پاشنه آشیل صنعت برق در بورس کالا

به گزارش می‌متالز، نصرت‌الله کاظمی، درباره خاموشی‌های گسترده در کشور گفت: خاموشی به معنای کلی از بین رفتن تعادل میان مصرف و تولید است، به معنای دیگر، اختلاقی میان مصرف و تولید به وجود آمده که نتیجه آن خاموشی است. عوامل متعددی اعم از فرسودگی نیروگاه ها، گرم شدن هوا، رشد مصرف، کاهش بارندگی، وجود ماینر‌ها و .. می‌تواند منجر به ایجاد این اختلاف شود.

وی با بیان اینکه خاموشی‌ها بر روال عادی زندگی مردم تاثیر می‌گذارند، افزود: سوالی که در این میان باید پرسید این است که آیا این خاموشی‌های تمیل شده، قابل پیش بینی بوده است یا خیر؟

خاموشی یک حادثه پیش بینی شده بود

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان در پاسخ به سوال فوق گفت: اگر نیروگاهی فرسوده شده باشد، آیا مسئولان به یکباره متوجه فرسودگی آن شدند یا اینکه از قبل علائم فرسودگی را در آن دیده بودند؟ به عقیده بنده، همانطور که همکاران بنده در گفتگو‌های خود به کررات اعلام کردند؛ این خاموشی‌ها قابل پیش بینی بود و خاموشی‌های سال جاری، باید سال گذشته اتفاق می‌افتاد.

کاظمی با اشاره به تفاوت‌های یک حادثه و یک رخداد پیش بینی شده، بیان کرد: حادثه، اتفاقی است که به هر دلیلی نتوانسته ایم عوامل موثر بر روی دادن آن را مشاهده و اتفاق را پیش بینی کنیم. با این حال رخداد یک اتفاقی است که می‌توان در فضای پیش آمده، پیش بینی کرد که چه اتفاقی در آینده رخ می‌دهد؛ یعنی اگر فلان عامل رخ بدهد یا ندهد، حتما این اتفاق روی می‌دهد یا نمی‌دهد.

وی یادآوری کرد: خاموشی‌های سال جاری، برای سال ۹۹ پیش بینی شده بود. در واقع سال ۹۶، پیش بینی خاموشی در سال ۹۹، کامل شده بود و در مصاحبه‌های تخصصی اعلام شده بود! همچنین بار‌ها به مرکز پژوهش‌های مجلس این پیش بینی هشدار داده شد. همچنین به مجلس، نهاد‌ها و مسئولین مربوطه نیز گوشزد‌های لازم داده شد.

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان درباره علت روی ندادن خاموشی‌ها در سال گذشته، گفت: اگر سال گذشته بارندگی در کشور نبود، این خاموشی‌ها به همین شدت در کشور روی می‌داد. سال جاری نیز به دلیل نبود همین بارندگی‌ها بود که خاموشی‌ها به این شدت رخ دادند. این در صورتی است که مسئولان ذی ربط می‌دانستند که بارش‌های سال گذشته مقطعی هستند و اقلیم کشور به گونه‌ای است که نمی‌توان روی نیروگاه‌های آبی حساب کرد. همچنین آن‌ها می‌دانستند که در سال ۱۴۰۰، با خشکسالی روبرو می‌شوند.

کاظمی با بیان اینکه می‌توان به خاموشی‌ها از دو منظر نگاه کرد، عنوان کرد: در ابتدا باید دید که نهاد‌ها و مسئولین ذی ربط نسبت به مسئله خاموشی‌ها چه اقداماتی باید انجام می‌دادند، ولی نکرده اند. به عنوان مثال در راس مسئله خاموشی، وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه قرار دارد و عوامل دیگر ناشی از این دو راس است. اگر نهاد‌های ذی ربط از این امر درس بگیرند و کار‌های لازم را انجام دهند، می‌توان خاموشی‌ها را ریشه کن کرد، اما اگر همین روند ادامه یابد، خاموشی‌ها گسترده‌تر خواهد شد.

