10 قلم کالای اساسی نفت-7/ عدم انسجام در وزارت نفت مانع انعقاد قرارداد برای تولید فولاد‌های آلیاژی است

به گزارش می متالز، یکی از طرح‌های بیژن زنگنه وزیر نفت که در دولت یازدهم مطرح شد، طرحی با عنوان بومی‌سازی 10 قلم کالای استراتژیک در صنعت نفت بود که این طرح در سال 93 با هدف حمایت از ساخت داخل و پوشش خلاءهای تکنولوژیک در حوزه تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت مطرح شد. این 10 قلم کالای اساسی شامل تجهیزات سرچاهی و درون چاهی، پمپ‌های مربوط به چاه، مته‌های حفاری، شیرهای کنترلی، انواع لوله‌ها، الکتروموتورها، ماشین‌های دوار، فولادهای آلیاژی، ابزارهای اندازه‌گیری و ساخت پیگ هوشمند بودند.

در این بین هر چند تصمیم وزارت نفت مبنی بر بومی‌سازی 10 قلم کالای اساسی نفت تصمیم درستی بوده است، اما عملا در فضای اجرایی ضروری است اقدامات تاثیر گذار و تسهیل ویژه‌ای برای همراه کردن دستگاه‌های دولتی برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی صنعت نفت انجام شود. یکی از 10 قلم کالای اساسی مورد نیاز حوزه نفت و گاز فولادهای آلیاژی است که در مصاحبه با کیومرث میرزایی مدیرعامل مجتمع صنعتی اسفراین به عنوان یکی از شرکت‌‌های تولیدکننده این محصول به بررسی چالش‌های موجود در مسیر ساخت فولادهای آلیاژی و میزان موفقیت در بومی‌سازی این محصول پرداخته خواهد شد.

مشروح مصاحبه به شرح زیر است:

چگونه مجتمع صنعتی اسفراین تکنولوژی تولید فولادهای آلیاژی را بومی‌سازی کرد؟

آیا شرکت شما برای تولید و بومی‌سازی فولادهای آلیاژی تیم تحقیق و توسعه دارد؟ یا این تیم را ایجاد و تکمیل کرده است؟

در پروژه مربوط به تولید قطعات نفتی و قطعات مشابه آن در مجتمع صنعتی اسفراین در ابتدا یک تیم تحقیقاتی ماهر متشکل از کارگروه‌های مهندسی ذوب، آهنگری، عملیات حرارتی و ماشینکاری، تحقیقات لازم را بر روی روش تولید قطعات انجام داده و با در نظر گرفتن خواسته‌های مشتریان مبنی بر خواص مکانیکی مورد نیاز، موارد فنی لازم را در پروسه طراحی شده لحاظ نموده است و در راستای آن اقدام به طراحی فرآیند تولید و نیازمندی‌های تجهیزاتی مورد نیاز می‌کنند. افراد این کارگروه‌ها عمدتا از فارغ التحصیلان دانشگاه‌های رده بالای کشور بوده که بعضاً دوره‌های آموزشی عملی در شرکت‌های معتبر خارجی نظیر اینتکو اتریش و راونه اسلوونی را پشت سر گذرانده اند.

دانش فنی لازم برای تولید فولادهای آلیاژی چگونه به دست آمد؟ آیا آن را داشتید یا خریدید یا توسعه دادید یا مهندسی معکوس کردید؟

دانش فنی موجود در مجتمع صنعتی اسفراین را عمدتاً می‌توان نشات گرفته از چندین منبع دانست. انتقال دانش فنی توسط شرکت‌های معتبر خارجی اولین منبع تکنولوژی موجود در اسفراین محسوب می‌گردد. در بخش ذوب و ریخته گری، انتقال دانش فنی توسط شرکت اینتکو اتریش صورت گرفته که در این زمینه دوره‌های تئوری و عملی نیز به صورت همزمان هم در داخل مجتمع و هم در کشور اتریش برای پرسنل و مهندسین مجتمع برگزار شده است. در بخش فورج نیز دانش فنی از شرکت‌های اشکودا اتریش و GFM اتریش کسب شده و در این زمینه نیز دوره‌های آموزشی خاصی برای پرسنل در این شرکت‌ها برگزار شده است.

