۲۷ سال شب زنده‌داری برای انتقال تاریخ

به گزارش می متالز، حکمت‌فر که کودکی متفاوتی را نسبت به خیلی از هم سن و سال‌های خود داشته است، از سن ۱۰ سالگی به جمع آوری تمبرهای قدیمی ورزشی رویدادهای مختلف چون المپیک و جام جهانی فوتبال، علاقه مند می شود. ذوق و علاقه او در دوره نوجوانی به مطالعه و گرایش اش به ادبیات، تاریخ و عرفان نیز باعث می شود علاقه مندی به کارهای پژوهشی، کم کم در وجود او جوانه بزند، تا جایی که امروز از حکمت فر که یک مؤلف، مصحح و گردآورنده است، ۵۰ کتاب به چاپ رسیده و ۵۰ کتاب دیگر نیز در دست اقدام است.

به گزارش ایسنا، با شناخت و شناسایی گوشه گوشه این سرزمین پهناور، می‌توانیم تاریخ، فرهنگ و تمدن دیرینه ایران زمین را به درستی بشناسیم و بشناسانیم. اقدامی ارزشمند که چند دهه سال است توسط یک پژوهشگر خوزستانی در حال انجام است تا همگان بیش از پیش با تاریخ، فرهنگ و تمدین دیرینه ایران آشنا شوند، اقدامی که حکمت فر تمام دوران نوجوانی و جوانی خود را صرف آن کرده و اکنون نیز با وجود ۶۷ سال سن، همچنان استوار و محکم در این راه گام بر می دارد تا آن تکلیفی که انجام آن را بر خود واجب دانسته، به درستی انجام دهد.

برای گفت و گو با محمدحسین حکمت‌فر به دزفول که در جنوب غرب خوزستان واقع شده و به شهر آجر معروف است، سفر کردیم و پای صحبت‌های این مرد همه فن حریف نشستیم؛ در ادامه صحبت‌های او را می‌خوانید.

جمع‌آوری تمبرهای ورزشی

در سال ۱۳۳۲ در دزفول متولد شدم. من فرزند ارشد خانواده هستم و  یک برادر و پنج خواهر دارم. پدرم به عنوان راننده قطار در راه آهن اندیمشک مشغول به فعالیت بود و سکونت ما در منازل سازمانی راه آهن اندیمشک نیز باعث شده بود که همراه پدرم به راه آهن بروم و از نزدیک لوکوموتیوهایی که با زغال سنگ کار می کردند را ببینم.

۱۰ ساله بودم که به جمع آوری تمبرهای ورزشی علاقه مند شدم؛ آن زمان در مقطع ابتدایی مشغول به تحصیل بودم و وقتی دیدم یکی از دوستانم در حال جمع آوری تمبرهای مختلف است، من هم تمبرهای ورزشی را باتوجه به علاقه مندی که به ورزش و به ویژه فوتبال داشتم، جمع آوری کردم. با خرید یک آلبوم کوچک که آن زمان قیمتش ۱۰ ریال بود، کار جمع آوری تمبرهای قدیمی را شروع کردم. آن موقع تا حدودی به نسبت با تمام رشته ها آشنایی داشتم و اولین تمبر ورزشی که به دستم رسید، مربوط به جام جهانی ۱۹۶۲ شیلی و مربوط به ۵۸ سال پیش است، البته در پنج آلبوم ورزشی بزرگی که من دارم، تمبرهای قدیمی تر هم موجود است اما تمبر مربوط به جام جهانی ۱۹۶۲ شیلی، اولین تمبری بود که در آلبوم من ثبت شد. وقتی این آلبوم ها را ورق می زنم از رنگ بندی این تمبرها لذت می برم و یاد دوران شیرین نوجوانی و جوانی ام می افتم و با خودم می گویم "حکمت؛ آن موقع چه کار قشنگ و خوبی انجام دادی و احسنت بر تو که زحمت کشیدی و این کار جالب را انجام دادی."

من از نوجوانی علاقه وافری به ورزش داشتم. آن زمان در منازل راه آهن، یکی از همسایه های ما مرحوم علی خان زرین آبادی بود که پسر او فریدون یکی از بهترین مهاجم های ایران بود که در تیم تاج اندیمشک توپ می زد. من با دیدن او به فوتبال بیشتر علاقه مند شدم تا این که در سال ۱۳۴۹ به همراه دوستانم در اندیمشک یک باشگاه به نام شهباز را تاسیس کردیم. من آن زمان حتی یکسری مکاتبات با باشگاه های تاج در سراسر کشور داشتم و درخواست ارسال تصاویر تیم های تاج را داشتم تا بتوانم آن ها را هم جمع آوری کنم. از همان زمان علاقه مند به انجام چنین کارهایی بودم تا بعدها برای آیندگان خیلی از چیزها قابل لمس باشد. من تا همین ۱۵ سال پیش مشغول به جمع آوری تمبر بودم.

