نظارت سلیقه‌ای در بازار

به گزارش می متالز، مسوولان بازار سرمایه به دلیل ضعف سیستم معاملات و اختلالاتی که در بورس تهران رخ داده در اقدامی ‌غیرمنتظره، زمان دادوستد نماد شرکت‌هایی را که حجم بالای عرضه و تقاضا دارند به خارج از زمان معاملات انتقال داده‌اند، که با این کار اندکی از فشار وارده به سیستم کم شود. این درحالی است که با وجود این تصمیم، کندی و ناکارآمدی سیستم همچنان در بازار مشاهده می‌شود و در عمل هیچ تفاوتی مشاهده نمی‌شود.

اقدام ناظر بازار در این راستا، شیفتی کردن معاملات سهام برخی نمادها است. به طوری که با اعلام سیاست‌گذاران این بخش، برخی از نمادها بعدازظهر مورد معامله قرار می‌گیرند، اما این در حالی است که از زمانی که قرار شد بازار با شیفتی شدن مدیریت شود، برخی از معاملات روزهای گذشته در وضعیت ممنوع - متوقف قرار گرفتند که صدای فعالان بازار سرمایه را درآورد. سرمایه‌گذاران بورس تهران از رفتار ناظر بازار در این خصوص گلایه دارند و به اعتقاد آنها شیفتی شدن به نظم بازار خدشه وارد می‌کند. بسته شدن نمادها در روال عادی بازار و دادوستد آنها در خارج از ساعات عادی بازار، موجب افزایش ریسک بازار می‌شود. سیاست‌های جدید اتخاذ شده فقط با هدف کاهش فشار بر هسته معاملات است، اما باید فعالان بازار سرمایه نیز با این شرایط کنار بیایند. زیرا واقعیت این است که  استقبال بی‌نظیر عموم مردم در حالی که شناختی نیز از بورس و بازار سرمایه ندارند، شرایط را از حالت عادی خارج کرده است.

اما این تصمیم با وجود اینکه به نظر می‌رسد راه حل قطعی ناظران بازار برای حل مشکل اختلال در هسته مرکزی معاملات است، دارای ایرادات و اشکالاتی است. از جمله مهم‌ترین مشکل این تصمیم عدم عادلانه بودن دسترسی همزمان و یکسان سهامداران برای خرید یا فروش سهامشان است که این دوقسمتی بودن؛ بازار را از عدالت خارج می‌کند. از آنجا که قسمت دوم عموما تابعی از شرایط قسمت اول است، هر اتفاقی در بازار در شیفت صبح بیفتد، سهامداران شیفت‌های بعدی را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این درحالی است که از نظر مالی نیز عملا امکان خرید از محل فروش را از عده‌ای از سهامداران سلب می‌کند و این در شرایطی است که  هیچ قاعده مشخصی برای این جداسازی نبوده و نیست.

همچنین نباید این تصمیم موقت و اضطراری، نهادینه شود و اهرمی‌ کنترلی و سلیقه‌ای برای ناظر و کنترل بازار باشد. این سیاست  در کوتاه‌مدت راهکاری موثر برای مدیریت اختلالات هسته معاملات است. در این میان ناظر می‌تواند عرضه‌های اولیه را پس از ساعات رسمی ‌بازار برگزار کند و از ساعت ۱۲:۳۰ به بعد که معاملات بورس تقریبا به پایان می‌رسد، عرضه‌های اولیه انجام شود؛ هر چند به خاطر شیوع ویروس کرونا،  بازار با مشکلاتی مواجه است و در حال حاضر نیز محدودیت‌های خاصی وجود دارد.

با توجه به توسعه بازار و افزایش حجم معاملات، هسته معاملات باید متناسب با این توسعه ارتقا پیدا می‌کرد که این اتفاق رخ نداد. همچنین در کنار این راهکارهای کوتاه‌مدت باید دنبال راه‌های مطمئن‌تری نیز برای مدیریت بازار باشند. ناظران بازار نباید با پافشاری بر شیفتی شدن معاملات قید راهکارهای موثرتر را بزنند. باید سیستم‌ معاملات را ارتقا داد و سیستم‌های جدید خریداری شود. متاسفانه در توسعه داخلی این سیستم‌ها موفق نبوده‌ایم و همزمان با بخش داخلی باید با طرف‌های خارجی هم رایزنی کنیم. کشوری که هسته معاملات بورس تهران را طراحی کرد شاید به دلیل شرایط تحریمی‌‌ که کشور در آن قرار دارد، نتواند اختلالات ایجاد شده را برطرف کند، اما این موضوع دلیل نمی‌شود که تا ابد متخصصان ایرانی فکری به حال اختلالات ایجاد شده نکنند. همزمان با بخش داخلی باید با طرف‌های خارجی هم رایزنی‌های لازم انجام شود، زیرا در حال حاضر رفتار ناظر بازار بورس تهران با سیاست‌های دولت و مجلس مبنی بر ضرورت حمایت از توسعه جریان معاملاتی سهام مغایرت دارد.

الهام محبی کارشناس ارشد بورس و معامله‌گر تالار بورس