به بانوان معدنکار ایمان بیاوریم

به گزارش می متالز، این در حالی است که رسیدن به اهداف تعریف شده در تمامی صنایع کشور از جمله صنعت معدنکاری و صنایع وابسته به آن تنها در صورت استفاده از تمامی ظرفیت‌های نیروی انسانی (زن و مرد) امکان‌پذیر خواهد شد.
 

تفکیک جنسیتی برداشته شود

مائده صالح، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد معدن در‌باره جایگاه بانوان در حوزه معدن اظهار کرد: تغییر مفید و سازنده در محیط کسب و کار علاوه بر اراده، رهبری، همکاری و هماهنگی دولت و بخش خصوصی، هماهنگی در سراسر نهادهای دولتی در تمامی سطوح و همین طور تعهد به چشم‌اندازهای بلندمدت، مشارکت مردان و زنان آن جامعه را در روند تغییرات می‌طلبد اما بعضی تصورات در‌باره این موضوع که زنان نمی‌توانند یا توانایی فعالیت در برخی مشاغل نظیر معدنکاری را به دلیل ماهیت مردانه آن ندارند، امکان مشارکت آنها در این بخش اقتصادی را کمرنگ کرده است.
وی افزود: اگرچه جذابیت‌های رشته معدن سبب شده تمایل زیادی به تحصیل در رشته مهندسی معدن پیدا کنم اما همواره برای بسیاری از افراد جای سوال بوده که آیا بانوان نیز می‌توانند در این رشته تحصیل کنند و حتی در آن مشغول به‌کار شوند؟ باوجود آنکه تاحدودی تفکیک جنسیتی در تحصیل رنگ باخته است اما این مسئله هنوز در اشتغال دیده می‌شود.
صالح به عنوان یکی از اعضای کمیته بانوان معدنکار خانه معدن در ادامه اظهار کرد: باید بگویم بانوان بسیاری در این حوزه دیده‌ام که به تحصیل پرداخته‌اند و نبوغ و استعداد سرشاری برای ارائه در کار و حیطه فعالیت خود دارند اما به‌دلیل تفکیک جنسیتی، امکان فعالیت در رشته مورد علاقه خود را پیدا نکرده‌اند و تنها تعداد اندکی از بانوان در این حوزه مشغول به‌کارند.
وی افزود: شاید حضور در معدن و انجام کارهایی که نیازمند نیروی مردانه است از نگاه بسیاری از افراد سخت و گاهی غیر ممکن باشد اما بانوان نشان داده‌اند که هم می‌توانند در حوزه معدنکاری موفق باشند و هم به دلیل تمرکز و دقت زیاد، قادرند در فعالیت‌های جانبی معدنکاری و شرکت‌های پیمانکاری به کار مشغول شوند.
این دانشجوی رشته معدن افزود: اگرچه مشکل کار برای بانوان در معادن ایران دیده می‌شود و این تصور را به وجود می‌آورد که تنها این معضل در ایران وجود دارد اما بررسی‌ها نشان می‌دهد بانوان در سایر کشورها نیز با چنین مشکلی رو‌به‌رو هستند و همواره با تشکل‌ها و NGOها(سازمان‌های مردم‌نهاد) تلاش کرده‌اند حضور خود در صنعت معدن را گسترش داده و تقویت کنند.
صالح افزود: برای مثال یکی از تشکل‌هایی که در جهان برای حمایت و بهبود تعادل جنسیتی در معدن در سراسر جهان تاسیس شده و سبب تقویت حضور بانوان در فعالیت‌های معدنی می‌شود تشکل بین‌المللی زنان معدنکار یا IWIM است.
به گفته عضو کمیته بانوان معدنکار خانه معدن ایران، این تشکل با نزدیک به ۱۰ هزار عضو توانسته با ۴۵ گروه در سراسر جهان ارتباط برقرار کرده و آنها را پشتیبانی کند. شیوه پشتیبانی این نهاد، افزایش تعداد بانوان در هیات مدیره شرکت‌ها و افزایش شمار بانوان در کنفرانس‌های معدنی است و تشکل IWIM همچنین برای اصلاح قانون معادن به منظور استفاده از ظرفیت‌های زنان در این حوزه اقدام کرده است.
وی در ادامه صحبت‌هایش درباره اقداماتی از این دست که در ایران انجام شده نیز گفت: تشکل معدنی ویژه بانوان در ایران، کمیته بانوان معدنکار خانه معدن ایران است که در نیمه نخست سال ۹۲ با هدف گسترش فعالیت بانوان در عرصه معدن و صنایع معدنی تاسیس شد. البته شاید مشکلات زنان برای حضور در پروژه‌های معدنی در جهان تاحدودی شبیه به هم باشد اما در ایران یکی از مشکلات، نبود بانک اطلاعاتی قابل استناد برای دانستن تعداد فارغ‌التحصیلان زن در حوزه معدن است و علاوه بر این مشکل، نبود ارتباط مناسب بین صنعت و دانشگاه، مشکلات فعالیت بانوان را ۲چندان کرده است.
صالح افزود: من به عنوان یکی از فارغ‌التحصیلان این حوزه شاهد تمایل نداشتن شرکت‌ها برای حضور و گذراندن دوره کارورزی بانوان مشغول به تحصیل در رشته معدن بوده‌ام.
وی معتقد است تشکل‌هایی مانند خانه معدن ایران، خانه معادن استان‌ها، نظام مهندسی معدن ایران و سایر نظام‌های مهندسی فعال در سطوح استانی باید همکاری تنگاتنگی با یکدیگر داشته باشند تا علاوه بر جمع‌آوری و روزآمد کردن بانک اطلاعاتی خود در زمینه فعالان حوزه معدن و صنایع معدنی کشور، ارتباط صنعت و دانشگاه‌ها را به گونه‌ای فراهم آوردند تا این صنعت تمایل و انگیزه بیشتری برای بکارگیری بانوان در فعالیت‌های خود و کارهای پژوهشی داشته باشد.
 