همچنین با توجه به شرکت در دوره‌های کروپ که به مدت 1.5 سال در شرکت‌های فولادسازی آلمان برگزار شده است، می‌توان گفت پرسنل مستقر در بخش‌های مختلف تولیدی از تجارب و سواد علمی و متالورژیکی بسیار بالایی در زمینه تولید قطعات و گریدهای فولادی خاص بهره‌مند هستند. تولید قطعات نفتی نیز در داخل مجتمع صنعتی اسفراین با استفاده از تجارب تئوری و عملیاتی پرسنل که به آن‌ها اشاره شد انجام می‌گیرد. 

با کدام شرکت خارجی از کدام کشور برای انتقال تکنولوژی وارد تعامل شدید؟ چه تکنولوژی‌هایی اخذ شد؟

همانطوری که اشاره شد انتقال دانش فنی موجود در مجتمع صنعتی اسفراین از شرکت‌های معتبر و برند خارجی نظیر اینتکو اتریش (بخش ذوب و ریخته گری)، اشکودا کشور چک و شرکت GFM اتریش (فرایندهای آهنگری) و شرکت‌های دانیلی و جیانا (GIANA) ایتالیا (فرایندهای ماشینکاری) صورت گرفته است.

در زمینه تولید لوله‌های CRA حدود 50 درصد تجهیزات مورد نیاز وجود دارد

نمونه اولیه این محصول چگونه تهیه شد؟ از طریق شرکت نفت به شما داده شد یا اینکه خودتان برای خرید اقدام کردید؟ نمونه اولیه دسته دوم بود؟

عموما با توجه به اینکه تولید محصول در مجتمع صنعتی اسفراین سفارش محور می‌باشد، لذا تولید فولادهای آلیاژی در ابتدا با سفارش‌گذاری قطعاتی نظیر مته‌های حفاری، شیرآلات نفتی و قطعاتی موسوم به دریل کولار کلید خورد و بنا به درخواست و سفارش مشتریان صورت گرفت. در حوزه بومی‌سازی فولادهای آلیاژی برای اولین بار مجتمع صنعتی اسفراین و بنا به درخواست شرکت‌های نفتی به تولید این گونه محصولات ورود پیدا کرد. 

تجهیزات لازم برای تولید را دارید؟ در صورت ناقص بودن آیا آن را تکمیل کرده‌اید؟ آیا تجهیزات ساخت داخل هستند یا باید آنها را وارد کنید؟ امکان واردات آنها وجود دارد؟

در فرایند تولید کلیه قطعات مرتبط با صنعت نفت اعم از دریل کولار، مته‌های حفاری، شیرآلات سرچاهی، انواع گیت ولوها و قطعاتی نظیر آن دانش فنی و تجهیزات مورد نیاز به طور کامل در مجتمع صنعتی اسفراین وجود دارد. در زمینه تولید لوله‌های CRA نیز تا حدود 50 درصد تجهیزات مورد نیاز وجود دارد که برای تکمیل فرایند تولید لازم است تجهیزات تکمیلی خریداری گردد و یا برای تکمیل تولید با شرکت‌های خارجی وارد پروژه تولید مشترک شد.

تست محصولات در خود کارخانه انجام می‌شود یا خارج از کشور و یا سایت عملیاتی؟ آیا تست انجام شده اطمینان لازم را داراست یا نه؟ چقدر ریسک وجود دارد؟

تمامی تست‌ها و بررسی‌های کیفی محصول تولیدی در داخل مجتمع انجام می‌گیرد تنها تستی که لازم است از خدمات بیرون از مجتمع استفاده شود تست ضربه در دماهای کمتر از منفی 50 درجه سانتیگراد می‌باشد که امکانات و تجهیزات این تست نیز در دستور کار مجتمع قرار داشته و در آینده‌ای نزدیک این تجهیزات نیز در داخل مجتمع نصب و راه‌اندازی خواهد شد.

عدم انسجام در وزارت نفت مانع از انعقاد قرارداد برای تولید فولاد‌های آلیاژی شده است

 شیوه قرارداد شما به وزارت نفت چگونه بوده است؟ به صورت پیش پرداخت بوده یا زمانی؟ آیا آیتم ریسک پروژه در قرارداد دیده شده است؟ مبلغ قرارداد در مقایسه با نمونه مشابه خارجی به چه صورت بوده است؟

