جلوگیری از خروج ۳.۵ میلیون یورو با بومی‌سازی جدید فولاد مبارکه

به گزارش می‌متالز، رضا یزدخواستی معاون خرید فولاد مبارکه از شکست انحصار ساخت صفحات مسی قالب‌های ریخته‌گری مداوم خبر داد و گفت: با توجه به نگاه مدیریت عالی درخصوص بومی‌سازی اقلام استراتژیک، فعالیت‌های این صفحات به‌عنوان مهم‌ترین قطعه در فرایند انجماد و تبدیل مذاب به تختال فولادی در خطوط ریخته‌گری مداوم انجام شد و علاوه بر ایجاد فناوری ساخت در داخل و پشتیبانی مؤثر از خطوط تولید از خروج سالانه ۳.۵ میلیون یورو ارز بابت خرید این صفحات برای واحد‌های ریخته‌گری فولاد مبارکه و مجتمع فولاد سبا جلوگیری شد.

وی افزود: با توجه به نقش صفحات مسی قالب ریخته‌گری در میزان تولید و کیفیت تختال (به‌ویژه عیوب سطحی آن)، همیشه نگاه ویژه‌ای به این قطعه شده و تاکنون از منابع معتبر اروپایی ازجمله KME آلمان تأمین می‌شده است. این فرایند برای اولین بار با مشارکت جهاد دانشگاهی تهران و با سفارش ۳ دست از این قالب‌ها آغاز شد و با توجه به مصرف زیاد این صفحات در خطوط ریخته‌گری و حساسیت پروژه به‌منظور اطمینان از انجام این فرایند، بومی‌سازی این قطعات با ۳ شرکت دانش‌بنیان دیگر نیز شروع شد. با تداوم حمایت‌ها امید می‌رود به‌زودی نیاز داخل به تأمین قطعات استراتژیک صنعت فولادسازی از خارج قطع شود.

بومی‌سازی صفحات مسی با تکیه بر دانش داخلی و روش PDCA در حال رشد و تکامل

غلامرضا سلیمی مدیر ناحیه فولادسازی و ریخته‌گری مداوم نیز درخصوص مراحل بومی‌سازی این صفحات گفت: سال ۹۵ با تکمیل مطالعات قبلی و اجرای کنترل‌های آزمایشگاهی سختگیرانه و علمی، فرایند ساخت یک عدد صفحه مسی کوچک توسط کارشناسان فولاد مبارکه طراحی و تدوین شد. این فرایند توسط یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی اجرایی و یک عدد صفحه مسی عرضی تولید و بر روی ماشین ریخته‌گری شماره یک نصب و بهره‌برداری شد.

وی اضافه کرد: قطعه موردنظر توانست تمام مدت‌زمان تولید را بدون هیچ‌گونه مشکلی طی کند و تا پایان تولید استفاده شود. دلتای آب نیز در ۲۰ روزی که قالب بر روی ماشین بود هیچ مشکلی ایجاد نکرد بنابراین مرحله اول پروژه با موفقیت به اجرا درآمد و انحصار تولید صفحات مسی قالب‌های ریخته‌گری مداوم توسط فولاد مبارکه شکسته شد.

سلیمی ادامه داد: پس از خروج صفحه از خط تولید، بلافاصله بررسی صفحه آغاز و مجددا تمام خواص مکانیکی و فیزیکی آن کنترل و با حالت قبل از بهره‌برداری مقایسه شد. عیوب ظاهریِ روی صفحه نیز شناسایی و بررسی شد و از آن زمان تا امروز، بومی‌سازی صفحات مسی قالب‌های ریخته‌گری مداوم با تکیه‌بر دانش داخلی و به روش PDCA در حال رشد و تکامل است.

عملکرد بی‌نقص صفحات مسی تشکیل‌دهنده قالب تا پایان تولید

روح اله بیرانوند رئیس تعمیرگاه ریخته‌گری مداوم فولاد مبارکه هم در خصوص اهمیت این تجهیز گفت: قالب ریخته‌گری مداوم مهم‌ترین و اساسی‌ترین تجهیز ماشین ریخته‌گری جهت شروع انجماد فلز مذاب است. این تجهیز از ۲ عدد صفحه مسی بزرگ (wide face) و ۲ عدد صفحه مسی کوچک (narrow side) تشکیل می‌شود که در کنار همدیگر قرار گرفته و یک محفظه مکعب‌مستطیل می‌سازند. ذوب از طریق سطح رویی این مکعب وارد قالب شده و پس از انجماد از ضلع زیرین آن خارج و شکل ظاهری تختال (بر اساس ابعاد و اندازه موردنظر مشتری) ظاهر می‌شود.