علاقه‌مندی به پژوهش، ادبیات و عرفان از نوجوانی

همچنین در دوران نوجوانی علاوه بر این که بازی فوتبال یکی از علائق من بود، مطالعه برایم یک عادت بود؛ ذوق و علاقه من از دوره نوجوانی به سمت ادبیات، تاریخ و عرفان متمایل بود و به مطالعه کتاب نیز علاقه فراوانی داشتم. پدر من اهل مصاحبت با اهل معرفت و عالمان دینی بود و همراهی با پدر در جلسات مذهبی، ارتباط با دارالتبلیغ نشر اسلامی قم در نوجوانی و رابط آن ها در اندیمشک در سال ۴۶ و همکاری با سالنامه معارف جعفری قم از سال ۴۷ تا ۴۹ نیز زمینه هدایت من را به سمت پژوهش و مطالعه در ادبیات و عرفان مهیا کرد اما کارهای پژوهشی را به صورت جدی از سال ۱۳۵۵ شروع کردم.

شهر به شهر؛ دنبال تمبر و نسخه های کتاب های قدیمی

من به هر شهری که می رفتم هم به دنبال جمع آوری تمبرهای ورزشی و هم به دنبال نسخه های کتاب های قدیمی بودم و اکنون هم یکی از نفیس ترین کتابخانه ها در سطح استان با ۵ هزار جلد نسخه کتاب قدیمی را دارم. من اولین تفسیر قرآن از محمدبن جریر طبری از قرن سوم و رسائل عرفانی از قرن سوم را هم در اختیار دارم. حتی یکی از قدیمی ترین نسخه های خطی از یک مولف دزفولی را نیز دارم. یادم هست در سال ۱۳۸۳ که به همراه خانواده به مدت شش روز به مشهد رفتم، هر روز صبح پس از سلام و عرض ارادت به آقا امام رضا (ع) به کتابخانه آستانه قدس رضوی می رفتم. من از صبح تا زمانی که کتابخانه تعطیل می شد، در محل کتابخانه می ماندم و در نهایت موفق شدم هشت نسخه خطی از مولفان دزفولی را شناسایی و کپی برداری کنم. خوشبختانه امروز آن هشت نسخه به چاپ رسیده اند. از کودکی نیز هر چه پول جمع می کردم، صرف خرید تمبر و کتاب می شد و کلا پول هایم را برای همین کارها کنار می گذاشتم و بی حساب و کتاب، پول هایم را هزینه نمی کردم. ضمن این که خانواده ام مشوق کار من بودند و از گذشته تاکنون همسرم در تمامی شرایط کنارم بوده و همراه بسیار خوبی برای من است. او تمام تلاش خود را داشته است که من در بهترین شرایط به کارهای پژوهشی بپردازم که از او و فرزندانم بابت چنین همراهی قدردانی می کنم.

۲۷ سال شب زنده داری

من ۲۷ سال است که شب تا صبح بیدارم و به نظرم عمر حیف است و باید از عمرمان بهترین استفاده را داشته باشیم. امام علی (ع) نیز می فرماید "قدر لحظه لحظه های عمرتان را بدانید که چون شتاب ابر از بالای سرتان می روند و بر نمی گردند". علاوه بر این فرموده مولا علی (ع)؛ دو فرموده دیگر ایشان نیز روی من تاثیر بسیار گذاشت؛ یکی این که "ارزش هر انسانی در زندگی اش به کارهای نیک، پسندیده، فرهنگی و ارزشمندی است که در جامعه انجام می دهد" و دیگر فرموده ایشان این که "انسان ها خوابند و وقتی مردند بیدار می شوند". ما باید سعی کنیم همیشه بیدار باشیم. شب آرامش بخش است و خود من در آرامش و سکوت شب، کارها و تحقیقات پژوهشی ام را انجام می دهم.

امیدواری به جمع آوری "دایره المعارف بزرگ دزفول"

نسخه های خطی زیادی را جمع آوری و تصحیح کرده ام و در حال حاضر بیش از ۵۰ اثر در دست نگارش دارم که بیشتر تصحیح نسخه خطی هستند؛ نوشتن تاریخچه ورزش دزفول از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۸۰ با همکاری دکتر عباس امام، تصحیح دیوان های شاعران دزفول و شوشتر، جمع آوری اشعار و زندگی نامه شاعران و بزرگان دزفول، جمع آوری مَثَل های دزفولی، معرفی اماکن تاریخی و… فعالیت هایی  است که با علاقه دنبال می کنم. ۸۰ تا ۹۰ درصد اطلاعات و عکس های مربوط به ورزش دزفول را به دست آورده ایم و این کار برای اولین بار است که در دزفول انجام می شود. همچنین بیش از ۳۰ سال است که روی جندی شاپور تحقیق می کنم و امیدوارم در آینده موضوعات مختلف درباره دزفول را در "دایره المعارف بزرگ دزفول" جمع آوری کنم. در مجموع من از سال ۱۳۴۷ مشغول به پژوهش هستم و ۵۰ کتاب به چاپ رسانده ام و ۵۰ کتاب دیگر نیز در دست اقدام دارم. بدیهی است دستیابی به منابع و مراحل کار پژوهش، دشواری هایی دارد ولی لذت کشف حقایق و شناخت  پیشینه تاریخی و فرهنگی یک سرزمین، آن قدر ارزش دارد که سختی ها را به خاطر آن بپذیریم.

