عمق اکتشاف معدن در ایران ۶۰ متر پایین تر از استانداردهای جهانی

به گزارش می متالز، ایران با داشتن ۷۰ نوع ماده معدنی و با بیش از ۴۰ میلیارد تن ذخایر قطعی شناسایی شده جزء ۱۰ کشور نخست جهان از نظر ذخایر معدنی است و روی کمربندی از مواد معدنی آهن، روی، سرب، مس و حتی فلزات گرانبهایی مثل طلا قرار دارد.

استفاده از روش های سنتی برای استخراج ذخایر معدنی، ایران را در این بخش عقب مانده کرده است و جا دارد برای جبران این عقب ماندگی استفاده از تکنولوژی‌های روز جهان و تجربه برای از کشورهای پیشرفته در این بخش مورد توجه قرار گیرد.

رئیس خانه معدن ایران با بیان اینکه روش های مختلفی برای اکتشاف ذخایر معدنی در جهان وجود دارد، گفت: اکتشافات معدنی در ایران به ‌نحو سنتی، با فناوری دست ‌کم سه دهه پیش و به ‌صورت سطحی تا نیمه عمیق انجام می شود.

وی یادآورشد: این امرسبب شده است متوسط عمق اکتشافات انجام  شده (متراژ حفاری‌ شده به کل مساحت اکتشاف) در کشور به‌ دلیل استفاده از روش‌های تشخیصی با عمق تجسس پایین و عدم بهره‌گیری از تکنولوژی حفاری عمیق از حدود ۲۰ متر تجاوز نکند.

اکتشافات معدنی در کشور از نظر عمق یک چهارم جهانی

بهرامن اظهار داشت: حال آنکه در کشورهای پیشرو در امر اکتشافات مواد معدنی، این رقم به ۸۰ متر می‌رسد و به بیان دیگر، اکتشافات انجام شده در کشور ما به ‌لحاظ عمقی حدود یک ‌چهارم میانگین جهانی است.

رئیس خانه معدن ایران با بیان اینکه هدف سازمان زمین شناسی در سال جاری اکتشاف ۱۱۵ هزار کیلومتر ذخایر معدنی در کشور است، گفت:  تا پایان تیرماه سال جاری بیش از ۳۰ هزار کیلومتر اکتشاف در کشور انجام شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۵ درصد افزایش نشان می دهد.

«محمدرضا بهرامن» اظهار داشت: حوزه اکتشاف ذخایر معدنی کشور شامل شناسایی، پی جویی، اکتشافات عمومی و تفصیلی، است که در سال ۹۸ نیز سازمان زمین شناسی اکتشاف ۱۱۰ هزار کیلومتر مربع به عنوان هدف کمی تعیین در دتسور کار قرار داده بود. کرده بود.

وی بیان کرد: براساس برنامه ‌ریزی‌های انجام شده برای صنایع معدنی در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، دور نمای تولید سالانه ۵۵‌ میلیون تن فولاد، ۴۴۰ هزار تن مس، ۱.۵ ‌میلیون تن آلومینیوم و۱۵۰‌میلیون تن دیگر محصولات معدنی در دستور کار قرار گرفته است.

رئیس خانه معدن ایران معتقد است که در صورت تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، صادرات این محصول می‌تواند بیش از۶۰ درصد از درآمدهای نفتی کشور را پوشش دهد و این مهم، اهمیت حوزه معدن و صنایع معدنی را نشان می‌دهد.

بهرامن یادآورشد: تولید این میزان فولاد در کشور نیازمند تامین سالانه ۱۶۴ میلیون تن سنگ‌آهن است در حالی ‌که به ‌رغم پتانسیل های معدنی بالای کشور، آمارها ظرفیت فعلی سالانه کشور در این بخش حدود ۸۰ میلیون تن سنگ‌آهن است.

به گفته وی، آمارها حاکی از این است که از این میزان تنها ۶۰ میلیون تن آن در صنایع فولاد و سیمان به مصرف می رسد و ۲۰ میلیون تن آن به‌ صورت دانه ‌بندی صادر می‌شود، لذا تمرکز بر اکتشاف ذخایر جدید معدنی در کشور یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای توسعه بخش معدن کشور محسوب می‌شود.

رئیس خانه صنعت و معدن با بیان اینکه دلیل آن عدم وجود برنامه ‌های راهبردی مشخص، مشکلات مالی و نیز بعضا برخی موازی‌کاری‌ها و تداخل وظایف نهادها و حوزه مسئول در امر اکتشاف با یکدیگر است، گفت: این مساله باعث شده تا نتوانیم نسبت به انجام وظایف خود در این بخش موفق عمل کنیم و نبود نگاه آینده پژوهانه به این بخش در طول سالیان گذشته، باعث شده هم اکنون از نظر دورنمای اکتشافات معدنی دنیا دچار یک عقب ماندگی باشیم.

بخش معدن و صنایع معدنی همراه با کشاورزی، مهم ‌ترین پیشران اقتصادی کشور محسوب می شود

رئیس خانه معدن ایران تاکید کرد: این در حالی است که در ایران بخش معدن و صنایع معدنی در کنار کشاورزی، مهم ‌ترین پیشران اقتصادی کشور محسوب ‌شده و سهم غیرقابل انکاری در برنامه ‌ریزی‌های اقتصادی و صنعتی ایفا می‌کند.

بهرامن اظهار کرد: آمریکا، کانادا و استرالیا در تولید مواد معدنی در جهان از کشورهای پیشرو محسوب می شوند و علاوه‌ بر سه کشور یاد شده، بسیاری از کشورهای معدنی دیگر دنیا، سهم قابل ‌توجهی در تولید ناخالص داخلی به‌ عنوان شاخص اساسی در تعیین میزان تولید و درآمد ملی را به خود اختصاص داده است.