مشکلات مدیران زن در معدن

بیتا بصیرانی مدیرعامل شرکت زغال سنگ طبس احیای سپاهان که از بانوان معدنکار ایرانی است درباره برخی مشکلات و تجربه‌های شخصی خود به عنوان یک مدیر زن معدنکار گفت: اگر در این صنعت مردسالارانه بخواهید به عنوان یک زن کار کنید به مشکلات و موانع مختلفی برخورد می‌کنید. همه فکر می‌کنند شما با یکی از مدیران ارشد نسبتی دارید که سمتی مناسب در یک شغل معدنی متناسب با رشته تحصیلی به شما داده شده است.
وی که بهره‌بردار ۴ معدن زغال‌سنگ در طبس و منطقه آمل است، در ادامه افزود: معدنکاری همیشه حرفه‌ای مردانه بوده و این واقعیت ربطی به کشور یا منطقه جغرافیایی ندارد. هرچند در سال‌های گذشته گام‌های مثبت و عدیده‌ای برای ورود زنان به این صنعت برداشته شده، اما همچنان حضور زنان در این حرفه بسیار کمرنگ است. معدنکاری هنوز یک قلمروی مردانه به شمار می‌رود. پژوهش‌ها در این زمینه نیز نشان می‌دهد، صنعت معدن کمترین تعداد زنان را در اعضای هیات مدیره شرکت‌های صنعتی سراسر جهان دارد.
 بصیرانی با بیان این مطلب ادامه داد: زنان بسیاری در دانشگاه در حوزه معدن تحصیل کرده‌اند اما حضور آنها در پست‌های مدیریتی در صورتی ممکن است که تجربه کاری به‌دست آورند تا راه برای ورود به پست‌های بالاتر برای آنها باز شود. این مفهوم برابر است با حضور آنها در معادن و صنعتی که هنوز بسیار مردانه است.
این مدیر معدن افزود: من از سال ۸۳ به عنوان یک معدنکار در بخش معدن شروع به فعالیت کردم و در سال ۹۳ این امکان برای من مهیا شد تا در این صنعت به مدیریت دست پیدا کنم. در حال حاضر به غیر از مسائل و مشکلات معمول معدنکاری، به عنوان یک زن با مشکل خاصی در محیط کار رو‌به‌رو نیستم، البته این بدان معنا نیست که از ابتدای امر وضع به همین منوال بوده است. به یاد دارم در ابتدای کارم یکی از معدود زنانی بودم که در معادن استان سیستان و بلوچستان مشغول کار بودم. مهم‌ترین چالش من در آن دوران، معدنچیانی بودند که حاضر نبودند زیر نظر یک زن کار کنند و در برابر این موضوع مقاومت می‌کردند. در تمام آن مدت با خود می‌گفتم به این کار در زندگی نیاز دارم؛ زمین‌شناسی خوانده‌ام و به آن علاقه دارم و هیچ راه برگشتی نیست. بنابراین در رده‌های مختلف پیش رفتم تا به آنچه امروز هستم، برسم.
