صنعت توسعه محور تا ۲۰۳۰

به گزارش می متالز، چالش‌های محیط‌زیستی گسترده از اثرات جانبی صنعتی‌شدن است. هنوز هیچ کشوری نتوانسته است چالش‌های مربوط به مواد زائد، آلودگی و تصفیه آب را در صنایع خود به‌طور کامل حل کند. با این حال تجارب حکایت از آن دارند مداخله در فرآیند صنایع تولیدی به‌طور قابل‌توجهی برای مقابله با این چالش‌ها کارآمد خواهد بود و تخریب محیط‌زیست را کاهش می‌دهد.

یونیدو در این گزارش با اشاره به اینکه هسته اصلی هر نوع اقدام برای بهبود فرآیندهای صنعتی، توسعه‌ راه‌حل‌های ضروری برای شناسایی محصولات پاک، مدیریت کارآمد منابع و کاهش زباله‌ها و آلودگی‌ها خواهد بود، افزود: جهان امروز از ظرفیت‌های تکنولوژیکی لازم برای توسعه تولیدات صنعتی پاک برخوردار است. صنایع سبز به خودی خود منابعی پایدار برای ایجاد تنوع ساختاری بیشتر، اشتغال، ایجاد درآمد و رفاه مشترک به‌شمار می‌روند. پایبندی به الگوهای تولید پایدار از لحاظ اقتصادی نیز به‌صرفه است، چراکه منجر به کاهش تلفات منابع‌ هزینه‌بر می‌شود و به بهبود رقابت‌پذیری کمک می‌کند. به‌علاوه تحول در فرآیندهای تولیدی و الگوهای کسب‌وکار نیز به‌خصوص زمانی که با انتخاب تکنولوژی‌های مناسب همراه شود، راه‌حل‌های کارآمدی را برای مقابله با چالش‌های محیط‌زیستی ارائه می‌کند.

نوآوری

توسعه صنعتی فراگیر و پایدار عامل حیاتی برای دستیابی به برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰ سازمان ملل است. با این حال دستیابی به پیشرفت‌های قابل‌توجه مورد نیاز تا سال ۲۰۳۰ با الگوهای کسب‌وکار فعلی امکان‌پذیر نخواهد بود. دو دلیل اصلی می‌توان برای این ادعا مطرح کرد. نخست بحران‌های آب‌وهوایی. پنج سال بین ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ گرم‌ترین سال‌های به ثبت رسیده در طول تاریخ بودند. جمعیت جوان در سراسر دنیا در راستای حمایت از اقدامات مقابله با تغییرات آب‌وهوایی روزافزون به خیابان‌های می‌آیند. فریاد این معترضان این است:‌ هیچ آینده‌ای برای زمین مرده وجود نخواهد داشت. بر اساس گزارش «کمیته تغییرات آب‌وهوایی بین دولتی»، حدود یک‌سوم از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان توسط تجهیزات صنعتی و انتشار غیرمستقیم ناشی از استفاده از انرژی این تجهیزات است. در این رابطه واضح است که صنعت بخشی حیاتی برای مقابله با اثرات مربوط به تغییرات آب‌وهوایی و روند گرم‌شدن کره‌زمین به‌شمار می‌رود.

انرژی پایدار

جامعه جهانی باید با شتاب هرچه بیشتر رو به روش‌های نوآورانه و فرآیندهای تولید دوستدار محیط‌زیست با انتشار پایین کربن بیاورد. به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بهره‌مندی از انرژی‌های تجدیدپذیر در تولیدات صنعتی حیاتی است. در تمام اقتصادهای درحال‌توسعه جهان، «یونیدو» در حال اجرای پروژه‌هایی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در تولیدات صنعتی است. ازجمله این اقدامات می‌توان به توسعه سیاست‌گذاری‌ها و چارچوب‌های مقرراتی برای تسهیل استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، ایجاد نوآوری‌های فنی و تقویت ابعاد مختلف فناوری و دانش اشاره کرد.  البته اجرای راه‌حل‌های نوآورانه نیاز به منابع مالی دارد. بنابراین، «شبکه مشاوران تأمین مالی خصوصی» یکی از اجزای اصلی پورتفلوی بهینه کردن استفاده از انرژی خواهد بود، شبکه‌ای که سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی را روانه انرژی‌های پاک می‌کند. تاکنون این شبکه توانسته است برای ۱۱۷ پروژه بالغ بر ۵/۱ میلیارد جذب سرمایه داشته باشد، پروژه‌هایی که منجر به کاهش ۲/۳ میلیون تنی در انتشار گاز دی‌اکسیدکربن و احداث ۹۷۵ مگاوات از تجهیزات انرژی‌های پاک شده‌اند.

