۹۶‌، سال خوبی برای بخش معدن بود

به گزارش می متالز، مشروح مصاحبه با مهدی کرباسیان را در ادامه می خوانید:

سال ۹۶ از نگاه معدن و صنایع معدنی چگونه بود؟

سال ۹۶ را برای معدن و صنایع معدنی به طور نسبی سال موفقی می‌دانم یعنی نسبت به دیگر حوزه‌های اقتصادی کشور وضع مطلوب‌تری داشت. با تمام محدودیت‌هایی که در سال ۹۶ در این حوزه وجود داشت این حوزه توانست به خوبی حرکت کند. یکی از دلایل، آن است که در سال ۱۳۹۶، برنامه‌ریزی‌های سال ۹۲ به نتیجه رسید و یک حرکت رو به جلو بود اما در کنار این موضوع، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) هم برنامه‌ها و پشتیبانی‌هایی داشت که به نتیجه رسید. ما در حوزه اکتشاف خوشبختانه عملکرد موفقی داشتیم و نتایج بسیار خوبی حاصل شد. تعدادی از پروژه‌ها از جمله۴ طرح از پروژه‌های آهن اسفنجی، ۲ واحد ۵ میلیون تنی گندله‌سازی در سنگان و طرح 2.5 میلیون تنی کنسانتره در سنگان به بهره‌برداری رسید. در حوزه مس نیز تعدادی از پروژه‌های مهم همچون کاتد و پروژه‌های دیگر در سرچشمه به بهره‌برداری رسیدند. در حوزه شرکت‌های معدنی مانند گل‌گهر، چادرملو و فولاد مبارکه، پروژه‌های خوبی به بهره‌برداری رسید. مراحل نهایی کارخانه فولاد در واحد فولاد خراسان در حال انجام است. در حوزه آلومینیوم نیز پروژه آلومینیوم جنوب (سالکو) با قوت در حال پیشرفت است و بر اساس زمان‌بندی، کارها در آن انجام می‌شود. امیدوار هستیم در سال آینده، ۳۰۰ هزار تن به ظرفیت آلومینیوم کشور اضافه شود. همچنین در حوزه زغال‌سنگ، اواخر سال گذشته با حضور وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت درباره نرخ این محصول معدنی به جمع‌بندی دست پیدا کردیم. اگرچه تولیدکنندگان زغال‌سنگ هنوز راضی نیستند اما به طور کلی باید این اتفاق را یک گام رو به جلو دانست. در حوزه صادرات نیز وضعیت خوبی را شاهد بودیم. برای نمونه صادرات فولاد با ۸ میلیون تن رکورد زد. از سویی دیگر در تولید فولاد به رقم ۲۱ میلیون تن دست پیدا کردیم که بسیار خوب است. با توجه به اینکه هنوز رکود در ساختمان‌سازی وجود دارد، ظرفیت تولید فولاد به ۳۳ میلیون تن رسید. همچنین در کنسانتره ۸۰درصد و در گندله‌سازی ۱۲۰درصد افزایش ظرفیت انجام شده است. در نتیجه به طور نسبی در مقایسه با سایر بخش‌های صنعتی کشور، حوزه معدن و صنایع معدنی، سال خوبی را شاهد بوده است.

امسال شاهد بهره‌برداری از طرح‌های آهن اسفنجی در فولادهای استانی بودیم. این طرح‌ها تا چه اندازه ما را به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد نزدیک می‌کند؟

