پدیده نمایشگاه و نگاهی نو در شرایط کرونا

به گزارش می متالز، یکی از اساسی‌ترین و تاثیرگذارترین ستون‌های اصلی ناوگان تبلیغات، نمایشگاه است. در فضای نمایشگاهی فقط مصرف‌کنندگان نهایی نیستند که برای رفع نیاز خود مراجعه می‌کنند، بلکه نمایشگاه جایی ‌است که مراجعه‌کننده و بازدیدکننده می‌توانند ابداعات و اختراعات را در هر زمینه از نزدیک ببینند و آن را ارزیابی کنند. 

در نمایشگاه رقبا و دست‌اندرکاران هر پدیده به ارزیابی پیشرفت‌های حاصل از تلاش‌های دیگران می‌پردازند. پژوهشگران و محققان به زمینه‌های گوناگون برای مطالعه، تکمیل دانش و یافته‌های خود دست می‌یابند و در جهت تعالی یک محصول یا یک سرویس و خدمات به افق‌های تازه دست می‌یابند. در این میان نکته قابل توجه این است که اگر از هر اهرم و وسیله خوب به بدی استفاده شود مسلما نتایج معکوس می‌دهد. 

نمایشگاه‌داری و برگزاری نمایشگاه علم است و اگر بخواهیم به طور اصولی به اهداف موردانتظار از یک نمایشگاه برسیم، باید با مکانیزم‌های علمی و تخصصی و تجربه شده به آن بپردازیم. صرف ایجاد فضا (به هر شکل)، دعوت از تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی (بدون مطالعه و انتخاب درست) و فراخوان بازدیدکنندگان (بدون شناخت و دسته‌بندی مقطعی) جز اتلاف منابع، دستیابی به نتایج منفی و ایجاد یأس و ناامیدی نمی‌تواند دستاورد دیگری داشته باشد.

شکل اولیه نمایشگاه که به دوران قبل از پیدایش پول برمی‌گردد، صرفا ایجاد محلی برای تبادل کالا با کالا بود و عمر این بازارهای مکاره به 6هزار سال پیش برمی‌گردد. می‌گویند فنیقی‌ها به عنوان بزرگ‌ترین بازرگانان زمان خود حدود ۲۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح نخستین نمایشگاه‌ها را برپا کردند. مسلما برپایی این‌گونه بازارها مفهوم امروزی نمایشگاه را نداشت و به بخشی از انتظارات که در نمایشگاه‌های امروزی دیده می‌شود پاسخ ‌می‌گفت، اما هسته اولیه‌ای بود که شکل و شیوه‌های آن به تدریج تغییر کرد و به تکامل رسید. بعد از انقلاب صنعتی تحول چشمگیری در این زمینه به وجود آمد. اولین نمایشگاه جهانی به شکل امروزی در سال ۱۸۵۱ میلادی در محلی به نام کریستال پالاس‌هایدپارک لندن دایر شد که با حضور 14هزار غرفه‌دار برگزار شد. در این نمایشگاه ایران نیز در فضایی به مساحت ۹۲ متر مربع یکی از مشارکت‌کنندگان بود. متعاقب آن نمایشگاه‌های گوناگونی در کشورهای مختلف جهان شکل گرفت و به تدریج سیستم‌های برگزاری و اداره آن تکامل یافت که از معروف‌ترین آنها به نمایشگاه‌های بروکسل، بوداپست، فرانکفورت، میلان، پاریس، والنسیا، لوبیانا، لیون و ... می‌توان اشاره کرد.

در این راستا اتحادیه نمایشگاه‌های بین‌المللی UFI در سال ۱۹۲۵ میلادی پایه‌گذاری شد. این اتحادیه یک سازمان بین‌المللی غیرسیاسی و غیرانتفاعی است و در راستای بهبود کیفیت برگزاری نمایشگاه‌ها، تدوین مقررات و روش‌های برگزاری نمایشگاه، دوره‌های آموزشی مورد نیاز و سازمان‌دهی و هماهنگی اعضا فعالیت می‌ کند. از ایران نیز در ابتدا شرکت‌های نمایشگاه‌های بین‌المللی و در سال‌های اخیر شرکت نمایشگاه‌های تبریز، مشهد، اصفهان، شیراز و کیش توانسته‌اند به عضویت UFI درآیند. 

تاریخ برگزاری نمایشگاه در ایران به زمان صفویان برمی‌گردد. نمایشگاه‌ها اغلب در کنار بندرهای بزرگ یا شهرهای بزرگ بر سر راه کاروانیان برگزار می‌شد. استقرار این نمایشگاه‌ها در حاشیه جاده ابریشم جایگاه ویژه‌ای در تاریخ نمایشگاهی ایران دارد. 

اولین نمایشگاه به صورت بین‌المللی در ایران در سال ۱۳۴۸ با حضور و بازدید تعدادی از سران کشورها برگزار شد. بی‌تردید نمی‌توان نقش و فایده نمایشگاه را  فعالیت‌های اقتصادی نادیده گرفت و اینک که میهمان مزاحم و ناخوانده کرونا در ایران و جای جای کشورهای مختلف دنیا جا خوش کرده است، نباید از برگزاری این نمایشگاه به صورت کنترل‌شده در فضای واقعی یا فضای مجازی غافل بود. به ویژه در شرایطی که اقتصاد ما با وجود تحریم‌های سنگین به شدت در فشار بوده و از آن رنج می‌برد، نباید نقش نمایشگاه را در ایجاد تحرک در دادوستد‌ها نادیده گرفت.  تجربه اخیر برگزاری نمایشگاه که اولین نمایشگاه به صورت فیزیکی بعد از حضور کرونا بود، نشان می‌دهد که با ایجاد محدودیت در حضور بازدیدکنندگان به صورت انبوه با مکانیزم ارسال کارت دعوت به صورت محدود، فروش بلیت با قیمت بالا و رعایت نکات بهداشتی و ضدعفونی‌کردن و همچنین نظارت بر مکان‌هایی که اغذیه عرضه می‌کند، نیز می‌توان موفق عمل کرد و مانع از حضور سیاه‌لشکرهایی شد که می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند و مانع از رسیدن به اهداف اصلی برگزاری و مشارکت در نمایشگاه شوند.

در فضای کنونی با توجه به شیوع بیماری کرونا موضوع مهم دیگری که درخصوص برگزاری و عدم وقفه در برگزاری نمایشگاه‌ها حائز اهمیت است، پرداختن و جدی گرفتن نمایشگاه‌های مجازی است که در این نمایشگاه‌ها و در فضای IT فرصت مراجعه و بازدید از غرفه‌ها، مشاهده نمونه‌های محصول و تورق بروشورها و کاتالوگ‌ها، طرح پرسش و اخذ پاسخ، ارتباط همزمان با تولیدکننده و عرضه‌کننده، دیدار فیلم‌های مرتبط با تولید و مختصات محصول از مانیتورهای تعبیه شده در نمایشگاه مجازی به خوبی امکان‌پذیر است. 

در این میان بسیاری از تشکل‌ها و اتاق‌های مشترک مبادرت به طراحی و عرضه نمایشگاه‌های مجازی کرده‌اند. فرض را بر آن بگذاریم که حضور ویروس کرونا در زندگانی ما دائمی خواهد بود، بنابراین باید برنامه‌های کاری و زندگانی خود را طوری طراحی و برنامه‌ریزی کنیم که از ایجاد اختلال در آن جلوگیری و تداوم آن را با کیفیت مطلوب ممکن کنیم. مسلما دستیابی به این شرایط نیاز به حضور مسوولانه دولت و همکاری آحاد جامعه دارد.