کاهش نرخ سود، علاج میراث بد بانک‌ها

به گزارش می متالز، بر اساس گزارش های بانک مرکزی از وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری در پایان شهریورماه سال ۱۳۹۸ ، مانده کل سپرده‌ها بالغ بر ۲۳۴۹۳.۹ هزار میلیارد ریال شده که نسبت به مقطع مشابه سال قبل ۵۴۳۵.۹ هزار میلیارد ریال (۳۰.۱ درصد) و نسبت به پایان سال قبل معادل ۲۸۲۰.۶ هزار میلیارد ریال (۱۳.۶ درصد) افزایش نشان می‌دهد.

کامران ندری کارشناس پولی و بانکی در این خصوص بیان کرد: افزایش مانده سپرده های بانکی به دلیل خلق پولی است که توسط بانک ها صورت می گیرد. این رشد مانده سپرده ها در واقع تعهداتی است که بانک ها ایجاد کرده اند و این طور نیست که نقدینگی جدیدی جذب شده باشد. سپرده های بانکی فقط بین بانک ها جابجا می شود و افزایش مانده سپرده ها نتیجه خلق پول در سیستم بانکی و رشد حجم نقدینگی بوده و تورم زا است.

وی افزود: رشد حجم نقدینگی، تورم زا است و در ۵۰ سال گذشته، اقتصاد ما همواره تورم داشته ایم. مهار تورم در گروی کنترل حجم نقدینگی است و بانک مرکزی برای جلوگیری از افت ارزش پول ملی، ۲ راهکار پیش رو دارد؛ مهار خلق پول (عرضه پول) و نیز مهار نرخ ارز (به منظور کنترل تقاضای پول). در سنوات گذشته، معمولا تمرکز بانک مرکزی کشور ما بر کنترل نرخ ارز بوده است. افزایش نرخ ارز سبب افزایش انتظارات تورمی و کاهش تقاضای نگهداری پول می شود. در حقیقت در این سال ها هر زمان نرخ ارز افزایش داشته، لنگر انتظارات تورمی هم رها شده و تورم تشدید شده است. بنابراین دولت های مختلف سعی کرده اند نرخ ارز را کنترل کنند؛ در حالی که با افزایش حجم پول اگرچه انتظارات تورمی کنترل می شود، ولی آثار تورمی ناشی از افزایش حجم نقدینگی به قوت خود باقی می مانند.

ندری ضمن تاکید بر اینکه مهار خلق پول در کشور ما به درستی انجام نمی شود گفت: در همه جای دنیا بانک های مرکزی برای کنترل خلق نقدینگی، از مکانیزم تغییر نرخ بهره بین بانکی استفاده می کنند؛ اما در کشور ما به دلایلی که چندان شفاف نیست، این روش کاربردی نداشته است.

وی افزود: بانک مرکزی با کنترل بازار ارز فقط تقاضای پول را کنترل می کند و از بخش عرضه پول، غافل است. افزایش نرخ بهره در بازار بین بانکی، خلق پول در شبکه بانکی را پر هزینه کرده و به طور منطقی، جذابیت خلق پول در بانک ها کاهش می یابد. البته موفقیت این طرح مستلزم نظارت دقیق بانک مرکزی بر بانک ها است. در کشور ما بانک مرکزی از ابزار هدایت نرخ بهره در بازار بین بانکی استفاده نمی کند و این، حلقه مفقوده در نظام بانکداری ما است. اینکه تا صحبت از کنترل خلق پول شود پای نرخ بهره سپرده ها و تسهیلات بانکی را به میان آوریم، صحیح نیست و ابزار کنترل نرخ بهره بین بانکی هیچ ارتباطی به نرخ سود سپرده ها ندارد. بانک مرکزی باید از طریق کنترل نرخ ذخایر خود به کنترل نرخ سپرده ها کمک کند تا جریان خلق پول توسط بانک ها (عرضه پول) مدیریت شود.

وی اضافه کرد: کشورهای دیگر با استفاده از همین ابزار و با افزایش نرخ بهره بین بانکی، خلق پول را کاهش می دهند. اهمیت این موضوع آنقدر هست که شورای سیاست گذاری پولی آمریکا هر ۱.۵ ماه یکبار نرخ بهره سیاستی در بازار بین بانکی را مورد بررسی قرار می دهد تا جریان خلق پول مدیریت شود. این شیوه در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته و عمده تمرکز مدیران بانک مرکزی بر کنترل نرخ ارز بوده و سیاست خاصی در مورد نرخ بهره بین بانکی مشاهده نمی شود و همان سیاست های قبلی تداوم دارد.