در سال ۱۳۹۶، همانطور که اشاره شد، یک گام بزرگ برای رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تن برداشته شده است. ما ظرفیت ۳۱ میلیون تن را پشت سر گذاشته‌ایم و پیش‌بینی‌مان آن است که تا پایان برنامه ششم به طور حتم به هدف در نظر گرفته شده دست پیدا خواهیم کرد. پروژه‌های در دست افتتاح ما در پیش است. پیش‌بینی‌ای که در ستاد زنجیره فولاد نیز مطرح شده است آن است که ایجاد ۵۵ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد قابل تحقق است اما کمی مشکلات نرم‌افزاری از جمله گشایش‌های بانکی، مسائل نقدینگی، زیرساخت‌ها و... که برخی از این پروژه‌ها دارند باید حل شود. در ایمیدرو جلسه‌های مکرری برگزار شده و شرکت فولاد مکلف است پروژه به پروژه مسائل را پیگیری کند. امیدوار هستیم تحقق ۵۵ میلیون تن عملی شود. در حال‌حاضر تنها هدف‌گذاری ۵۵ میلیون تن دیده شده است. اگر کمی تعاملات بین‌المللی ما بهتر شود و بتوانیم سرمایه‌گذاری خارجی کنیم می‌توانیم هدف‌های بهتری را محقق کنیم.

نظر شما درباره فناوری ایرانی پرد چیست؟

به هر حال شاهد چند اتفاق بودیم. ۲ پروژه از فناوری ایرانی پرد عملی شد و یکی دیگر در دست ساخت است. در این مورد یک گام به جلو برداشته‌ایم. در گندله‌سازی و کنسانتره‌سازی نیز شرکت‌های ایرانی مشغول کار هستند. در سنگان، کنسانتره 2.5 میلیون تنی به بهره‌برداری رسید، پروژه گندله‌سازی نیز به میزان ۱۰ میلیون تن ( ۲ واحد) به بهره‌برداری رسید. در سنگان این کار با طرح ایرانی انجام شد. در حوزه‌های دیگر نیز پیشرفت‌های خوبی داشتیم اما شاید برخی از دوستان معتقد هستند باید یک تحول اساسی در زمینه فناوری ایجاد می‌شد اما باید پذیرفت در زمینه فناوری با برخی محدودیت‌ها روبه‌رو هستیم زیرا بحثی با عنوان تحریم مطرح است، هر چند بخشی از تحریم‌ها پس از برجام برداشته و مشکلات حل شد. البته هنوز این تحریم‌ها به طور کامل برداشته نشده و ما در این حوزه با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم اما خوشبختانه گام به گام در حوزه فناوری در حال پیشرفت هستیم.

قرار بود درباره وضع عوارض بر صادرات سنگ‌آهن در ستاد فولاد تعیین تکلیف شود. وضعیت در این باره چگونه بوده و این ستاد چه تصمیمی گرفته است؟

به عنوان یکی از مدیران قدیمی و صاحب‌نظر بحث‌های اقتصادی می‌توانم بگویم ایجاد محدودیت برای صادرات در بلندمدت به ضرر کشور است زیرا صادرات منافع متعددی دارد. برای نمونه، نخستین موضوع، تامین منابع ارزی است. شرکت‌ها با صادرات، به میزان حداکثری تولیدات و بازار جهانی دست پیدا می‌کنند. همچنین در همین زمینه سطح کیفیت افزایش پیدا کرده و به سمت دستیابی به فناوری‌های روز دنیا حرکت می‌کنیم. در کنار این موارد بحث دیگری به نام سودآوری نیز وجود دارد. در مجموع نباید برای مشکلات و کمبودهای موجود در کشور و مسائل مقطعی، در زمینه صادرات و جایگاه ویژه‌ای که ایران در بازارهای صادراتی دارد، مشکل درست کنیم. به ویژه آنکه صادرات در کشور ما که با مشکل تحریم‌ها روبه‌رو است می‌تواند تعاملات بین‌المللی را بیشتر کرده و کشورهای خارجی را به محصولات ایرانی وابسته کند. البته از سویی دیگر بحث دیگری با عنوان حمایت از تولید داخل مطرح است. بدیهی است این ۲ موضوع با یکدیگر تضاد ندارند و باید برنامه‌ریزی شود تا ضمن حمایت از تولید داخلی برای صادرات نیز مشکل ایجاد نشود. درباره عوارض صادراتی نیز با توجه به تاکید وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت قرار است بدون مشورت با انجمن‌ها تصمیمی گرفته نشود. به همین دلیل در جلسه آینده ستاد فولاد درباره این موضوع بحث خواهد شد.