وی تاکید کرد: چنین رویدادی در صنعت مواد شوینده نیز اتفاق افتاد، اما نبود موارد شوینده با نبود برق متفاوت است؛ برق وقتی نباشد، بالافاصله دیگر در خانه ها، صنایع و … نیست! این نشان دهنده اهمیت برق است؛ بنابراین می‌توان گفت خاموشی‌ها درسی برای مردم و مسئولان بود تا بدانند وقتی می‌خواهند تصمیم گیری کنند باید بر اساس داده‌های درستی باشد. زیرا کشور در حال حاضر از لحاظ وسعت، دانش و تکنولوژی سرآمد کشور‌های منطقه است و می‌توان با برنامه ریزی صحیح این مزیت را در منطقه حفظ کرد.

برنامه ریزی دقیقی برای نوسازی نیروگاه‌ها نیست

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان با بیان اینکه هریک ازعوامل گفته شده می‌تواند منجر به کاهش میزان تولید برق شود، گفت: در خصوص فرسودگی نیروگاه ها، باید برنامه ریزی شود تا این نیروگاه نوسازی یا جایگزین شوند، ولی متاسفانه این برنامه ریزی‌ها در کشور انجام نمی‌شود.

کاظمی با اشاره به بازدید‌های دوره‌ای از نیروگاه ها، بیان کرد: واقعیت این است که واحد‌های نیروگاه ها، در بازه‌های زمانی معین، بازدید‌های برنامه ریزی شده دارند و بر اساس این برنامه، تعمیرات را انجام می‌دهند. در حال حاضر ما در اردیبهشت ماه بازدید‌هایی را انجام دادیم و امیدواریم که تعمیرات خاصی لازم نباشد؛ با این حال برای تعمیرات دوره‌ای نیز آمادگی کامل داریم.

وی در خصوص میزان تولید نیروگاه گفت: با توجه به اینکه در اردیبهشت ماه مسئله گرما نبود، توانستیم بیشترین میزان ظرفیت تولید خود را رقم بزنیم؛ با توجه به اتصالمان به شبکه برق، توانستیم از تمام امکانات تولیدی خودر استفاده کنیم. از سوی دیگر، واحد تولیدی ما در راستای تحقق این امر، هزینه‌هایی را متحمل می‌شود که یکی از آن‌ها تعمیرات است؛ این در حالی است که سالانه میان هزینه‌های جاری و دریافتی‌های واحد آهنگ متعادلی وجود دارد با این حال سال جاری، این نسبت در حد صفر بوده در مقایسه با سال گذشته است.

هزار میلیارد تومان از دولت مطالبه داریم

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان با اشاره به مطالبات این نیروگاه از دولت بیان کرد: حجم مطالبات ما از دولت حدود هزار میلیارد تومان است که دولت حتی برای تهاتر آن نیز همکاری نمی‌کند. ما تلاش کردیم تا هم در وزارت نیرو و هم در بخش‌های ذی ربط برای مدیریت اقتصادی و بدهی‌های دولت، اقداماتی را انجام داده تا این ارقام به صورت تهاتر پرداخت شوند، اما موانعی اجازه چنین روندی را ندارد.

کاظمی با بیان اینکه این نیروگاه تصمیم دارد وارد بازار سرمایه شود، توضیح داد: یک سری مقدمات اولیه برای ورود به بازار سرمایه انجام شده است و امیدواریم که با همین روند خوب پیش رود. در حال حاضر سرمایه ثبت شده ما ۶۲۰ میلیارد تومان است.

وی ادامه داد: در حال حاضر ناوگان ما نو است، زیرا در سال ۹۷ آن را به صورت کامل راه اندازی کرده ایم. می‌توان به جرات گفت که نیروگاه کرمانیان، یکی از نیروگاه‌های نو و تازه این صنعت است. این نیروگاه به اصطلاح یک بلوک سیکل ترکیبی است که فعلا در مجموعه شرکت کرمانیان فعالیت می‌کند. در حال حاضر از همه ظرفیت اسمی خود برای تولید برق استفاده می‌کند و به شبکه برق متصل است.

