قیمت فولاد گرانتر از نرخ ارز آزاد/ دخالت دولت، صنعت فولاد را مختل کرده است

به گزارش می متالز، ایران در سال ۲۰۱۷ میلادی در عرصه تولید فولاد در جایگاه سیزدهم جهان قرار داشت و از این حیث، یکی از کشورهای شناخته شده در آسیا و اروپا است. متاسفانه، زنجیره تولید فولاد ایران با مشکلاتی روبرو است که این مشکلات، مانع رشد و پیشرفت این صنعت شده است و مسیر پیشرفت این صنعت با کُندی پیش می رود.  

یکی از مهمترین مباحث در زنجیره تولید هر محصولی، تامین منابع اولیه آن در کوتاه ‌ترین زمان است و این موضوع در صنایع مختلف، تحت عنوان کنترل پروژه، شناخته می شود؛ صنعت فولاد، نیز به دلیل ساختار زنجیره ای که دارد نیازمند رعایت این موضوع است.

در فرآیند تولید فولاد مفهوم کلیدی به نام ضریب بهره‌وری، وجود دارد که معنی ساده آن، استفاده حداکثری و بهینه از ظرفیت تولید است.

به طور متوسط، ضریب بهره وری در کشورهای اروپایی و آمریکایی حدود ۷۶ درصد است و حتی برخی از تولیدکنندگان بزرگ مانند کشور چین، ضریب بهره وری۸۰ درصدی را تا سال ۲۰۲۰ هدفگذاری کرده‌اند. متاسفانه، ضریب بهره وری تولید فولاد در ایران به طور متوسط حدود ۶۷ درصد است و این عدد در برخی واحدهای کوچک مقیاس به کمتر از ۵۰ درصد می ‌رسد که با در نظر گرفتن رتبه جهانی تولید فولاد ایران، تقریبا عددی غیرقابل قبول به حساب می ‌آید. یکی از مهمترین دلایل آن جانمایی غلط واحدها در زنجیره تولید فولاد است. البته، عوامل دیگری، همچون تکثر واحدها، تعمیر و نگهداری، قطعی برق، مشکلات حمل و نقل و غیره بر این مسئله، تاثیرگذار می گذارد.

عرضه فولاد در بورس کالا دلال بازی را توسعه می دهد

دولت در تاریخ ۱ آذر ۹۹ برای ساماندهی بازار فولاد شیوه نامه ای را به صنعت فولاد ابلاغ کرد که شیوه نامه با مخالفت های بسیاری روبرو شد. فعالان صنعت فولاد این قانون را عاملی برای رشد دلال بازی و از دست دادن بازارهای بین الملل عنوان می‌ کنند و معتقد هستند که این شیوه نامه یکی از غیر تخصصی‌ ترین ابلاغیه‌هایی است که توسط وزارت صمت در نظر گرفته شده است.

فعالان حوزه فولاد کشور بر این باور هستند که در این دستورالعمل به تمام زنجیره تولید فولاد به شکل یکسان نگاه شده است در حالی که این زنجیره از توازن برخوردار نیست. آنها خواستار متوقف شدن این شیوه ‌نامه هستند و می گویند که این شیوه نامه، ناعادلانه و غیرمنصفانه و با اجرای آن، شغل نیم میلیون نفر در صنعت فولاد با خطر مواجه می ‌شود.

فعالان صنعت فولاد، مهمترین نقاط ضعف این ابلاغیه را در کنترل قیمت بصورت نامتوازن در کل زنجیره تولید فولاد، اعمال مالیات مضاعف بر صادرات و اینکه وزارت صمت میزان مالیات بر فولاد را برعهده اداره مالیات گذاشته است؛ می دانند.  

فعالان صنعت فولاد می گویند؛ عرضه فولاد در بورس کالا در حالی است که ایران، فاقد یک بورس استاندارد است و قیمت گذاری دستوری و عرضه فولاد در بورس کالا دلال بازی را توسعه خواهد داد و همچنین، صنعت فولاد ایران در جهان از جایگاه قابل قبول و مهمی برخوردار است و این موفقیت بدون دخالت دولت به دست آمده است و اکنون، روا نیست که دولت با قیمت گذاری دستوری در روند تولید و صادرات محصولات فولادی اختلال ایجاد کند.

مزیت عرضه مواد اولیه فولادی در بورس کالا

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که زنجیره تولید فولاد با مشکلات عدیده ای روبرو است و برای بهبود شرایط زنجیره تولید فولاد بایستی چه اقداماتی انجام بگیرد؟ گفت: زنجیره تولید فولاد کشور در زمینه تهیه مواد اولیه و فروش محصولات با مشکلاتی روبرو است و کمیسیون صنایع و معادن مجلس برای رفع این مشکلات، آیین نامه ای را تدوین کرده است که این آیین نامه به صحن مجلس تحویل داده خواهد شد و در صورتی که نمایندگان مجلس به آن رای بدهند تصویب و ابلاغ خواهد شد.

«علی جدی» اظهار داشت: تولید در ابتدای زنجیره تولید فولاد نسبت به انتهای آن، بیشتر است؛ به عبارتی، میزان تولید شمس آلومینیوم در کشور، حدود ۲ برابر میزان مصرف آن است. لذا تولیدکنندگان نباید در تهیه مواد اولیه با مشکل روبرو باشند. متاسفانه، یک فضای رانتی در زنجیره تولید فولاد بوجود آمده است و عرضه مواد اولیه، شفاف نیست.

