زنجیره ناهمگون فولاد باز هم دردسرآفرین شد

به گزارش می‌متالز، این کمبود در سایر صنایع مصرف‌کننده ورق نیز به چشم می‌خورد. بخشی از این کمبود را باید ناشی از ظرفیت بالای احداث‌شده در صنایع مصرف‌کننده ورق فولادی نسبت به ظرفیت تولید مواد اولیه موردنیاز برای تولید این محصولات دانست. یعنی ناهمگونی در زنجیره فولاد این بار تولید در حلقه‌های پایین‌دستی و ارزش‌آفرین را نشانه گرفته است. برای رفع این کاستی توسعه تولید این محصولات باید در دستور کار قرار گیرد. به‌اعتقاد برخی فعالان صنعتی واحد‌های بزرگ فولادساز کشور از سودآوری خوبی برخوردارند و می‌توانند توسعه خود را به این سمت‌وسو و تامین نیاز کشور سامان‌دهی کنند. البته این پایان کار نیست، چراکه بخشی از این کمبود از حضور واسطه‌ها نشأت می‌گیرد. در واقع بخشی از خریداران ورق فولادی از بورس کالا، مصرف‌کننده واقعی نیستند و این محصول را با هدف فروش در بازار آزاد و کسب سود از واسطه‌گری خریداری می‌کنند. در چنین شرایطی، از متولیان و سیاست‌گذاران انتظار می‌رود شیوه عرضه محصولات را تغییر دهند یا با نظارت کافی مانع این دست واسطه‌گری‌ها شوند.

توسعه در مسیر تامین نیاز‌ها

امیرحسین کاوه، مدیرعامل گروه صنعتی سدید با ضمن انتقاد به کمبود ورق فولادی در کشور اظهارکرد: در ۲۰ سال گذشته شاهد کمبود ورق فولادی در کشور بوده‌ایم. بررسی آمار‌ها حکایت از آن دارد که با کمبود انواع ورق‌های فولادی اعم از نازک یا ضخیم، ورق‌های عریض نفت و گاز و... روبه‌رو هستیم. در گذشته که مبادلات تجاری میان ایران با سایر کشور‌ها آزاد بود یا راحت‌تر از حال حاضر انجام می‌شد، این کمبود را با واردات جبران می‌کردیم. اما در ۲ سال اخیر و با شدت گرفتن تحریم‌ها، بسته شدن مسیر واردات و سخت‌تر شدن تبادلات ارزی، دیگر امکان تامین مابقی نیاز فعالان صنایع پایین‌دستی به ورق فولادی از طریق واردات وجود ندارد و بدین‌ترتیب این کمبود بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.
این فعال صنعت فولاد افزود: راهکار اصلی برای رفع این کمبود آن است که هرچه سریع‌تر ظرفیت تولید این محصولات افزایش یابد و واحد‌های متعددی برای تولید انواع ورق فولادی احداث شود. صنعت فولاد در رده صنایع مادر و استراتژیک قرار دارد و بخش قابل‌توجهی از نیاز سایر صنایع کشور را تامین می‌کند. بر همین اساس نیز طرح‌های توسعه متعددی برای این صنعت تعریف‌شده، اما انتظار می‌رود توسعه فولاد در مسیر درستی جهت‌دهی شود.

