منیزیم؛ فلز آینده

می متالز - ایران از پتانسیل‌های بالایی برای تبدیل شدن به یک بازیگر بزرگ منطقه در حوزه صنعت منیزیم برخوردار است. منیزیم ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارد: برخورداری از کمترین چگالی بین تمامی عناصر فلزی، منیزیم را به سبک‌ترین عنصر در میان فلزات بدل کرده است.

به گزارش می متالز، چقرمگی مناسب و ماشین‌کاری راحت از دیگر مزیت‌هایی محسوب می‌شود که منیزیم را تا حدی شبیه به فلز خواهرخوانده خود، آلومینیوم نشان می‌دهد. اما با این وجود، منیزیم 34 درصد سبک‌تر از آلومینیوم و 70 درصد سبک‌تر از فولاد است. این ویژگی منحصر به‌فرد، منیزیم را به‌عنوان یک گزینه مناسب برای ساخت مواد سبک وزن مورد نیاز برای صنعت حمل و نقل بدل کرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که بازار جهانی منیزیم با نرخ متوسط سالانه بیش از 5 درصد در طول سال‌های 2016- 2020 رشد خواهد کرد.

ارزیابی‌ها نشان می‌‎دهد، بیشترین کاربردهای منیزیم در صنایعی مانند آلیاژهای آلومینیومی، ریخته‌گری تحت فشار، تصفیه تیتانیوم، گوگردزدایی از فولاد و تولید چدن داکتیل (برای ایجاد گرافیت کروی) است. همچنین برخی از تولیدکنندگان خودرو در سراسر جهان، از قبیل شرکت فیات، به ساخت بدنه خودروهای خود با استفاده از آلیاژهای منیزیمی و حتی نانوکامپوزیت‌های آن با نانوذرات تقویت‌کننده کاربید سیلیسیم روی آورده‌اند، چرا که کاهش وزن خودرو، عامل مهمی در کاهش مصرف سوخت آن محسوب می‌شود. چنین ترکیبی از منیزیم به‌شدت بر میزان تقاضای بلندمدت آن مؤثر واقع شده است. اما بازار منیزیم به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ این فلز همچنین در ساخت باتری‌های قابل شارژ منیزیم- یون استفاده می‌شود که ظرفیت 2 برابری در ذخیره انرژی نسبت به باتری‌های لیتیوم- یون دارند. در همین راستا، رشد فزاینده بازار لوازم الکترونیکی و باتری‌های قابل شارژ بر تقاضای منیزیم در جهان مؤثر خواهد بود.

توسعه بخش منیزیم در مقایسه با تولید فولاد و آلومینیوم 3 مزیت اصلی برای کشور در بردارد. اولین مزیت آن‌که تولید منیزیم نیازی به آب ندارد. این در حالی است که امروزه شرکت‌های فولادی در کشور سالانه بیش از 170 میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کنند. این در حالی است که نیاز واحدهای فولادسازی به مصرف آب، در صورت تحقق برنامه چشم‌انداز توسعه تا سال 1404 حتی می‌تواند بیشتر افزایش یابد. مزیت بعدی انعطاف‌پذیری بیشتر ظرفیت‌های تولید منیزیم برای توسعه نسبت به صنایع دیگر است، به این معنی که توسعه ظرفیت تولید یک واحد فعال تولیدکننده منیزیم، هزینه‌های کمتری را نسبت به امر مشابه در صنایع فلزی دیگری همچون فولاد و آلومینیوم دربرخواهد داشت. علاوه بر این، واحدهای تولید منیزیم از گاز مایع طبیعی استفاده می‌کنند و ایران یکی از بزرگ‌ترین منابع گاز را در جهان در اختیار دارد. استفاده از تمام ظرفیت‌ کشور در تولید منیزیم می‌تواند ایران را به یکی از برترین تولیدکنندگان محصولات منیزیمی در منطقه تبدیل کند.

نمودار 1 میزان تولیدات معدنی منیزیم توسط کشورهای تولیدکننده این فلز (به‌جز چین) را در سال 2017 بر اساس اطلاعات سازمان زمین‌شناسی آمریکا نشان می‌دهد. شایان ذکر است که در سال گذشته میلادی در مجموع یک میلیون و 100 هزار تن منیزیم در جهان تولید شد که کشور چین به تنهایی 930 هزار تن از این میزان را به‌خود اختصاص داد! این مطلب بدان معنی است که چین به تنهایی 5 برابر مجموع تولید سایر کشورهای جهان (170 هزار تن) منیزیم از منابع معدنی تولید می‌کند.