عرضه سنگ‌آهن در بورس کالا تا چه اندازه می‌تواند در جلوگیری از خام‌فروشی موثر باشد؟

بدون شک عرضه هر نوع کالایی در بورس کالا موجب سلامت و شفافیت می‌شود و به سود تولیدکننده خواهد بود. ما از این موضوع استقبال می‌کنیم. بدیهی است حضور سنگ‌آهن در بورس کالا مورد حمایت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی بوده است. در این باره باید هماهنگی‌هایی انجام می‌شد که ۲ جلسه با رئیس بورس کالا داشتیم و امیدوار هستیم عملیاتی شود.

پرداخت یک درصد از محل فروش مواد معدنی به خزانه دولت را چطور ارزیابی می‌کنید؟

اعتقاد شخصی من این است که اگر اقتصاد مقاومتی و جهشی که باید در این بخش داشته باشیم را دنبال کنیم، حوزه معدن جذاب‌تر از امروز خواهد شد و سرمایه‌گذاری بیشتری را در این بخش شاهد خواهیم بود. هر نوع عوارض یا حتی افزایش حقوق دولتی را به عنوان دست‌اندکاران بخش معدن نمی‌پسندیم اما وقتی قانون‌گذار آن را وضع می‌کند تمکین می‌کنیم. با این حال اعتقاد داریم اگر برای این کار با بخش معدن مشورت می‌شد و مجلس شورای اسلامی از دلایلی مطلع می‌شد، به طور قطع این بحث رای نمی‌آورد.

سال ۹۲ (آغاز به‌کار دولت یازدهم)‌ و سال ۹۶ (آغاز به کار دولت دوازدهم) را چطور مقایسه می‌کنید؟

اوایل دولت یازدهم شاهد بی‌توازنی در زنجیره فولاد و همچنین رکود و توقف طرح‌های نیمه تمام در بخش معدن بودیم زیرا بحران جدی تحریم‌ها وجود داشت و شرکت‌های خارجی با ایران ارتباط نداشتند. مشکل نقدینگی و توقف پروژه‌ها به این دلیل جدی بود. به دلیل تغییرات مکرری که در حوزه مدیریت معدن اتفاق افتاده بود، سردرگمی و ناپایداری وجود داشت اما اکنون، هم پایداری وجود دارد و هم تمامی پروژه‌های نیمه‌تمام با کمک بخش خصوصی راه‌اندازی شده‌اند. از سویی دیگر تولید و صادرات در بخش معدن افزایش پیدا کرده است. از ۲۴ هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام و شروع نشده در ابتدای دولت یازدهم در ایمیدرو، اواخر سال ۹۶ بر اساس گزارشی که اعلام شده است، ۸ هزار میلیارد تومان با همکاری بخش خصوصی و غیردولتی جذب منابع نقدی وجود داشته و ۳۲ هزار میلیارد تومان پروژه‌های نیمه تمام و جدیدی را نیز با بخش غیر دولتی و خصوصی آغاز کرده‌ایم. ایمیدرو فصل جدیدی از تعامل با بخش خصوصی را آغاز کرده است.

نظر خود را در این باره بفرمایید.

این موضوع، راه نجات ایمیدرو و حوزه معدن و صنایع معدنی بود زیرا ما محدودیت جدی منابع مالی داشتیم و با واگذاری اموال قابل تبدیل اعم از معدن و صنایع معدنی به حوزه رد دیون و سهام عدالت، نقدینگی وجود نداشت. اما از سوی دیگر یکی از بهترین روش‌هایی که ایمیدرو برگزید این بود که بر اساس اصل ۴۴ خصوصی‌سازی و واگذاری، با مشارکت بخش خصوصی، واگذاری پروژه‌ها به بخش خصوصی انجام شد. ما بیش از ۵۱ طرح را مشارکت کردیم و این کار باعث شد بتوانیم یک حرکت رو به جلو انجام دهیم. سال ۹۶ برای ما سال بهتری بود اما اگر حمایت بیشتری از سوی دولت و مجلس شورای اسلامی داشته باشیم و همکاری نزدیک بخش معدن و سازمان ایمیدرو به وقوع بپیوندد، می‌توانیم تحرک وسیع‌تری را شاهد باشیم.