نماینده مردم شیروان در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: طبق آیین نامه ای که در کمیسیون صنایع و معادن مجلس، تدوین شده است مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان، بایستی در بورس کالا عرضه شود و چون عرضه بیشتر از تقاضا خواهد بود باعث می شود مشکلات تولیدکنندگان محصولات فولادی برای تهیه مواد اولیه، کمتر شود.

جدی در ادامه و با اشاره به بهبود بازار فولاد، گفت: وقتی که مواد اولیه در بورس کالا عرضه بشود تولیدکنندگان می توانند به اندازه مورد نیاز، مواد اولیه، تهیه کنند که این موضوع به بهبود بازار تولید محصولات فولادی کمک خواهد کرد. در حال حاضر، بسیاری از تولیدکنندگان، بخاطر اینکه به اندازه کافی، مواد اولیه در اختیار ندارند با ظرفیت های پایین مشغول به کار هستند و وقتی که مواد اولیه به اندازه در اختیار آنها قرار بگیرد می توانند با ظرفیت حداکثری به فعالیت خود ادامه بدهند.

وی تاکید کرد: عرضه مواد اولیه مورد نیاز زنجیره تولید فولاد در بورس کالا باعث خواهد شد افرادی که رانت دارند و از این طریق، مواد اولیه را به تولیدکنندگان ارائه می دهند حذف شوند و دست دلالان از این بازار کوتاه بشود و مزیت دیگر عرضه مواد اولیه در بورس کالا این است که با حذف دلالان، مواد اولیه با قیمت پایین تری در اختیار تولیدکنندگان قرار خواهد گرفت و این موضوع باعث می شود قیمت تمام شده محصولات فولادی کاهش یابد و با قیمتی مناسب در اختیار مصرف کنندگان قرار بگیرد.

جدی درخصوص صادرات فولاد، گفت: تولیدکنندگان محصولات فولادی می توانند از طریق بورس کالا محصولات خود را به مصرف کننده ها عرضه کنند و مازاد تولید را به خارج از کشور، صادر کنند.

با متخلفان صنعت فولاد برخورد شود

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت بازار فولاد، گفت: افزایش قیمت محصولاتی مانند فولاد و سیمان باید متناسب با نرخ تورم باشد و رشد قیمت فولاد ۸ هزار تومانی تا ۱۷ هزار تومان قابل قبول نیست زیرا حتی اگر با نرخ ارز آزاد نیز محاسبه شود، نباید بهای آن بیش از ۱۲ هزار تومان باشد.

«لطف اله سیاهکلی» با طرح این سوال که چرا قیمت فولاد بیش از بهای تمام شده عرضه می‌شود؟ اظهار داشت: در شرایطی که مواد اولیه مورد نیاز تولید فولاد و معادن آن در داخل کشور بوده و تولید آن ارزبری نداشته و از گاز، نفت و کارگر ارزان استفاده می‌ شود، چرا قیمت فولاد گران است.

این نماینده مجلس یازدهم، افزود: دیوان محاسبات، بازرسان کل کشور و نهادهای نظارتی باید به موضوع فولاد ورود کرده و با متخلفان برخورد کنند چراکه ظلم آشکار به مصرف کننده است.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه فولاد عرضه شده در سامانه بهین یاب به دست مصرف کننده واقعی نمی ‌رسد، تصریح کرد: تنها ۲۰ درصد فولاد در بورس عرضه می شود پس ۸۰ درصد باقی مانده چه می‌شود؟ در حال حاضر، مدیران این حوزه، بصورت عمدی یا غیرعمد به گرانی غیر منطقی فولاد دامن می‌ زنند.

نقطه ضعف شیوه نامه دولت

عضو هیات‌مدیره انجمن نوردکاران فولادی ایران، شیوه ‌نامه جدید دولت را دارای رویکرد مثبتی دانست و گفت: مهمترین شاخصه مثبت این شیوه ‌نامه این است که از خام‌ فروشی جلوگیری می ‌کند و تمام واحدها را مکلف به عرضه در بورس کالا کرده است و این موضوع به متعادل ‌سازی قیمت‌ها در بلند مدت کمک می ‌کند.

«امید اسماعیل ظفر» با بیان این که برخی نکات موجود در شیوه ‌نامه متناسب با شرایط همه تولیدکنندگان نیست، اظهار داشت: مهمترین نقطه ضعف این شیوه ‌نامه الزام همه تولیدکنندگان به فروش تمام محصولات در بورس کالا است و این موضوع برای نوردکاران که در پایین ‌دست زنجیره تولید قرار دارند و مصرف‌کنندگان خُرد دارند، شرایط را کمی پیچیده می ‌کند.

دخالت های دولت بر مشکلات می افزاید

در حال حاضر، صنعت فولاد با مشکلات عدیده ای روبرو است و فعالان این صنعت، مخالف دخالت های دولت در این حوزه هستند و معتقد هستند که دخالت های دولت در این صنعت، نه تنها مشکلات آن ها را برطرف نمی کند بلکه بر مشکلات آن ها نیز می افزاید. برخی از فعالان صنعت فولاد موافق شیوه نامه دولت هستند و در مقابل، برخی دیگر با این شیوه نامه مخالف هستند و خواستار متوقف شدن آن هستند. با توجه به اینکه، فعالان صنعت فولاد نسبت به اجرای شیوه نامه ساماندهی بازار فولاد اعتراض دارند؛ بهتر است که دولت، مسئولان وزارت صمت، اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، بخش خصوصی و فعالان صنعت فولاد کشور در این خصوص، جلسه ای برگزار کنند تا درخصوص ساماندهی بازار فولاد به نتیجه مطلوبی دست پیدا کنند.