احیای باطله معادن با فناوری زغال سنگ سفید

به گزارش می متالز، از این‌رو استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند این کار را ممکن سازد. فناوری زغال‌سنگ سفید که امروزه برای افزایش کیفیت و ارزش اقتصادی زغال‌سنگ‌های کم کیفیت و همچنین حرارتی استفاده می‌شود این موضوع را ممکن کرده است. به گفته کارشناسان بخش معدن، زغال‌سنگ زیادی (حدود ۳۰درصد برای برخی کارخانه‌ها) در میان باطله‌های کارخانه‌های زغال‌شویی کشور وجود دارند که به مرور زمان اکسیده می‌شوند و می‌توان به آنها زغال‌سنگ حرارتی گفت. استفاده از این فناوری می‌تواند ذخایر زغال‌سنگ نهفته در باطله‌ها را به ماده‌ای قابل استفاده تبدیل کند.

اقتصادی کردن زغال‌سنگ‌ها

نازنین نمازی، کارشناس زمین‌شناسی درباره استفاده از فناوری زغال‌سنگ سفید گفت: تبدیل زغال‌سنگ کم‌کیفیت، ساب بیتومینه (نیمه بیتومین) به زغال‌سنگ با کیفیت برتر و از نظر ارزش اقتصادی گران‌تر ( یعنی از ۱۲ دلار بر تن به ۵۰ دلار بر تن) فناوری زغال‌سنگ سفید گفته می‌شود. وی افزود: این فرآیند روی زغال‌سنگ‌های مزبور از طریق کاهش مقدار آب آنها انجام می‌شود. بر اساس بررسی‌های انجام شده، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که میزان زغال‌سنگ در سراسر دنیا و با سرعت برداشت کنونی، تا ۲۰۰ سال دیگر پاسخگوی نیاز خواهد بود که از این میزان بیش از ۴۰۰ میلیارد تن آن به شکل نیمه بیتومین و زغال‌سنگ قهوه‌ای است. به گفته نمازی، این نوع زغال‌سنگ در ترکیب خود دارای آب بیشتر (دارای۲۰- ۳۰درصد رطوبت است) و انرژی کمتر دارد در نتیجه این ۲ مسئله سبب شده که ارزش این دسته از زغال‌سنگ‌ها از نظر اقتصادی و زیست‌محیطی بسیار پایین بوده و حمل آنها به نقاط دوردست توجیه اقتصادی نداشته باشد. این کارشناس زمین‌شناسی در ادامه عنوان کرد: یادآوری این مثال کافی است که بگوییم برای حمل هر۳ محموله در حقیقت یک محموله آب همراه زغال‌سنگ حمل کرده‌ایم.  میزان آب زغال‌سنگ قهوه‌ای جوان‌تر حتی به ۵۰ درصد نیز می‌رسد. اگر در نیروگاه‌های زغال‌سنگ‌سوز به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرند، آب موجود در ترکیب آنها انرژی تولید شده را که از سوخت زغال‌سنگ درون کوره حاصل شده به خود جذب و آن را پیش از آنکه به ژنراتور برسد، به بخار تبدیل می‌کند. علاوه بر این آب سبب می‌شود دمای شعله آتش حاصل از سوخت زغال‌سنگ کاهش یافته و در نتیجه انرژی کمتری به دیگ تولید انرژی برسد. نمازی در زمینه مزایای استفاده از فناوری زغال‌سنگ سفید اظهار کرد: نخستین فایده فناوری زغال‌سنگ سفید، نداشتن آسیب‌های زیست‌محیطی است، چراکه با قطع جریان تجهیزات حمل‌ونقل تا حدود بسیار زیادی از تولید گاز دی اکسید کربن جلوگیری می‌شود. یکی دیگر از فواید فناوری عنوان شده زمانی است که در نیروگاه برای تولید انرژی سوزانده می‌شوند، دود و آلاینده‌های تولید شده بسیار تمیزتر از انواع پر بیتومن بوده و میزان تولید محصولات فرعی مضر پایین‌تر است. فرآیند استخراج آن نیز به عنوان یک زغال‌سنگ پرداخته یا فرآوری شده نسبت به انواع دیگر، برای همسایگان معدن گرد و خاک بسیار کمتری تولید می‌کند. به گفته وی، محصول زغال‌سنگ فرآوری شده، زغال‌سنگ با دوام فیزیکی و شیمیایی بالاتر است که نتیجه آن کاهش احتمال آتش گرفتن همزمان و در نتیجه جابه‌جایی و ذخیره‌سازی آسان‌تر و ایمن‌تر خواهد بود. نمازی ادامه داد: با وجود برخورداری از ویژگی‌های مثبت زغال‌سنگ نیمه بیتومینه که یکی از آنها کم سولفور بودن است و در معادن امریکا وجود دارد یا کم خاکستر بودن این ماده معدنی در معادن اندونزی، اما بازار چندان پر رونقی برای آن وجود ندارد. به گفته این کارشناس زمین‌شناسی با استفاده از فناوری زغال‌سنگ سفید می‌توان محتوای کالری زغال‌سنگ‌های کم‌ارزش و زغال‌سنگ‌های قهوه‌ای را افزایش داد تا در نهایت آن محصولات نیز بتوانند مانند زغال‌سنگ‌های مرغوب بازار خوبی داشته باشند.