بخش معدن امروز بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته و بیشتر شناخته شده است. این موضوع یک فرصت است یا تهدید؟

باید در اینجا از همه رسانه‌ها به ویژه روزنامه صمت تشکر کنم. حرکتی که خبرنگاران و مطبوعات انجام دادند جای قدردانی دارد. در ایمیدرو نیز تلاش شده پاسخگوی مردم باشیم. این موضوع برای ما یک فرصت است. امروز در تمامی مصاحبه‌های عام آمارهایی از وضعیت معدن و صنایع معدنی داده می‌شود. همچنین در سفرهای ریاست جمهوری و معاون اول به طور حتم یک پروژه معدنی برای بهره‌برداری وجود دارد. برای نمونه در سفر اخیر به بندرعباس بزرگترین پروژه‌ای که بهره‌برداری شد پروژه صبا فولاد بود. این موارد حاکی است که بخش معدن بزرگ شده است اما از سویی دیگر باید پذیرفت وقتی یک بخش بزرگ می‌شود جوابگویی بسیار مشکل می‌شود. اما موضوع مثبتی است زیرا ایرادها، نقدها و پیشنهادها موجب سرعت‌بخشی و اصلاحات می‌شود.اگر نگاهی به نرخ واحدهای معدنی که در بورس قرار دارند از جمله مس، فولاد، سنگ‌آهن و... بیندازیم خواهیم دید برخی شرکت‌ها تا ۱۰۰درصد یا بیشتر افزایش نرخ داشته‌اند یعنی اگر کسی سهم یکی از این واحدهای معدنی را می‌خرید ۱۰۰ درصد سود می‌کرد.

تشکیل شورای اطلاع‌رسانی در ایمیدرو تا چه اندازه می‌تواند در توسعه بخش معدن موثر باشد؟

ما در مرحله نخست، اطلاع‌رسانی را انجام دادیم اما به نظر می‌رسد باید بعد از ۴ سال یک بازتعریف از حوزه خودمان داشته باشیم. باید دید در چه قسمت‌هایی نقاط قوت داشته‌ایم تا آنها را تشدید کنیم و در چه قسمت‌هایی باید دقت را افزایش داد. در نتیجه شورای اطلاع‌رسانی را راه‌اندازی کردیم تا با مشورت‌هایی که انجام می‌شود بتوان کار را بهتر اداره کرد. در ۴ سال نخست، نخبگان، مسئولان سیاسی کشور، کارشناس‌ها، تحصیلکرده‌های رشته معدن و صنایع معدنی و دانشجویان، مخاطبان مورد هدف سازمان ایمیدرو بودند اما با توجه به شناخت‌مان، در ۴ سال بعد و در دولت دوازدهم هدف ایمیدرو آشنایی بیشتر افکار عمومی و مردم با موضوع معدن و صنایع معدنی و اهمیت آن است. مشابه این موضوع را می‌توان در حوزه نفت مشاهده کرد. یک روزی نفت ویژه خواص جامعه بود اما امروز همه مردم انتظار دارند بر سر سفره‌های‌شان نانی از نفت ببینند. امیدوار هستیم یک روز مردم همین انتظار را از سازمان ایمیدرو، بخش معادن و صنایع معدنی داشته باشند.

