همه آن چیزی که باید از چادرملو بدانیم

به گزارش می متالز، اکتشافات معدنی چادرملو به دهه ۴۰ و توسط روس ها باز می گردد که ذخیره قابل استحصال آن را حدود ۵۰۰ میلیون تن سنگ آهن برآورد شده است. ادامه اکتشافات در سال ۱۳۶۷ ادامه پیدا کرده و در سال ۱۳۷۸ مجتمع معدنی چادرملو شروع به کار کرد. در مجتمع معدنی تولید کنسانتره نیز انجام می شود که دلیل اصلی آن افزایش خلوص محصول و کاهش هزینه های حمل و نقل است. تولید کنسانتره این مجتمع در ابتدا در ۳ خط تولید با ظرفیت اسمی هر خط ۱.۷ میلیون تن بوده است که امروز با ۵ خط تولید با ظرفیت ارتقا یافته ۲.۱ میلیون تن در هر خط تولید در حال فعالیت می باشد.

عیار سنگ آهن این معدن کمتر از ۵۵% بوده و شامل سنگ آهن مگنتیت (۷۰%) و سنگ آهن هماتیت (۳۰%) است که برای تبدیل به کنسانتره با عیار ۶۷% تا ۷۰% نیاز به استفاده از “روش تَر” و استفاده از آب در فرآیند تولید می باشد. بخشی از رگه های سنگ آهن این معدن که عیار بالای ۵۸% دارد به بخش دیگری در خارج از مجموعه ارسال می شود که در قرارداد پیمانکاری با “شرکت ریوار” است. این شرکت سنگ آهن های وارده را در ۴ مرحله خُردایش (روش خشک) به کنسانتره آهن با عیار ۷۰% تبدیل می کند. ظرفیت اسمی این مجموعه ۶۵۰ تن سنگ آهن در ساعت می باشد.

خریداران کنسانتره تولیدی این مجتمع، به ترتیب گندله سازی چادرملو ۴۰% ، فولاد مبارکه ۳۵% و فولاد خوزستان ۲۵% هستند.

درحال حاضر منابع معدن چادرملو رو به پایان است و تخمین ها از نهایتاً ۴ سال تامین منابع موردنیاز خطوط تولیدی کنسانتره حکایت دارد. از ابتدای بهره برداری تاکنون بیش از ۲۱۲ میلیون تن سنگ آهن برداشت شده و تنها ۶۸ میلیون تن دیگر قابل استحصال است. ضمن اینکه با کاهش ذخایر، نسبت باطله به سنگ آهن هم افزایش می یابد؛ در حال حاضر میانگین نسبت باطله برداری به سنگ آهن ۲ و برای سال جاری حدود ۳ است که تولید کنسانتره مجتمع را با مشکل مواجه کرده است (ظرفیت اسمی ۱۰.۵ میلیون تن و پیش بینی سال جاری ۹.۵ میلیون تن)

برای سال های آتی هم پیش بینی ها از نسبت باطله به سنگ آهن در عدد ۵ قرار گرفته است. با این حجم باطله برداری از میزان سنگ آهن ارسالی به فرآیند های تولید کنسانتره کاسته خواهد شد.

معادن اطراف چادرملو با ظرفیت های ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تنی فقط مسکّنی برای جلوگیری از تعطیلی مجتمع هستند. معدن دی نوزده در نزدیکی چادرملو قرار دارد و قابلیت تامین مواد اولیه این شرکت به مدت ۴ سال را دارد؛ ولی مشکل این معدن قرار گرفتن در منطقه حفاظت شده توسط محیط زیست جهت حمایت از یوز ایرانی می باشد. تاکنون مذاکرات مدیران چادرملو و مسئولان مربوطه به نتیجه ای نرسیده است؛ این درحالی است که این معدن در گوشه این منطقه حفاظت شده قرارداشته و بخش کوچکی را به خود اختصاص داده است. در صورت موافقت با بهره برداری از این معدن، پس از فرآیند اکتشاف ۲ ساله می توان برای ۴ سال نیاز چادرملو را تامین کرد.