 درخواست‌های 10 گانه علی‌الخصوص ورق‌های برودتی نیاز به الزامات فنی و تجهیزات خاصی دارند که این الزامات در مجموعه مجتمع صنعتی اسفراین با توجه به وجود کادر مهندسی و تحقیق و توسعه(R&D) و همچنین تجهیزات ذوب گیری جهت رسیدن به آنالیز مورد نیاز و تجهیزات آهنگری جهت تولید اسلب‌های خام موجود می‌باشد. ولی فعلاً با توجه به عدم انسجام در اعلام نیاز از طرف وزارت نفت و عدم استعلام و پیگیری جهت سفارش‌گذاری و اقدام و تحویل نمونه‌های آزمایشی هیچگونه درخواست و قراردادی تنظیم نشده است. همچنین درباره موضوعاتی همچون اعطای تسهیلات از صندوق‌های نوآوری، خرید تضمینی و به طور کلی سیاست‌های حمایتی با توجه به عدم انعقاد قرارداد، تاکنون هیچ اقدامی انجام نشده است.

 بازار محصول تولیدی شما چگونه است؟ سالانه چه تعداد تقاضا وجود دارد؟

به صورت کلان ظرفیت اسمی مجموعه حدود 80 هزار تن محصول می‌باشد که مجموعه‌ای از انواع فولادهای آلیاژی و دسته‌بندی‌های مختلف داخلی و خارجی است، ولی جهت پروژه فوق حدود 10 هزار تن در برنامه‌ریزی تولید ظرفیت در نظرگرفته شده است که معادل کل درخواست کشور است.

 آیا اهمیت تولید این محصول از جنبه اقتصادی است یا جنبه استراتژیک؟

هر دو مورد. با توجه به اینکه محصولات مورد استفاده در صنعت نفت جزو محصولات استراتژیک کشور هستند و از طرفی تولید این محصولات ارزش افزوده بسیار خوبی برای مجتمع صنعتی اسفراین به همراه دارد، لذا در راستای اهداف این مجتمع مبنی بر بی‌نیازسازی کشور از واردات محصولات خاص و استراتژیک و همچنین تولید محصولات با ارزش افزوده بالا، اخذ سفارش و تولید محصولات نفتی در دستور کار مستمر مجتمع صنعتی اسفراین قرار گرفته است.

مجتمع صنعتی اسفراین 200 گرید فولادی در قالب انواع قطعات خاص و پیچیده را بومی‌سازی کرده است

 آیا این محصول به تولید رسید؟ چه سالی به تکنولوژی ساخت آن رسیدیم؟ اگر نه پروژه تا چه اندازه‌ای پیشرفت داشته است؟

تولید محصولات مرتبط با صنعت نفت در ابتدا در سال 1384 و با راه‌اندازی کارگاه پیشرفته فولادسازی با تولید انواع مته‌های حفاری و لوله‌های موسوم به لوله‌های دریل کولار در مجتمع صنعتی اسفراین با موفقیت کلید خورد. در ادامه با تولید موفقیت‌آمیز این محصولات عملاً مجتمع صنعتی اسفراین به عنوان قطب تولیدکننده انواع قطعات نفتی به زنجیره تولید و تأمین این قطعات ورود پیدا نمود. در این زمینه می‌توان به تولید انواع شیرهای سرچاهی، گیت ولوهای بزرگ، اسپول ها، انواع رینگ‌های سنگین و فوق سنگین و ... اشاره نمود.  

دلایل موفقیت یا عدم موفقیت پروژه از نظر شما چیست؟

لازمه موفقیت در هر پروژه‌ای داشتن دانش فنی و تجهیزات موردنیاز با آن پروژه می‌باشد. همانطوری که در بالا نیز بدان اشاره شد، دانش فنی تولید انواع فولادهای خاص از کم آلیاژ گرفته تا فولادهای ابزاری و زنگ نزن پرآلیاژ هم اکنون در مجتمع صنعتی اسفراین وجود دارد. مصداق این امر معرفی و تولید حدود 200 گرید فولادی در قالب انواع قطعات خاص و پیچیده از سال 1385 تاکنون می‌باشد. همچنین تجهیزات مستقر در بخش های مختلف تولیدی نیز جزو پیشرفته‌ترین تجهیزات موجود در دنیا در زمینه تولید فولادهای آلیاژی می‌باشد. به عنوان مثال بزرگترین و قدرتمندترین پرس هیدرولیک خاورمیانه با ظرفیتی بالغ بر 6300 تن و همچنین وجود دستگاه ذوب مجدد قطره‌ای با ظرفیت 50 تن از جمله تجهیزات خاص این مجتمع می‌باشد.