وی یادآورشد: به ‌عنوان مثال در کشورهایی نظیر شیلی، آفریقای‌ جنوبی و تاجیکستان سهم بخش معدن در تولید ناخالص داخلی به ترتیب ۱۸.۱ درصد، ۱۴ درصد و ۴.۱ درصد است، در حالی که با توجه به آمارهای بانک مرکزی، سهم بخش معدن در کشور ما حدود ۰.۷ درصد است و باید براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده وزارت صنعت، معدن و تجارت و در چارچوب برنامه ششم توسعه کشور، سهم معدن از تولید ناخالص داخلی در شرایط کنونی به ۱.۵‌ درصد ارتقا پیدا کند و با احتساب سهم ۵ درصدی صنایع معدنی این حوزه به ‌عنوان یکی از ارکان کارآمد اقتصادی کشور در رشد صادرات غیرنفتی باید سهم متناسبی را در اقتصاد ملی داشته باشد.

کارشناسان اقتصادی ارزش ذخایر معدنی ایران را معادل ۷۷۰ میلیارد دلار برآورد می کنند و این بخش به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصادی کشور باعث رشد صادرات غیرنفتی در کشور می شود، اما تاکنون در ایران نتوانسته‌ایم برداشت مناسبی از این ذخایر غنی معدنی داشته باشیم و سهم صادرات مواد معدنی در تولید ناخالص داخلی کشور هم اکنون بسیار اندک است و جا دارد دست اندرکاران حوزه معدنی برای توسعه این بخش برنامه ریزی و اهتمام جدی داشته باشند.

بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که در حوزه اکتشافات هم فقط حدود ۸ درصد از مساحت جغرافیایی کشور بررسی شده که میزان برداشت و استخراج سالیانه از این ذخایر حدود ۳۹۰ میلیون تن بوده است چیزی حدود  ۰۳۹/ ۰ درصد، درحالی که استاندارد برداشت از ذخایر معدنی در جهان حدود یک درصد است.

سنگ آهن جز فراوان‌ترین عنصر فلزی روی کره زمین است و حدود ۵ درصد پوسته زمین را به خود اختصاص داده است و با استخراج این سنگ و جداسازی ناخالصی‌ها، پودر تیره رنگ نقره‌ای قهوه‌ای حاصل می‌شود که به آن آهن می‌گویند.

بیش از ۲۵ درصد قیمت تمام شده فولاد در ایران هزینه این ماده اولیه است که این عدد ۵ درصد کمتر از دیگر کشورهای تولید کننده فولاد در جهان است و حضور گسترده بخش خصوصی در ایران در این بخش توسعه اکتشافات و استخراج بیشتر مواد معدنی را تقویت خواهد کرد.

این کارشناسان معتقدند که ایران برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴، نیازمند بیش از ۱۵۰ میلیون تن سنگ آهن است و تحقق این هدف نیازمند اکتشافات جدید است و مهم ترین مساله زنجیره سنگ آهن و فولاد، اکتشافات معدنی است.

آمارها نشان می دهد که در دو سال گذشته به جهت نوسانات قیمت سنگ آهن در بازارهای جهانی تولید سنگ آهن ایران از ۵۵ میلیون تن به ۴۵ میلیون تن کاهش یافت و همین نوسانات سبب خروج بسیاری از سرمایه گذاران از این حوزه شده است.

از آنجا که بخش خصوصی کشور به جهت ریسک حوزه اکتشافات، در این بخش ورود پیدا نمی کند، دولت باید پهنه های اکتشافی را پس از اکتشاف به بخش خصوصی واگذار کند.

دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی دلایل عقب‌ ماندگی بخش معدن کشور را ناشی از وجود اقتصاد تک محصولی و متکی به نفت و سهم ناچیز بخش خصوصی در عرصه‌های معدنی می داند.

ایران با وجود برخورداری از توان بالای معدنی، از نظر معدنکاری و صنایع معدنی نسبت به سایر کشورهای معدنی دنیا از جمله استرالیا، آفریقای جنوبی، کانادا و برزیل در موقعیت بسیار پایینی قرار دارد، زیرا سهم معدن در تولید ناخالص ملی کشور از ۴ درصد هم کمتر است، در حالی که در آفریقای جنوبی این رقم برابر ۱۲ درصد، در استرالیا ۴/۶ درصد، در کانادا ۷ درصد، در ترکیه ۴.۵ درصد و در کشورهایی نظیر دانمارک و مکزیک که از توان معدنی چندانی نیز برخوردار نیستند به ترتیب ۴.۵ و ۳.۷ درصد است.

مرکز پژوهشها با اشاره به ظرفیت ممتاز ایران از نظر توان معدنی، به خصوص در تولید ناخالص ملی و ایجاد اشتغال، برنامه‌ریزی برای شناسایی و اکتشاف، فرآوری و بهره‌برداری از مواد معدنی و استفاده بهینه از آن‌ها در صنایع مربوطه را مهم ترین عامل در زنجیره اقتصادی اعلام کرده است.

برای جبران عقب ماندگی و کاستی‌های موجود در بخش اکتشافات معدنی باید استفاده از تکنولوژی‌های روز جهان مورد توجه قرار گیرد تا با استفاده از تجربه‌ کشورهای پیشرفته در این عرصه بتوانیم به توسعه و پیشرفت های چشمگیری دست پیدا کنیم.

با وجود ذخایر معدنی عظیم در کشور، ایران حداقل تا ۱۰۰ سال آینده برای تولید، مواد معدنی مورد نیاز صنایع مختلف می تواند ذخایر معدنی خود را استخراج کند به شرط آنکه در برداشت این ذخایر با برنامه ریزی و حرکت منطقی، رشد اقتصاد ملی را فراهم شود.