سیاست‌های کلان انرژی باید با معیارهای بین‌نسلی بودن و عدالت اجتماعی تدوین شود

به گزارش می متالز، نشست تخصصی کمیسیون انرژی اتاق ایران برگزار شد؛ در ابتدای این نشست حمیدرضا صالحی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران با اشاره به اخبار روز حوزه انرژی، از میزان مصرف انرژی گاز و برق در ایران و مقایسه آن با میزان مصرف کشورهای اروپایی گفت.

صالحی معتقد است: اقتصاد برق به درمان و اصلاحاتی نیاز دارد. مجلس سوم داشت این کار را انجام می داد ولی بعد متوقف شد. دولت در صدد است این عارضه ها را با بحث آزادسازی بورس انرژی و تبادلات بالای پنج مگاوات برطرف کند. این مساله از سوی وزارت نیرو ابلاغ شده است.

به گفته صالحی در حال حاضر مصرف گاز کشور در بخش مسکونی به ۶۰۰ میلیون مترمکعب رسیده که از کل اروپا بیشتر است.

او ادامه داد: برای جلوگیری از قطع گاز بخش مسکونی، گاز نیروگاه را قطع می کنند. نیروگاه‌ها به جای گاز باید مازوت بسوزانند تا برق تولید کنند؛ اما محیط زیست به دلیل آلودگی هوا این اجازه را نمی‌دهد و شیرآلات مصرف مازوت بسیاری از نیروگاه ها پلمب شده است.

بعد از آن فریدون اسعدی از بررسی نرخ ارز 4200 تومان در مجلس گفت و اینکه باید بخش خصوصی نگاه و نظر خود را در این باره به صورت مکتوب ارائه دهد.

صالحی در ادامه تاکید کرد: نظر اتاق ایران کاملا مشخص است؛ اتاق ایران با هر گونه رانتی در اقتصاد مخالف است و این را بارها و بارها به طرق مختلف بیان کرده است؛ ما یک صدا می‌خواهیم در بودجه از توزیع هر گونه رانتی جلوگیری شود تا جلوی امضاهای طلایی و فساد گرفته شود.

بعد از آن فرج معماری، عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران هم درباره بازار ارز گفت و اینکه اگر نرخ ارز از 4200 تومان به 17 هزار تومان برسد، باید انتظار تورم وحشتناکی را در جامعه داشته باشیم.

بار دیگر صالحی درباره آلاینده‌ها و سوخت مازوت گفت: مازوت‌سوزی و متعاقب آن آلودگی هوا، معلول بوده و نتیجه تصمیماتی است که به موقع اتخاذ نشده است. مصرف گاز در بخش خانگی از مرز600 میلیون مترمکعب عبور کرده که این میزان مصرف، بیش از میزان کل مصرف اروپا است و تامین‌کنندگان گاز با توجه به اینکه اولویت با بخش خانگی است، بخشی از گاز موردنیاز را از سوخت صنایع و نیروگاه‌ها تامین می‌کنند و برخی نیروگاه‌ها با وجود اینکه در این فصل سال مصرف برق پایین است، ظاهراً به سوخت‌های دیگر از جمله مازوت روی آورده‌اند. این مساله، منجر به افزایش آلودگی هوا شده و سلامت شهروندان را تحت تاثیر قرار داده است؛ اما سیاستگذاران در دولت و مجلس و سایر نهاد‌ها باید به این مساله توجه کنند که کشور به چه دلیل در این موقعیت قرار گرفته است؟

رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران گفت: اگر خاطرتان باشد حتی مصرف بنزین نیز به مرز 150 میلیون متر مکعب رسید که اگر دولت دست به سیاست‌های بازدارنده نمی‌زد، شاید مصرف این حامل انرژی فراتر از این ارقام رفته بود. در واقع وقتی مسایل اقتصادی در سیاستگذاری مورد توجه قرار نمی‌گیرد، نتیجه آن می‌شود که مثلاً میزان تولید گاز تکافوی رشد مصرف را نمی‌دهد. در مورد مصرف گاز نیز دولت باید نسبت به اجرای چنین سیاستی اقدام کند. البته این یک موضوع ملی است و همه باید نسبت به آن احساس تعهد کنند؛ یعنی اگر سازمان محیط زیست، وزارت نیرو، وزارت نفت و دادستانی بخواهند، موضوع آلودگی هوا را به یکدیگر حواله دهند، مشکلی حل نمی‌شود. مردم انتظار دارند مسوولان به طور ریشه‌ای این مساله را حل کرده و از تکرار آن در سال‌های بعد جلوگیری کنند.

