می‌کند می‌تواند ۷۰ درصد از لیتیوم موجود در فاضلاب نفتی را به‌دست آورد و می‌گوید این مقدار بیشتر هم خواهد شد. در زمینه منیزیم این نرخ ۹۹ درصد است یعنی این فناوری می‌‌تواند ۹۹ درصد از منیزیم موجود در فاضلاب نفتی را بازیابی کند.
در حالی که انتظار می‌رود به دلیل برقی شدن ماشین‌آلات حمل‌ونقل از حجم استخراج پتروشیمی کاسته شود، نیاز به باتری‌های لیتیوم یون به عنوان عنصری اصلی در این گونه ماشین‌آلات رو به رشد است، بنابراین ایرادی که می‌توان به این ایده وارد آورد، وابسته نگه داشتن صنایع به نفت است.
در هر حال اگر این پروژه موفقیت‌آمیز باشد، ذخیره چشمگیر و روزافزونی را به حجم لیتیوم موجود در جهان عرضه خواهد کرد و به خوبی می‌تواند از عهده تغذیه صنایعی که به این عنصر در تولید محصولات خود نیاز دارند، برآید که در صدر این صنایع تولید ماشین‌آلات حمل‌ونقل برقی است.
بیشتر ذخایر کنونی لیتیوم اکنون از شماری از معادن استرالیا و امریکای لاتین به‌دست می‌آید. برای نمونه در استرالیا شرکت لیتیوم این کشور که نام رسمی آن «کوبر‌مونتانا» است، این عنصر را از سنگ لیتیوم به‌دست می‌آورد که روشی به نسبت مرسوم است.
و در نهایت به نظر می‌رسد با اشتیاقی که در سطح جهان برای توسعه منابع جدید از لیتیوم وجود دارد، در آینده با چالش‌های چندانی‌ برای عرضه آن روبه‌رو نباشیم.