ایستگاه فناوری در اندونزی

یکی از مزایای فناوری زغال‌سنگ سفید بالا بردن ارزش اقتصادی زغال‌سنگ است چراکه امکان استفاده از بخشی از زغال‌سنگ‌های موجود در در صنایع جهان به دلیل برخورداری از ویژگی پایین بودن میزان انرژی آن وجود ندارد. به گفته نمازی، بخش بزرگی از منابع زغال‌سنگ اندونزی از نوع کم ارزش بوده، اما با وجود چنین فناوری متخصصان می‌توانند زغال‌سنگ کم‌ارزش را به مرز ارزش اقتصادی رسانده و بر میزان ذخایر زغال‌سنگ خود بیفزایند. وی افزود: در سال ۱۳۸۶ (۲۰۰۷م) شرکتی در اندونزی تاسیس شد که اکنون در حال احداث کارخانه‌ای برای تولید زغال‌سنگ مرغوب با ظرفیت یک میلیون تن در سال است. افزایش قابلیت تولید حتی تا ۳۰یا۴۰درصد فعلی وجود دارد اما این میزان رشد به ساختارهای زیربنایی نیازمند است. از این نظر اندونزی با کشورهای دیگر تفاوت دارد، چراکه ساختارهای آن مسیرهای گسترده آبی، رودخانه‌ای و اسکله‌ها را تشکیل می‌دهد. نمازی با بیان این مطلب در ادامه افزود: با این وجود هنوز برای ارسال زغال‌سنگ سفید به بنادر برای بارگیری دشواری‌هایی وجود دارد. شرط حل این مشکلات ساخت بنادر بالاتر، راه‌آهن و... به میزان بالاتر، حفظ سرمایه‌گذاری‌های موجود و سقوط نکردن غیرقابل پیش‌بینی قیمت‌هاست. آسیا و به‌ویژه چین و هند بازار بسیار خوبی برای زغال‌سنگ اندونزی هستند. وجود این بازار عظیم و قیمت‌های روبه‌رشد می‌توانند عوامل دلگرم‌کننده‌ای برای گسترش فناوری زغال‌سنگ سفید باشند. در این راستا، دولت اندونزی نیز در چندین کارگاه تئوری و کنفرانس حضور داشته و با آن موافق است و به نظر می‌رسد با کمک دولت روزگار خوبی در انتظار زغال‌سنگ سفید اندونزی باشد.