وی افزود: در هنگام ریخته‌گری و زمانی که مذاب وارد قالب می‌شود، آب دمین با دمای مناسب در پشت این صفحات مسی حرکت کرده و این امر علاوه بر خنک کردن صفحات مسی، موجب انجماد مذاب داخل قالب و شکل‌گیری تختال می‌شود چراکه دمای مذاب فولاد موجود در قالب حدود ۱۵۴۵ درجه سانتی‌گراد بوده درحالی‌که دمای ذوب فلز مس حدود ۱۰۸۳ درجه سانتی‌گراد است بنابراین نیاز به یک عامل خنک‌کننده در قالب ضروری است.

این مقام مسئول ادامه داد: برای حرکت راحت‌تر مذاب و تختال در درون قالب و جلوگیری از تماس مذاب فولاد با صفحات مسی در حین ریخته‌گری از پودر‌های روانکار استفاده می‌شود. این پودر‌ها به حالت مذاب از حدفاصل مذاب و صفحه مسی حرکت کرده و علاوه بر روانکاری حرکت مذاب و تختال، مانع تماس مذاب با مس می‌شوند. صفحات مسی تشکیل‌دهنده قالب باید در محیطی با دمای بالا و فشار و سایش شدید به مدت طولانی خواص مکانیکی را حفظ کنند و کماکان تا پایان تولید، عملکرد بی‌نقصی داشته باشند.

بیرانوند عنوان کرد: به این منظور باید در ساخت این قطعات از فناوری خاصی استفاده کرد چراکه اگر از مس معمولی استفاده شود پس از چند ساعت ریخته‌گری و قرار گرفتن مس در دمای بالا این فلز دچار تبلور مجدد و بازیابی و در نهایت رشد دانه خواهد شد؛ بنابراین بلافاصله خواص مکانیکی را از دست می‌دهد و به‌شدت تضعیف می‌شود. حتی ممکن است صفحه مسی دچار شکست و انفجار شود و حوادث سنگین انسانی و تجهیزاتی بوجود آید. جهت جلوگیری از این مشکلات لازم است فلز مس موردنیاز با ترکیب شیمیایی خاص و طی فرایند‌های بسیار حساس متالوژیکی و مکانیکی تولید شود تا بتواند در تمام مدت‌زمان استفاده، خواص مکانیکی استوار و پایداری داشته باشد.

بومی‌سازی صفحات مسی ساخت داخل زمان تأمین را به یک‌پنجم کاهش داده

مجتبی غیوری رئیس دفتر فنی تعمیرات ریخته‌گری نیز در راستای بومی‌سازی صفحات مسی گفت: صفحات مسی ریخته‌گری یکی از مهم‌ترین قطعات استراتژیک ماشین‌های ریخته‌گری است که عدم تأمین آن منجر به توقف این ماشین‌ها می‌شود. بدین منظور با توجه به تشدید تحریم‌ها از سال ۹۰، گام اول برای شناسایی مواد، خواص متالوژیکی و انجام آزمایش‌های آزمایشگاهی برداشته شد. با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات پایه درجهت شکل‌دهی مواد و ایجاد سختی لازم و خواص هدایت الکتریکی و حرارتی مناسب این اقدامات تا اواخر سال ۹۵ به طول انجامید.

وی افزود: از سال ۹۸ و با حمایت و هدایت کارشناسان فولاد مبارکه، دو شرکت دانش‌بنیان دیگر نیز اقدام به ساخت صفحات مسی بزرگ و کوچک کردند و توسعه این قطعات استراتژیک اجرایی که خوشبختانه نتایج بسیار درخشانی نیز حاصل شد. پس از مراحل بومی‌سازی با توجه به امکان ایجاد خسارت‌های سنگین در هنگام آزمایش اولیه نمونه داخلی با حمایت‌های مدیران مربوطه تأییدات لازم اخذ و آزمایش با موفقیت انجام شد. پس از حصول اطمینان از بهبود کیفیت توسط کارشناسان مربوطه، متشکل از گروه‌های تعمیراتی، تولیدی و پشتیبانی، اطلاعات دوباره بازنگری وساخت صفحه با تکیه بر دانش داخلی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان نهایی و در کنار صفحات آلمانی روی قالب‌ها نصب و استفاده شد.