کاهش در تولید کنسانتره مشکلی برای مجتمع صنعتی چادرملو ایجاد نخواهد کرد و کنسانتره لازم برای تولید را از مجتمع های دیگر تامین خواهند کرد. مجتمع صنعتی چادرملو واقع در ۲۵ کیلومتری شهرستان اردکان شامل ۲ خط تولید می باشد: کارخانه گندله سازی با ظرفیت اسمی ۳.۶ میلیون تن (سال آینده به ۴ میلیون تن افزایش خواهد یافت) و کارخانه تولید شمش فولاد با ظرفیت ۱ میلیون تن که از نیمه دوم سال ۹۶ با تولید ۳۰۰ هزار تن شمش فولاد فعالیت خود را آغاز خواهد کرد. همچنین مجتمع آهن و فولاد “ارفع” با ظرفیت اسمی ۸۰۰ هزار تن در مجاورت مجتمع صنعتی چادرملو واقع شده و مواد اولیه مصرفی (گندله) را از این مجتمع تامین می کند. مزیت اصلی نزدیک بودن کارخانه تولید مواد اولیه و تولید فولاد، کاهش هزینه سوخت ناشی از گرمایش مجدد مواد اولیه می باشد.

همانطور که در بالا اشاره شد، روش تولیدی کنسانتره در مجتمع معدنی چادرملو “روش تَر” می باشد و به آب وابسته است. نیاز روزانه این مجتمع ۱۵ هزار متر مکعب است. تصفیه خانه چادرملو واقع در ۱۴ کیلومتری غرب این مجتمع قراردارد و با ظرفیت اسمی روزانه ۲۴ هزار مترمکعب در ۵۰% این ظرفیت در حال برداشت و تصفیه آب از ۱۳ حلقه چاه می باشد. سختی آب این چاه ها بسیار بالا بوده و حتی قابلیت استفاده در صنعت را نیز ندارد. به همین دلیل از منابع چاه های آب اطراف منطقه بهاباد (در ۷۰ کیلومتری چادرملو) برای ترکیب با آب تصفیه خانه و سپس مصرف صنعتی استفاده می شود. همچنین آب آشامیدنی مورد نیاز مجتمع از همین چاه های بهاباد تامین می شود.

در جلسه ای که با حضور مهندس بیگ، قائم مقام مجتمع معدنی چادرملو برنامه های آینده مجتمع معدنی و صنعتی چادرملو بررسی شد:

1. آینده مجتمع معدنی پس از پایان منابع معدن چادرملو: کاهش تدریجی تولیدات مجتمع معدنی تا تعطیلی کامل. اما از طرفی همچنان امیدوار به دریافت تاییدیه از سازمان محیط زیست جهت بهره برداری از معدن دی نوزده هستند که با پیشنهاداتی برای کمک به زیستگاه یوز ایرانی شاید بتوانند نظر مساعد این سازمان را جلب کنند.
2. تامین آب مصرفی مجتمع: طی کنسرسیومی با مشارکت گل گهر و شرکت ملی صنایع مس ایران برنامه انتقال آب از خلیج فارس به مجتمع های مذکور را دارد که ظرفیت این پروژه بالغ بر ۵۰۰ میلیون مترمکعب در سال می باشد و متاسفانه در زمینه تامین بودجه با مشکلاتی از سمت صندوق توسعه مواجه هستند.
3. صادرات محصول: دولت و مسئولان امر با صادرات سنگ آهن (خام و دانه بندی شده) به بهانه جلوگیری از خام فروشی مخالف هستند، این در حالی است که حتی شمش فولاد و ورق فولادی هم می توانند به عنوان مواد اولیه کالاهای مصرفی و به نوعی خام فروشی محسوب شوند. همچنین در شرکت های فولادی به دلیل استفاده از تکنولوژی احیای مستقیم در تولید محصول، تکنولوژی استفاده از سنگ آهن دانه بندی شده وجود ندارد و تنها شرکت ذوب آهن اصفهان با تکیه بر فرآیند تولید “کوره بلند” قابلیت استفاده از سنگ آهن را برای تولید محصول نهایی دارد. شرکت های معدنی و صنعتی پیگیر رفع موانع بر صادرات سنگ آهن و همچنین چانه زنی در ایجاد تغییراتی در نرخ بهره مالکانه هستند. نکته منفی که در این نرخ وجود دارد این است که این نرخ بر اساس درصدی از مبلغ فروش قرار داده شده است و نه بر اساس درصدی از سود ناخالص یا خالص؛ یعنی در صورت کاهش قیمت محصول و کاهش حاشیه سود تاثیر زیادی بر مبلغ بهره مالکانه نداشته و بر کاهش سود و یا حتی افزایش زیان شرکت ها می افزاید.