کاوه گفت: واحد‌های بزرگ فولادساز کشور از سوددهی قابل‌توجهی در مسیر تولید خود برخوردار هستند؛ بنابراین امکان توسعه و احداث واحد‌های جدیدی برای تولید ورق فولادی را دارند. در همین حال، این محصول مشتریان بالقوه و دست‌به نقدی دارد و درنتیجه تداوم تولید آن تضمین‌شده است. در همین حال انتظار می‌رود در بازه زمانی موردنیاز تا احداث واحدی برای تولید انواع ورق فولادی و تامین نیاز کشور، تعرفه واردات این محصولات به صفر کاهش یابد تا حداقل یکی از سد‌های موجود در این مسیر برطرف شود.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اثرگذاری تحریم بر روند توقف توسعه در صنعت فولاد، افزود: تحریم نقشی اساسی در به تعویق افتادن توسعه در صنایع تولیدکننده ورق فولادی نداشته است. در واقع نبود عزمی راسخ برای توسعه این صنعت مهم‌ترین عامل در به تعویق افتادن توسعه در این صنعت است.
مدیرعامل گروه صنعتی سدید گفت: متاسفانه در طول سال‌های گذشته شاهد بودیم که صنایع فولادی کشور برخلاف اهداف اصلی و استراتژیک، توسعه را در مسیر اشتباهی پیش برده‌اند. ورود این صنایع به فعالیت‌های معدنی و تولید در حلقه‌های بالادستی زنجیره فولاد اشتباه است؛ از این واحد‌ها انتظار می‌رود توسعه را در مسیر تکمیل صنایع پایین‌دستی و تامین نیاز‌های ضروری کشور پیش ببرند. بدون تردید سودآوری قابل‌توجه فولادسازان در طول سال‌های اخیر، حامی مالی خوبی برای آن‌ها در این مسیر خواهد بود.

توجه به الزامات عرضه محصول در بورس

کاوه در ارزیابی قیمت‌گذاری فولاد در بورس کالا، گفت: نرخ‌گذاری فولاد در بورس کالا پذیرفته شده؛ بنابراین انتظار می‌رود اسباب و وسایل اجرای آن نیز فراهم شود. بی‌توجهی به الزامات عرضه فولاد در بورس کالا و نبود چارچوبی دقیق برای آن، زمینه شدت گرفتن التهاب را در این بازار فراهم می‌کند.
وی افزود: عرضه‌های بیشتر و مستمر یکی از مهم‌ترین الزاماتی است که می‌تواند زمینه قیمت‌گذاری عادلانه‌تر را در بورس کالا فراهم کند. در همین حال می‌توان با نظارت بیشتر زمینه شناسایی واسطه‌ها، فروش به مشتریان واقعی و در نهایت بهبود شرایط را فراهم کرد. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان واقعی و فعالان صنایع پایین‌دستی امکان تامین مواد اولیه موردنیاز خود را از بورس کالا کسب می‌کنند.
در همین حال انتظار می‌رود با توجه بهِ چالش‌های حاکم بر اقتصاد کشور از روند فعالان صنایع پایین‌دستی که از یک‌سو ارزش‌افزوده قابل‌توجهی تولید می‌کنند و از سوی دیگر اشتغالزایی بالایی را به همراه دارند نیز حمایت شود. به‌عنوان مثال، فروش مواد اولیه در قالب معاملات سلف و اعتباری همچون گذشته رایج شود.
وزارت صنعت، معدن و تجارت در اقدامی غیرکارشناسی و با هدف حذف خریداران غیرواقعی و دلالان از معاملات ورق فولادی، خرید اعتباری را حذف و تمام معاملات این محصول را به شرایط نقدی تغییر داد. در چنین شرایطی، نه‌تن‌ها هدف تعیین‌شده محقق نشد، بلکه شاهد رشد روزافزون واسطه‌هایی بود که اقدام به خرید نقد ورق فولادی از بورس کالا و فروش آن با بهای بالاتر در بازار آزاد کردند.
در واقع باید اذعان کرد که برخلاف برخی باور‌های غلط، فروش اعتباری تقاضا برای خرید ورق فولادی را بیشتر نمی‌کند، چراکه سهمیه‌بندی برای خرید وجود دارد و درنتیجه هیچ خریداری بیش از سهمیه خود امکان خرید نخواهد داشت.

