رتبه جهانی دهم در تولید فولاد؛ افتخار ملی

می متالز؛ علی شمس اردکانی، کارشناس ارشد اقتصاد انرژی - ایشان به درستی این دستاورد ملی را نرخ رشد صنعت فولادسازی ایران که دو برابر نرخ رشد جهانی (۶ درصد ایران، در حدود ۳ درصد جهان) است، دانستند.

آن روز، در مراسم حضور و‌ در این شادی ملی مشارکت فعال داشتم. اما فراتر از آن شاید به عنوان استاد اقتصاد انرژی نخستین مسوولی بودم که در دهه ۱۳۶۰ استفاده از روش احیای مستقیم (گازی) در تولید فولاد را در مقابل مدل روسی کوره بلند (زغال سنگ) مطرح کردم.

خدای را شکر در آن سال‌ها به تدریج دریافتن و اجرای این روش وفاق ملی حول نظریه احیای مستقیم به دست آمد. هر چند که برخی برای توجیه روش روسی مخالف ما بودند، اما در مجلس هم به ویژه در کمیسیون صنایع رای‌سازی خوبی شد که در راس دستیابی به این مزیت نسبی آقای مهندس محلوجی بود و‌ ایشان هم در مسیر وزارت در دولت آقای هاشمی قرار گرفت.

تز بنده برای دستیابی به احیای مستقیم جزئی از نظریه‌ام برای ایجاد «گاز آباد»های گوناگون در سراسر کشور بود. گاز آبادها باید برای ایران فلزات، سیمان، شیشه، پتروشیمی و عزت ملی فراهم می‌کردند که در این صنایع ابتدا خودکفا و سپس صادرکننده با قیمت‌های رقابتی شویم و از خام‌فروشی برهیم. به جای مصرف بی‌رویه و غیراقتصادی، گاز ماده اولیه صنایع، برای ایجاد ثروت ملی و اشتغال با تکنولوژی بالا شود.

البته مافیای واردات زغال کک و تصمیم‌سازانی که مطمئن هستم حتی یک مقاله در مورد تکنولوژی‌ها و صنایع گازبر نخوانده بودند، آن زمان حاضر به همفکری و همکاری نبودند.

اما در نهایت در بدو تشکیل دولت زنده‌یاد هاشمی رفسنجانی جناب محلوجی مامور وزارت معادن و فلزات شد. ایشان هم مرا مامور همکاری با آقای محلوجی کرد و حضوراً گفت: «این همه درباره گاز آباد حرف می‌زدید، حالا با ایشان همکاری کنید و‌ برای نخستین گام مجتمع عظیم فولاد گازی مبارکه را راه بیندازید.»

طی مذاکراتی که با شرکت عظیم فولادسازی ژاپنی کوبه استیل انجام شد، لیسانس‌های این تکنولوژی را نه برای یک شرکت بلکه برای کشور خریداری کردیم. در نهایت نام گیرنده لیسانس به‌جای شرکت فولاد مبارکه، شرکت بین‌المللی مهندسی ایران (ایریتک) شد. شرکت ایریتک هم متعلق به شرکت فولاد بود و هدف لیسانس ملی را بهتر می‌توانست عملی کند، چنان که تا به حال برای چندین پروژه در نقاط مختلف کشور کار کرده است.

رتبه‌ای که در روزهای اخیر ریاست جمهوری در فولاد بافت به آن افتخار کردند، یادگار خوبی است که عزیزان فعال در صنعت فولاد و شرکت مهندسی «ایریتک» برای ایران عزیز رقم زده‌اند. شکر خدای را و سپاس از فعالان صنعت فولاد، معادن، آهن و برق کشور که گاز آبادهای فولادی را ساخته و می‌سازند.

اما دستاورد مهم دیگر فیشر و تراپش دو دانشمند آلمانی که در دهه ۱۹۳۰ میلادی که تولید فولاد گازی، به نام احیای مستقیم نتیجه کار آن دو بود، به کارگیری گاز احیا در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است که در این صنایع به طور کامل از امکانات آن برای کشور استفاده نشده است.

سال‌ها است که با دوستان در وزارت و شرکت نفت گفت‌و‌گو می‌کنم که منافع ملی ایجاب می‌کند، حداقل به جای هدرسوزی گاز (Flaring) اجازه دهید این گازها به برق و GTL تبدیل شود، ولی به طور جدی به این هدف ملی عمل نمی‌شود. از این طریق بهترین نعمت خدادادی را دود هوا می‌کنند که از کل گازی که در صنعت احیای مستقیم فولاد مصرف می‌شود، بیشتر است. اما باید برای این وضعیت ضد ملی نیز اقدام کرد تا بی‌جهت با منافع ملی عناد نشود.