او ادامه داد: پس از آنکه در برنامه سوم توسعه، افزایش نسبی قیمت حامل‌ها مورد توجه قرار گرفت، این برنامه‌ریزی به خوبی در حال پیشرفت بود که متاسفانه با تصویب طرح تثبیت قیمت‌ها در مجلس هفتم این روند متوقف شد. به عنوان مثال دولت در سال گذشته، نسبت به افزایش قیمت بنزین اقدام کرد؛ اما آیا در سال آینده افزایش قیمتی در بنزین خواهیم داشت؟ مساله این است که موضوعات اقتصادی موضوعاتی نیستند که به حال خود رها شوند. نتیجه تصمیماتی که به موقع گرفته نشود بعدا با هزینه‌های سنگین‌تری ظاهر خواهد شد. مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها و آلودگی هوا نیز معلول بوده و نتیجه تصمیماتی است که باید در وقت مناسب اتخاذ می‌شد و نشد.

صالحی تاکید کرد: بسیاری از پالایشگاه‌ها باید در برنامه بهینه‌سازی قرار می‌گرفت. بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها که قرار بود به بهینه‌سازی پالایشگاه منجر شود، متوقف شده است. این موضوع نشان می‌دهد وقتی پالایشگاه‌ها به موقع به‌روز و بهینه نشود، افزایش تولید مازوت نیز اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در واقع، هرچه پالایشگاه پیشرفته‌تر باشد، تولید مازوت آن کمتر بوده و هر چه پالایشگاه قدیمی‌تر باشد، مازوت بیشتری تولید می‌کند. البته باید بگویم که تولید مازوت در پالایشگاه‌ها رو به افزایش است، به این دلیل که ما نتوانسته‌ایم بسیاری از پالایشگاه‌هایمان را به‌روز کنیم. یکی از مهم‌ترین دلایل این عدم به‌روزرسانی نیز تحریم‌هاست به این دلیل که تامین مالی از خارج متوقف شده و نرخ سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی منفی است.

محمدصادق جوکار هم در ادامه نشست به مصرف 600 میلیون مترمکعب گاز در ایران انتقاد کرد و گفت این عدد درست نیست که علی شمس‌اردکانی از این عدد و اینکه میزان مصرف ایران بیش از کل اروپا است، دفاع کرد.

بعد از آن غلامحسین حسنتاش گفت: مصرف مازوت به دلیل مصرف بالای برق و گاز نیست، از سال 2017 سازمان بین‌المللی کشتیرانی اعلام کرده که کشتی‌ها باید بعد از سه سال از سوخت جایگزین مازوت مصرف کنند. بیشتر نفت کوره ایران را امارات می‌خرید؛ الان به دلیل این ممنوعیت صادرات نفت کوره کم شده و ایران مجبور است بخشی از این سوخت را در پالایشگاه‌ها مصرف کند.

امیرمحمد اسلامی هم در این نشست تاکید کرد: باید بخش خصوصی پروتکل‌های مصرف مازوت و گاز تدوین کند و به دولت پیشنهاد دهد.

در ادامه جوکار تحلیل و گزارشی از نفت و گاز ایران 2021 اارئه داد که توسط موسسه فیتچ تهیه شده است.

بعد از آن صالحی بار دیگر از تعامل با دنیا گفت و اینکه در این شرایط می‌توانیم از پتانسیل‌های داخلی استفاده کنیم.

او شیوه خنثی‌کردن تحریم را با بهینه‌سازی الگوی مصرف و سیاست‌گذاریِ درست عنوان کرد؛ تضاد در سیاست‌ها آدرس غلطی به اقتصاد و سرمایه‌گذار می‌دهد. باید مسیر آینده دقیق مشخص شود.

در ادامه این نشست که به صورت حضوری و مجازی برگزار شده بود، دکتر شکوهی از دانشکده صنعت نفت گفت: نباید در هر برنامه‌ای مردم را مقصر جلوه دهیم، بهینه‌سازی مصرف و کارآمدی مصرف فقط به مردم برنمی‌گردد. مقصر اول همه این وضعیت سیاست‌گذار است نه مردم.