تولید برای جبران کمبود‌ها

سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی اظهارکرد: تولید فولاد در رده صنایع مادر و استراتژیک قرار دارد. این صنعت بر پایه بهره‌گیری از ظرفیت‌های غنی معدنی و انرژی در کشور احداث شده است. در همین حال، طرح‌های توسعه متعددی نیز برای این صنعت در نظر گرفته شده است. با این وجود باید اقرار کرد که هیچ‌گاه توسعه صنعت فولاد در قالبی متوازن موردتوجه نبوده است.
وی در ادامه افزود: در چنین شرایطی شاهد هستیم که در برخی از حلقه‌های این زنجیره با مازاد قابل‌توجه تولید روبه‌رو هستند و در همین حال در برخی از حلقه‌ها نیز کمبود قابل‌توجهی مشاهده می‌شود. انواع ورق‌های فولادی در رده مهم‌ترین محصولاتی هستند که میزان تولید آن‌ها به‌مراتب پایین‌تر از ظرفیت احداث‌شده برای مصرف است. در سال‌های گذشته بخشی از نیاز کشور به این محصولات از طریق واردات تامین می‌شود، اما با شدت گرفتن تحریم‌های جهانی علیه ایران، عملا ورود این ورق‌ها به‌شدت محدود شد و حتی دیگر صرفه اقتصادی ندارد. بدین‌ترتیب بسیاری از صنایع مصرف‌کننده ورق‌های فولادی با ظرفیتی به‌مراتب پایین‌تر از ظرفیت اسمی خود تولید می‌کنند. تولید با ظرفیت پایین به‌منزله افزایش هزینه تولید و کاهش بهره‌وری است و نمی‌توان نسبت به آن بی‌توجه بود.

این کارشناس فولادی در ادامه گفت: البته این تمام ماجرا نیست، چراکه بازار ورق فولادی نیز به‌دلیل محدودیت‌هایی که دارد آماج اهداف سوداگرانه واسطه‌ها قرارگرفته است. کما اینکه در ۲ سال گذشته اخبار متعددی مبنی بر تشدید حضور دلالان در این بازار و انواع راهکار‌های ارائه‌شده از سوی مسئولان برای بازگشت آرامش به این بازار بودیم.
برزگر خاطرنشان کرد: سامانه بهین‌یاب نیز برای سامان‌دهی به شرایط عرضه و تقاضا طراحی شد، اما متاسفانه درنهایت آنقدر‌ها هم نتیجه‌بخش نبود؛ بنابراین انتظار می‌رود با تشدید نظارت بر خریدوفروش این محصولات در مسیر تنظیم بازار گام برداشت.

وی در پایان خاطرنشان کرد: البته این پایان کار نیست و از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود ضمن بررسی دقیق نقاط ضعف و قوت در زنجیره تولید فولاد برای تقویت تولید در این زنجیره تلاش کنند. بدون تردید احداث واحد‌هایی برای تولید ورق فولادی و اجرای طرح‌هایی مبنی بر افزایش ظرفیت تولید این محصولات باید در اولویت فعالان صنعت فولاد قرار گیرد تا بدین‌ترتیب ظرفیت‌های احداث‌شده در صنایع پایین‌دستی خالی نماند و شاهد ارتقا و بهبود عملکرد این زنجیره در حالت کلی و رشد جایگاه صنعتی و اقتصادی کشور باشیم.

سخن پایانی

صنایع مصرف‌کننده ورق فولادی در کشور با چالش کمبود مواد اولیه دست‌به‌گریبان هستند؛ بخشی از این کمبود در سایه توسعه‌نیافتگی صنعت فولاد براساس نیاز‌های کشور و بخش دیگری از آن به‌واسطه دلالی شکل می‌گیرد. با توجه به شرایط موجود از دولتمردان و سیاست‌گذاران انتظار می‌رود طرح‌های توسعه‌ای تولید ورق را در کشور تسریع ببخشند. در همین حال از تولیدکنندگان وابسته به دولت بخواهند بخشی از سودآوری خود را به افزایش تولید در حلقه‌هایی که با کمبود روبه‌رو هستیم، اختصاص دهند. در ادامه نیز برای کاهش واسطه‌گری در بازار خریدوفروش فولاد تلاش کنند. بدون تردید شفافیت هرچه بیشتر در معاملات بورس کالا در این مسیر کمک‌کننده خواهد بود؛ یعنی انتظار می‌رود خریدار و فروشنده مشخص باشند و میزان تولید محصول نهایی ازسوی خریداران مشخص شود تا بدین‌ترتیب زمینه سودجویی از میان برود و بازار به سمت تعادل گام بردارد.

منبع: صمت