در مجموع نیز بیش از چند دهه است که به طور رسمی همراه با نشر آثار خود، پیگیر مسایل دزفول‌شناسی هستم و علاوه بر این که مؤلف، مصحح و گردآورنده هستم، برخی کارها را نیز تجدید چاپ می‌کنم زیرا ناشر و صاحب امتیاز انتشارات دارالمؤمنین دزفول هم هستم. یکی از کتاب‌های باارزشی که کارهای مربوط به آن را به چاپ رساندم، "کلیات ناهیدی دزفولی" است؛ مرحوم ناهیدی دزفولی بزرگ‌ترین شاعر محلی‌سرای دزفولی است. بعضی اشعار آن به زبان دزفولی و بعضی دیگر هم به زبان فارسی سروده شده که در انتشارات دارالمؤمنین به چاپ رسیده است.

یافتن مزار "شیخ اسماعیل قصری" در حین مطالعات تحقیقاتی

همچنین در سال ۱۳۵۵ که رسما کارهای پژوهشی را شروع کردم در مطالعاتی که داشتم، نام شیخ اسماعیل قصری توجه من را جلب کرد؛ در کتاب نفحات الانس جامی، محل دفن این عارف بزرگ در دزفول آمده بود. آگاهی از این موضوع، باعث شد تحقیق بیشتر درباره این شخصیت و یافتن مزار او را آغاز کنم. شوقی که آن زمان برای یافتن مزار شیخ اسماعیل قصری در من ایجاد شد، بعدها منشا تحقیق درباره سایر بزرگان تاریخ و ادب این شهر و حتی شوشتر شد. جمع آوری اشعار پراکنده ملا محمدتقی سرمدی دزفولی (بابا تقی) و اشعار سید صدرالدین کاشف دزفولی، بخشی از کارهای پژوهشی من بود که از آن زمان آغاز شد. در نهایت نیز در تحقیقاتی که داشتم مزار شیخ اسماعیل قصری را یافتم.

از ورزش و پژوهش تا جمع آوری اشیای قدیمی

من در کنار مجموعه کارهای ورزشی و پژوهشی که داشته ام، به جمع آوری اشیای قدیمی مربوط به دوره های کریم خان زند، قاجار و پهلوی اول و دوم نیز علاقه مندم و ظروف قدیمی زیادی را جمع آوری کرده ام. با همین سن و سال که دچار مشکلات جسمی هستم، بسیار بیشتر از دوران نوجوانی و جوانانی فعالیت می کنم. حتی یکی از دوستانم می گوید روحت خیلی قوی تر از جسمت است و جسمت نمی تواند روحت را بکشد و به همین دلیل جسم تو فرسوده شده است. من در شبانه روز سه تا چهار ساعت می خوابم و خودم نمی خواهم بخوابم و می خواهم از لحظه لحظه عمرم استفاده کنم. من می خواهم آنچه از نسل قدیم در دست دارم را با معنویت اش به نسل آینده انتقال بدهم تا بدانند چه داشته اند. وقتی وارد کار پژوهش شدم دیگر احساس تکلیف کردم. هرچند پیش آمده که اتفاقی باعث دلزدگی ام شده اند اما هیچ وقت مایوس نشده و نخواهم شد. کارهایی که من از کودکی تا حال حاضر انجام داده ام و می دهم، دلی و ذوقی است و هیچ گاه به دنبال پول نبوده ام.

یک توصیه

با توجه به علاقه مندی که به فوتبال دارم، علی رغم مشغله های فراوان بابت تحقیقات پژوهشی، همیشه فوتبال اروپا و ایران را تماشا می کنم. من به فوتبالیستی علاقه مند هستم که شخصیت فوتبالی داشته و ویژگی های یک انسان کامل را داشته باشد. فوتبالیستی را دوست دارم که تحصیل‌کرده باشد زیرا پایین بودن سطح تحصیلی باعث می شود با مشکلاتی که امروزه از نظر اخلاقی و فرهنگی بعضا بین فوتبالیست ها شاهد آن هستیم، مواجه شویم. امروزه شاهدیم که اخلاق ورزشی برخی فوتبالیست ها پایین است و حتی نحوه اعتراض شان در زمین بازی متاثر از نبود این مهم است. اخلاق بین ورزشکاران رنگ باخته است و توصیه من این است که با تحصیل، به اخلاقیات قوت بخشید.