سنگان لقب عسلویه معدنی را از آن خود کرده است اما همچنان برخی مشکلات در این منطقه به ویژه در حوزه زیرساخت از جمله آب، راه‌آهن و... وجود دارد. درحال‌حاضر وضعیت سنگان چگونه است؟

یکی از افتخارهای دولت یازدهم و دوازدهم، فعال‌سازی حوزه سنگان است. فعال شدن این حوزه و بهره‌برداری‌هایی که در سال ۹۶ در این منطقه انجام شد منجر به تحول منطقه سنگان شد. امروز بیش از ۴ هزار نفر به طور مستقیم مشغول به کار هستند و این عدد در اشتغال غیر مستقیم به ۱۵ هزار نفر می‌رسد. در نتیجه تحول در منطقه سنگان بسیار چشمگیر است. در واقع آینده خوبی در انتظار این منطقه است. بدیهی است مشکلاتی از نظر زیرساختی وجود دارد اما مسائل مربوط به گاز و برق به طور کامل حل شده است. در زمینه راه آهن نیز مشکل جدی وجود دارد. جلسه‌های متعددی در این باره برگزار شده و قرار است راه‌آهن تحولی را در شبکه خود ایجاد کرده و ظرفیت ۸ میلیون تنی حمل‌ونقل را که قول داده است عملیاتی کند. در حوزه آب نیز مشکل وجود دارد و وزارت نیرو همکاری کامل نداشته است. جلسه خوبی میان وزیر نیرو و وزیر صنعت، معدن و تجارت و شرکت زیرساخت سنگان برگزار شد و برای سرعت‌بخشی کارها قول‌هایی داده شد. امیدوار هستیم نتایج این جلسه را تا یک ماه آینده ببینیم.

سیستان و بلوچستان به چه چشم‌اندازی دست پیدا می‌کند؟

در سیستان و بلوچستان بحث راه‌آهن زاهدان به چابهار مطرح است که درحال‌حاضر به طور جدی از سوی شرکت راه‌آهن انجام می‌شود اما نیاز به نقدینگی دارند که امیدوار هستیم با تامین آن سرعت اجرا بیشتر شود. در صورتی که گاز و راه‌آهن به چابهار متصل شود، هاب منطقه ایجاد شده و آینده ارزشمندی برای کشور ایجاد می‌کند. به تازگی نیز رئیس‌جمهوری در سفری که به خراسان داشتند بحث راه‌آهن شرق ایران را مطرح کردند که از خراسان رضوی به خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان می‌رسد. این کار نیز به معدن و صنایع معدنی و همچنین همراهی و نزدیکی به افغانستان کمک بسیار خواهد کرد و می‌تواند یک تحول جدی در این حوزه ایجاد کند.

با توجه به شرایط اقتصادی و میزان تورمی که ایجاد می‌شود، وضعیت ایمیدرو در سال آینده چگونه خواهد بود؟

پیش‌بینی ما این است که در سال ۹۷، وضعیت بهتر خواهد شد زیرا پیش‌زمینه‌های آن فراهم شده است اما در سال ۹۶ چند انتظار داشتیم که در سال آینده محقق شود. طلب عمده‌ای از دولت بابت فروش اموال سازمان داشتیم که انتظار داریم یا دولت پولش را بدهد یا از ما حمایت کند. از سویی دیگر ممکن است با محدودیت‌های مالی، گرفتاری‌های جدیدی را برای پروژه‌های جدید داشته باشیم اما با تمام محدودیت‌ها با روش‌هایی که تجربه کردیم در تلاش هستیم تا سال ۹۷ کمتر از سال ۹۶ موفق نباشیم.

چرا شرکت پوسکو از ایران رفت؟

آخرین اطلاعاتی که ما در اختیار داریم حاکی از آن است که عمده سهام مدیریتی آن را عربستان (شرکت المعادن) خریداری کرده است. در نتیجه باعث شده همکاری آنها با ایران کمی مشکل شود. سفیر کره از ما تقاضای وقت ملاقات کرده زیرا رابطه ایران و کره نیز نزدیک است. تعاملات بین‌المللی نکته بسیار مهمی است و اگر نتوانیم این موضوع را مدیریت کنیم سال ۹۷ برای اقتصاد کشور، سخت خواهد بود.

وضعیت سودآوری ما در شرکت فولاد کویت (شرکت مشترک) چگونه است؟

تنها سرمایه‌گذاری که در سال ۱۳۸۰ در خارج از کشور انجام شد در زمینه فولاد کویت بود. در سال ۱۳۹۳ یک طرح توسعه در آن اجرا شد و ظرفیت ۶۰۰ هزار تن آن به یک میلیون و ۲۰۰هزار تن رسید. در نتیجه سرمایه‌ای که ایمیدرو در آن داشت، در مدت ۳ سال گذشته با توجه به سودآوری، چندین برابر محقق شد.