فناوری روزآمد شود

سعید صمدی، رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران درباره استفاده از فناوری زغال‌سنگ سفید گفت: فناوری زغال‌سنگ سفید بیشتر برای زغال‌سنگ‌های حرارتی به کار برده می‌شود و این در حالی است که در ایران زغال‌سنگی که بیشتر استخراج می‌شود زغال‌سنگ کک شو است. وی ادامه داد: بحث مهمی که در حوزه زغال‌سنگ وجود دارد فرآوری آن است زیرا استفاده از فناوری‌های قدیمی فرآوری از یکسو موجب می‌شود درصد ناخالصی زغال‌سنگ افزایش یابد. این در حالی است که محصولات کارخانه‌های زغالشویی در ایران خاکستر بالای ۱۰درصد دارند و همین موضوع سبب می‌شود کیفیت کک به شدت افت پیدا کند. همچنین اگر زمانی قرار به عرضه این محصولات در بازار جهانی باشد با مشکل بازاریابی برای آن روبه‌رو خواهند شد. در حالی‌که رقیبان با خاکستر ۷درصد و حتی پایین‌تر از آن زغال‌سنگ را فرآوری می‌کنند. وی افزود: یکی دیگر از مشکلات به قدیمی بودن فناوری‌های فرآوری بازمی‌گردد زیرا استفاده از فناوری قدیمی سبب می‌شود بخشی از زغال‌سنگ در هنگام عملیات فرآوری به داخل باطله برود به شیوه‌ای‌که باطله بعضی از کارخانه‌های زغالشویی تا ۳۰درصد زغال‌سنگ دارند یعنی۳۰درصد از محصولی که برای فروش از معدن استخراج شده در میان باطله‌ها رفته و دور ریخته می‌شود. به گفته رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران، نیاز به تحول اساسی و اقدام بنیادی برای فناوری کارخانه‌های زغالشویی کشور احساس می‌شود زیرا اگر قرار باشد که زغال‌سنگ ما با زغال‌سنگ‌های خارجی رقابت کند این اقدام بیش از پیش لازم و ضروری به نظر می‌رسد. این در حالی است که اکنون مصرف زغال‌سنگ در کشور رو به‌ا فزایش است. به عنوان نمونه ذوب‌آهن اصفهان سالانه ۲/۵میلیون تن زغال‌سنگ مصرف می‌کند و در کنار آن شرکت میدکو نیز در حال راه‌اندازی کوره بلندهای فولادی است. بنابراین روزبه روز مصرف زغال سنگ در ایران افزایش می‌یابد. صمدی افزود: یک بعد استفاده از فناوری‌های نوین برای کارخانه‌های زغالشویی کشور همین موضوع است چراکه فناوری‌های موجود مصرف آب بالاو ریکاوری پایین دارند و محصولات‌شان ناخالصی بالایی دارد. وی معتقد است در حوزه فرآوری زغال‌سنگ در کشور باید اقدامات اساسی انجام شود چراکه کارخانه‌های زغال‌شویی ما پیشینه فعالیت بین ۳۰ تا ۵۰ سال دارند و در این مدت به دلیل استفاده از فناوری قدیمی درصد قابل قبولی از زغال‌سنگ در باطله‌ها یافت می‌شود. در نهایت می‌توان گفت باطله‌های زغال‌سنگ موجود در کشور همچون یک معدن زغال‌سنگ هستند که با استفاده از فناوری‌های نوین می‌توان آنها را به چرخه تولید بازگرداند. رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران ادامه داد: حال اگر فناوری زغال‌سنگ سفید وارد کشور شود دوباره می‌توان باطله‌های معدنی را فرآوری کرد، آنها را شست‌وشو داد و ارزش افزوده خوبی از آن حاصل کرد. چراکه این مواد بعد از گذراندن عملیات فرآوری به زغال‌سنگ حرارتی تبدیل می‌شوند و قابل عرضه به بازارهای جهانی هستند. به گفته صمدی، باطله‌های زغال‌سنگ که در بر دارنده میزان قابل توجهی زغال‌سنگ هستند به مرور زمان و در مجاورت محیط اکسید شده و به عنوان زغال‌سنگ کک‌شو قابل استفاده نیستند بلکه به عنوان زغال‌سنگ حرارتی می‌توان از آنها استفاده کرد.

زغال‌سنگ قهوه‌ای

وی درباره زغال‌سنگ قهوه‌ای که می‌توان به وسیله فناوری زغال‌سنگ سفید از آن محصول با کیفیت تولید کرد نیز گفت: زغال‌سنگ قهوه‌ای یک نوع زغال‌سنگ است که بیشتر به سمت زغال‌سنگ حرارتی می‌رود زیرا طیفی از زغال‌سنگ داریم که از گرافیت آغاز می‌شود( مداد و اتود) و به سمت زغال‌های کک‌شو رفته و در نهایت به زغال‌سنگ حرارتی ختم می‌شود. زغال‌سنگ‌های قهوه‌ای نیز در کلاس زغال‌سنگ حرارتی قرار گرفته‌اند. این در حالی است که در ایران زغال‌سنگ حرارتی مصرفی ندارد و محصولات تولیدشده در ایران نیز صادر می‌شود. گفتنی است ترکیه یکی از مشتریان این نوع زغال‌سنگ است. وی گفت: زغال‌سنگ قهوه‌ای که یکی از انواع زغال‌سنگ حرارتی است در ایران نیز یافت می‌شود اما از آنجایی که زغال‌سنگ حرارتی در ایران کاربردی ندارد، کسی دنبال استخراج این نوع زغال‌سنگ یا استفاده از آن نرفته است. دلیل این امر ارزان بودن بهای گاز در کشور است. حال اگر گاز نرخ واقعی خود را پیدا کند و بیش از نرخ امروزی‌اش شود کارخانه‌ها و واحدهای مصرف‌کننده به دنبال زغال‌سنگ‌های حرارتی خواهند رفت زیرا استفاده از آن با صرفه اقتصادی همراه خواهد بود.