وی گفت: سفر و کار در سیستان و بلوچستان بسیار سخت بود. زیرا در هر قسمت از کار، در چند ماه نخست افراد سعی می‌کنند وانمود کنند بیشتر از تو می‌دانند. چندین ماه زمان می‌برد تا عادت کنند و در نهایت زمانی که توانمندی خود را نشان دادی، دیگر تو را فقط یک زن نمی‌بینند و به عنوان یک مدیر قبول می‌کنند. شرایط کاری زنان در بخش معدن در مقایسه با همکاران مرد، نامطلوب و نابرابر است.
بصیرانی یکی از موانع اصلی ورود زنان به این عرصه را وجود محل کار این شغل در مناطق دوردست و سخت‌عبور دانست و گفت: این موضوع برای زنان که وظیفه مراقبت از فرزندان و کانون خانواده را نیز به عهده دارند به مراتب مشکل‌سازتر خواهد بود. من به عنوان یک زن معدنکار مجبورم ساعات طولانی کار کنم و برای مراقبت از فرزندم در شب‌هایی که شیفت‌ هستم از دوستانم کمک بگیرم، زیرا در محل کار اگر آنقدر که باید وقت نگذارم و تلاش نکنم مرا آنچنان که باید توانمند و قدرتمند نمی‌بینند. در واقع سبک زندگی من مانند دیگر زنان نیست. معدنکاری برای یک زن، حرفه‌ای جذاب و دلربا نیست؛ اما اگر فردی به آن علاقمند باشد، می‌تواند جذاب باشد. همانگونه که برای من بسیار جذاب است.
 

نبود امکانات رفاهی برای بانوان معدنکار

مدیرعامل شرکت زغال سنگ طبس احیای سپاهان درباره دیگر مشکلات زنان فعال در معدن اظهار کرد: بیشتر معادن حتی از کمترین امکانات برای زنان (مانند سرویس بهداشتی اختصاصی) محروم هستند و باید شرایط مساعدتری برای حضور زنان فراهم شود.
وی در پاسخ به اینکه آیا حضور در معدن را به دیگر زنان هم توصیه می‌کند یا نه، اینگونه پاسخ داد: دوست دارم زنان بیشتری به حرفه معدنکاری وارد شوند اما فشار کار در معادن بسیار بالاست و به درد هر کسی نمی‌خورد. برای زنانی که می‌خواهند به این عرصه وارد شوند چند پیشنهاد دارم: باید به یاد داشته باشند که با مردان کار می‌کنند و آنها مانند یک مرد با او برخورد می‌کنند. هر مسئله‌ای را شخصی نکنند، اگر خیلی به او سخت می‌گیرند آن را به چالش بکشند اما دلگیر نشوند. بعضی از مردان سعی می‌کنند تا جایی که در توان دارند، بانوان را پایین بکشند، در این حالت موضع دفاعی گرفتن هیچ کمکی به آنها نخواهد کرد.
وی افزود: یک بانوی معدنکار با کسانی کار می‌کند که مدت‌هاست در این حرفه بوده‌اند و دوست ندارند یک زن آنها را مدیریت کند، بنابراین زمان زیادی می‌برد تا مردان بفهمند بانوی معدنکار عضو مفیدی در میان آنهاست اما در نهایت همکاران مرد حامی و پشتیبان وی خواهند بود.