سیاست‌های کلان انرژی با برنامه توسعه فرق دارد

بعد از آن حسنتاش، کارشناس ارشد انرژی درباره سیاست‌های کلان انرژی گفت. 22 سال قبل مجمع تشخیص مصلحت نظام سیاست‌هایی را به عنوان سیاست‌های کلان انرژی تدوین کرد و الان می‌خواهند در آن سیاست‌ها بازنگری انجام شود. وقتی به این سیاست‌ها نگاه می‌کنیم باید از میزان اثربخشی آن بپرسیم.  شرایط انرژی و اقتصاد در کشور از 22 سال قبل به این طرف هیچ فرقی نکرده است؛ البته خود این در جا زدن را باید ارزیابی و بررسی کنیم که چرا چنین بوده است. اما موضوع بعدی این است که سیاست کلان چیست و آیا آنکه در 22 سال قبل تدوین شده بود، سیاست کلان بود؟

حسنتاش گفت: در ایران فرق سیاست کلان، راهبرد، استراتژی، مصوبه، قانون و غیره معلوم نیست و هر کدام گویا جای دیگری استفاده می‌شود. سیاست کلان در سطحی است که باید مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره آن حرف بزند. اما آنچه مجمع قبلا تدوین کرده بود بیشتر آمال و آرزوهای ما در حوزه انرژی بود. از نظر سطح برخورد هم  مسائل کلان و مسائل خرد را با هم در نظر گرفته بوود.

کارشناس ارشد انرژی ادامه داد: اینکه مجمع تشخیص مصلحت نظام در چه سطح  با چه موضوعی باید با انرژی برخورد کند در برنامه سوم و چهارم توسعه پیوست‌هایی آمده است، وقتی آن پیوست‌ها را نگاه م‌کنیم هیچ تفاوتی با راهبردهای مجمع ندارد. اگر چنین است باید فکر کنیم که کجای کار را درست نرفته‌ایم؟ آیا نباید سیاست مجمع تشخیص مصلحت نظام با برنامه پنج ساله توسعه تفاوتی داشته باشد؟ باید سیاست‌های مجمع چارچوب‌ها را مشخص کند، یا در قالب مسائل امنیت ملی قرار گیرد و قیدها در برنامه لحاظ شود.

او گفت: تجربه جهانی در حوزه انرژی در سال 1975 در دنیا این است که سیاست‌های کلانی تدوین شد و تا الان هم تغییر نکرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اهداف انرژی را تدوین کرده بود به این صورت که انرژی به اندازه کافی به قیمت قابل تحمل برای جامعه در اختیار کشورها باشد و در این جهت 3 سیاست عنوان شده بود. اولین سیاست کاهش وابستگی اقتصادی به انرژی بود ولی بدون اینکه موجب توقف در رشد اقتصادی شود.

او ادامه داد: موضوع بعدی ارتقای بهره‌وری بود و درنهایت باید به مسائل زیست محیطی توجه می‌شد. همچنین سیاست‌گذار در این مسیر به مساله تنوع‌سازی در مبادی تامین و مسیرهای تامین انرژی توجه داشت که نتیجه ان استفاده از انرژی بادی، خورشیدی، نفت و گاز بود. و درنهایت ذخیره‌سازی که به این موضوع هم توجه شد. این مساله در حدود چهار دهه تغییر نکرده و همچنان اولویت کشورهای اروپایی و آمریکاست. ولی ما چرا باید در 22 سال دوباره سیاست‌های کلان حوزه انرژی را تغییر دهیم.

حسنتاش ادامه داد: باید ارزش‌های حاکم بر انرژی با معیارهایی چون عدالت اجتماعی، بین‌نسلی بودن انرژی و راهبردهای کلان تدوین شود. باید این سیاست‌ها از نظر امینت ملی بررسی شود. سیاست‌های امنیت ملی با منطق اقتصادی قابل توجیه نیست. بخش خصوصی هم می‌تواند در این زمینه نظرات خود را درباره سیاست‌های کلان به دولت و به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارائه دهد.

حسنتاش تاکید کرد: موضوع بعدی نبود وزارت انرژی در ایران است، این مساله باعث شده که خیلی از مشکلات وناهماهنگی‌ها بین وزارت نیرو و زارت نفت به وجود بیاید و سیاست‌های کلان حوزه انرژی همسو نباشد و گاه بخشی عمل شود.

او به موضوع بهینه‌سازی مصرف هم اشاره کرد که نیاز به اراده دولت‌هاست ولی دولت‌ها به جای تغییر الگوی مصرف مردم بیشتر به تشویق مصرف دامن می زنند و دلیل ان گازکشی به تمام مناطق کشور است.

بعد از آن دلیر، دبیر کارگروه اقلیم گزارشی از عملکرد گارگره درباره ریسک‌ها و فرصت‌های تغییر اقلیم در ایران ارائه داد و اینکه این حوزه نیازمند سرمایه‌گذاری و توجه ویژه است.