شاهد برخی تغییرات مدیریتی در حوزه‌های صنایع معدنی هستیم. برای نمونه به یکباره آقای بنی‌اسدی جایگزین آقای مرادعلیزاده شد. دلیل این اتفاق‌ها چیست؟

تغییرات مدیریتی، موضوع غیرمعمولی نیست. دوره مدیریتی آقای مرادعلیزاده ۲دوره تمدید شد اما دوره جدید تغییر هیات مدیره یا ابقا بود با دولت جدید همزمان شد. ایمیدرو تعیین اعضای هیات مدیره ۲ شرکت اصلی یعنی فولاد مبارکه و شرکت مس را با مشورت و نظرخواهی از وزیر انجام می‌دهد. به هر حال با مشورت‌های انجام شده، این جابه‌جایی انجام شد.

در جایی گفته بودید جوان‌ها برای گرفتن پست مدیریتی عجله نکنند. شما چه زمانی را برای ورود جوانان درست می‌دانید؟

حضور جوانان حرف درستی است اما باید منطقی باشد. یکی از افتخارهای ما در ایمیدرو آن است که متوسط سن مدیریتی در سازمان ۴۲ سال است. این موضوع نشان می‌دهد ما به این بحث باور داریم اما مخالف آن هستم که یک فرد پس از اتمام دوره دانشگاه در حوزه مدیریت قرار بگیرد بلکه باید مدتی کارآموزی کرده و تجربه کسب کند. برای برخی سمت‌ها نمی‌توان جوان‌سالاری را اجرا کرد. برای نمونه در حوزه دیپلماسی و سفیران خارجی نمی‌توان این کار را انجام داد.

در آخر، یک خاطره برای خوانندگان ما تعریف کنید.

یکی از خاطره‌های خوب من روزی بود که پروژه‌های سنگان را بهره‌برداری کردم. در سال ۱۳۶۵ به این منطقه رفته بودم. در آن روزها در آن منطقه عقب‌ماندگی بسیار بود اما این بار شاهد رشد، توسعه و اشتغالزایی بودم. این تصویر، خستگی چندساله را از من جدا کرد. خاطره‌های زیادی در دوران زندگی من وجود دارد. یکی دیگر از خاطره‌های خوب من مربوط به زمانی است که فرماندار نوشهر- چالوس بودم. دولت موقت (دولت بازرگان) بودجه‌ای را تخصیص داد تا یک روز پول نفت بین کشور تقسیم شود. این پول به فرمانداری‌ها داده شد و ما در آنجا دفتری را به نام دفتر عمران ایجاد کردیم تا این کار انجام شود. برای هر روستا یک کاری تعریف کردیم. یکی از لذت‌بخش‌ترین تصویرهای آن روزها ساخت پلی بود که مردم روستا در یک سوی رودخانه را به بخش دیگر در آن سوی رودخانه متصل می‌کرد. یکی از زیباترین صحنه‌ها دیدن دویدن کودکان روی پل بود. همچنین زمانی که در عسلویه بودم، ۲ روستای عسلویه و نخل تقی، آب لب‌شور داشتند. با حمایت ما بخش خصوصی در منطقه، سرمایه‌گذاری انجام داد و آب شیرین را برای کل منطقه تهیه کرد که روز نخست، آب شیرین را برای همه مردم رایگان توزیع کردیم. این لحظه‌ها از لذت‌بخش‌ترین لحظه‌های زندگی من بود که شادی بچه‌ها را در حال خوردن آب‌شیرین مشاهده می‌کردم. همچنین در عسلویه و در سال ۱۳۸۳ با همکاری کانون پرورش فکری کودکان برای تمامی بچه‌های عسلویه، بسته‌های عیدانه شامل نوشت‌افزار تهیه شد.