یکی دیگر از گام‌های اصلی برای مقابله با انتشار گاز‌های آلاینده صنعتی، بهبود کارآیی انرژی است. خبر خوب این است اقداماتی که منجر به کارآیی انرژی می‌شوند، می‌توانند استفاده انرژی صنایع را تا ۲۵ درصد کاهش دهند. البته یکی از موانع اصلی برای بهبود کارآیی انرژی در بخش صنعت، شرکت‌های صنعتی هستند که سیاست‌های خود را معطوف تولید محصول کرده‌اند، شرکت‌هایی که عمدتا از منافع ناشی از بهبود کارآیی انرژی در طیف گسترده‌ای از تکنولوژی‌های تولید بی‌اطلاع هستند. با این حال در سال‌های اخیر «سیستم‌های مدیریت انرژی» ظهور کرده‌اند که منجر به کارآیی پایدار انرژی و بهبود مداوم عملکرد صنعتی شده‌اند. یک سیستم مدیریت انرژی، مجموعه‌ای از فرآیندها است که افراد را قادر می‌سازد برای حفظ و بهبود عملکرد انرژی با استفاده از داده و اطلاعات، واکنش‌های مناسب را اتخاذ کنند. بر این اساس سیاست‌ها و مکانیزم‌های بازاری که شرکت‌ها را تشویق به استفاده از سیستم‌های مدیریت انرژی می‌کنند، راه‌حلی کارآمد برای بهبود مصرف انرژی به شمار می‌روند. این به آن خاطر است که این سیستم‌ها ارتباط نزدیک‌تری میان کارآیی انرژی و ارزش‌های اصلی صنعت همچون کاهش هزینه‌، افزایش بهره‌وری، مقابله با اثرات منفی محیط‌زیستی و ارتقای رقابت‌پذیری جهانی ایجاد می‌کنند.

بر این اساس «یونیدو» از فعالیت‌های نوآورانه در اقتصادهای نوظهور و کشورهای درحال‌توسعه به خوبی حمایت کرده، حمایتی که به آنها کمک می‌کند کارآیی انرژی، بهره‌وری و پایداری محیط‌زیستی را ارتقا دهند. برای مثال، در ویتنام بیش از ۲۰۰ کارآفرین راه‌حل‌های بهینه‌سازی و مدیریت انرژی را به اجرا درآورده‌اند، اقداماتی که معادل ۱۰۶ هزار تن کاهش ‌دی‌اکسیدکر‌بن برای آنها سودآوری به همراه داشته است.

انقلاب صنعتی چهارم

دومین دلیل اینکه با استفاده از الگوهای متداول کسب‌وکار نمی‌توان به اهداف صنعتی تا سال ۲۰۳۰ دست یافت، انقلاب صنعتی چهارم است. در طول تاریخ موج‌های گوناگون فرآیندهای تکنولوژیک زندگی بشر را متحول کرده است، شامل اختراع موتور بخار، برق، خطوط مونتاژ، توسعه کامپیوترها، روباتیک و ماشینی‌شدن. در این رابطه آخرین و چهارمین موج صنعتی‌شدن مبتنی بر همگرایی تکنولوژی‌های برتر دنیا بوده است، همچون تکنولوژی‌های مربوط به هوش‌مصنوعی، محاسبات ابری، اینترنت اشیا، کلان‌داده‌ها، روبات‌های پیشرفته و فرآیندهای تولید جمع‌پذیر. در مقایسه با انقلاب‌های صنعتی گذشته، انقلاب صنعتی چهارم سریع‌ترین دوره فعالیت‌های نوآورانه را در طول تاریخ معرفی کرده است. نوآوری‌های امروز پیچیده‌تر، همکارانه‌تر و حتی در برخی از موارد مخرب‌تر از هر زمانی دیگری هستند. این نوآوری‌ها با شتاب تصاعدی توسعه می‌یابند. در این رابطه جامعه بین‌المللی باید برای تغییرات متحول‌کننده که اغلب منجر به تشدید شکاف تکنولوژی می‌شوند آماده باشد، تغییراتی که برای صلح و امنیت جهانی تهدید جدی به شمار می‌روند.

ایجاد تحول در آینده

در کنار رسیدگی به چالش‌های آب‌وهوایی و تشخیص فرصت‌هایی که انقلاب صنعتی چهارم با خود به همراه دارد، مسیر دستیابی به صنعت ۲۰۳۰، نوآوری و تحولات قابل‌توجه و گسترده‌ای با خود به همراه دارد. برای صنایع جهان تنها راه‌حل برای رسیدگی به چالش کمیابی منابع و مدیریت تولید زباله حرکت از اقتصاد خطی به اقتصاد مدور خواهد بود. جهان امروز با شتابی ویرانگر در حال استفاده از منابع محدود است، الگویی که اثرات منفی محیط‌زیستی و سلامتی قابل‌توجهی به همراه دارد. افزایش بی‌سابقه محصولات استفاده شده، از کار افتاده، و ناخواسته دیگر چالش جدی در این سیستم است. سیستم اقتصادی بخر- استفاده‌کن - دوربنداز دیگر در جهان امروز جواب نمی‌دهد. برای ایجاد جهانی سرزنده که هر کسی می‌تواند از منابع محدود منتفع شود، نیاز به بازنگری در روش‌های مدیریت منابع است.