غیوری تصریح کرد: درمجموع کیفیت صفحات مسی ساخت داخل پس از توسعه‌ها و بهینه‌سازی‌های مختلف در سال‌های اخیر به کیفیت برخی نمونه‌های خارجی رسیده و در مواردی حتی از نمونه‌های چینی بهتر است که این امر نشان‌دهنده دانش فنی بالای کارشناسان داخلی است. کیفیت ساخت این صفحات مسی ایرانی به حدی مورد اطمینان است که پروژه‌های بزرگ تولید تختال ۲۵۰ بر روی ماشین ۲ ریخته‌گری و تولید تختال ۳۰۰ بر روی ماشین ۵ ریخته‌گری صرفا با تکیه بر توان تخصصی فولاد مبارکه و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در ساخت صفحات مسی انجام شد. انجام این پروژه علاوه بر کاهش هزینه‌ها، نیاز خطوط ریخته‌گری به کشور‌های اروپایی را رفع کرده و زمان تأمین آن‌ها را به یک‌پنجم کاهش داده است. همچنین باعث جلوگیری از خروج قابل توجهی ارز شده و اشتغال‌زایی‌های مستقیم و غیرمستقیم را نیز رقم زده است.

قابلیت تکرار پذیری تجربه موفق بومی‌سازی صفحات مسی برای دیگر شرکت‌ها

حسین ایزدی کارشناس بومی‌سازی نیز در خصوص این بومی‌سازی گفت: قالب‌های مسی یکی از اصلی‌ترین اجزای ماشین ریخته‌گری مداوم فولاد است که پدیده‌های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی انجماد اولیه تختال در آن رخ می‌دهد. شناسایی و ارزیابی فنی امکانات، تجهیزات و ظرفیت‌های فنی سازندگان توانمند اعم از تجهیزات ریخته‌گری، آزمایشگاه‌ها و گروه‌های فنی و تحقیقاتی موجود در شرکت‌های سازنده جهت مطالعه بر روی خواص قطعات مسی؛ انجام آزمایش‌های آنالیز شیمیایی، متالوگرافی، انتقال الکتریکی و سختی‌سنجی بر روی بسیاری از قطعات نو و مستهلک در جهت صحه‌گذاری مدارک و مشخص کردن متغیر‌های مهم در عمر و کارکرد قطعه؛ هماهنگی در جهت ارجاع صفحات مسی مستهلک برای انجام بررسی‌های خواص فیزیکی، مکانیکی و آنالیز شیمیایی و ... توسط سازندگان؛ برگزاری جلسات دوطرفه در شرکت‌های سازنده و فولاد مبارکه، جهت افزایش تعاملات با سازندگان و به‌تبع آن افزایش کیفیت قطعات تولیدی؛ تسهیل فرایند بومی‌سازی این قطعات توسط مدیریت عالی خرید به‌منظور ایجاد جاذبه مشارکت در امر بومی‌سازی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان؛ نظارت و بازرسی جهت کنترل کیفیت قطعات با همکاری واحد کنترل کیفیت قطعات یدکی جزو مهم‌ترین فعالیت‌های صورت‌گرفته جهت ساخت این صفحات است.

وی افزود: علاوه بر ابعاد برداری، متغیر‌هایی اعم از آنالیز شیمیایی، سختی، هدایت الکتریکی و آزمایش اولتراسونیک بر روی کلیه قطعات انجام می‌پذیرد و پس از آن جهت انجام آزمایش گرم به فولاد مبارکه ارجاع می‌شود. با اقدامات صورت‌گرفته در ناحیه فولادسازی و ریخته‌گری فولاد مبارکه و تجربه موفق بومی‌سازی قطعات این فرایند قابلیت تکرارپذیری برای دیگر شرکت‌های فولادسازی را نیز دارا است.

منبع: بورس پرس