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان با بیان اینکه در حال حاضر این نیروگاه قرارداد خرید تضمینی با شرکت برق حرارتی دارد، توضیح داد: در حال حاضر شرکت برق حرارتی جانشین شرکت توانیر است؛ به عبارت دیگر برق خود را به وزارت نیرو بر اساس قرار داد معین می‌دهیم. با این حال تصمیماتی برای صنعت برق از دهه ۸۰ در کشور گرفته شد که قرار بود صنعت برق را به بخش خصوصی واگذار کنند. روند این واگذاری پیش رفت و برخی نیروگاه‌های خود را فروختند. از سوی دیگر زمینه‌هایی ایجاد شد تا سرمایه گذاری بخش خصوصی وارد صنعت شده و نیروگاه‌های جدید را احداث کنند. برخی نیروگاه‌ها نیز به عنوان رد دیون به مجموعه‌های بخش خصوصی واگذار شد.

کاظمی ادامه داد: در همین راستا، بخش خصوصی براساس نرخ وزارت نیرو، برق را به مصرف کننده‌ها اعم از خانگی، تجاری، صنایع و … به فروش می‌رساند. در ادامه این روند انتظار می‌رفت که به مرور زمان بخش تولید، برق از بدنه دولت و وزارت نیرو جدا شده و به بخش خصوصی واگذار شود.

وی یادآوری کرد: همچنین انتظار می‌رفت که تولید با هزینه تمام شده کمتری انجام شود. همچنین برنامه ریزی‌ها برای تولید دقیق‌تر شده و فضای رقابتی نیز ایجاد می‌شد. مشاهده می‌کنید که طی یک دهه، ۵۵ درصد ظرفیت تولید برق کشور، در بخش خصوصی انجام می‌شود. با این حال از یک زمانی به بعد این میزان ثابت باقی ماند.

روند واگذاری تولید برق به بخش خصوصی متوقف شد

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان بیان کرد: طبق برنامه پنجم توسعه، انتظار می‌رفت تا پایان این برنامه، بخش خصوصی ۸۰ درصد تولید برق کشور را به دست بگیرد، اما عوامل مختلفی دست به دست هم داد تا این روند متوقف شد. یکی از این عوامل را می‌توان به عرضه برق در بورس کالا اشاره کرد.

کاظمی در این خصوص توضیح داد: زمانی که یک محصول می‌خواهد وارد بازار بورس شود، طبیعتا قیمت آن باید براساس عرضه و تقاضای این بازار کشف شود. از سوی دیکر کسانی که می‌خواهند در این بازار حضور داشته باشند، نیز باید از شرایط یکسانی برخوردار باشند. با این حال در سال ۹۵ فشار زیادی وارد شد تا شرکت‌های توزیع برق را وارد بورس شوند و از سوی دیگر نیز بخش خصوصی را به این سمت هدایت کنند، اما این اتفاق در واقع روی نداد. در حالی که دولت اعلام می‌کند چنین بازاری برای عرضه برق در بورس وجود دارد. متاسفانه در هیچ یک از کشور‌های دنیا، تولیدکننده را مجبور نمی‌کنند تا وارد بازاری شود. در نتیجه امروز نیروگاه‌ها مکلف هستند بخشی از تولید خود را حتما از محل بورس به فروش رسانند.

وی با اشاره به ناآگاهی نیروگاه‌ها در خصوص شرایط عرضه برق در بورس، تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از نیروگاه‌هایی که می‌خواهند وارد بازار سرمایه شوند، نمی‌دانند شرایط به چه صورت است. چگونه می‌توان انتظار داشت نیروگاه‌ها در بازاری با هم رقابت کنند که شرایط برای همه یکسان نیست. به عنوان مثال نیروگاهی را در نظر بگیرید که در سال ۹۵ برای رد دیون واگذار شده یا به صورت مزایده یا واحد ریالی به فروش رسیده است! حال نیروگاهی را در نظر بگیرید که سال ۹۸ تاسیس شده است و همه سرمایه اش به شکل ارز بوده و باید به شکل ارزی نیز هزینه‌های خود را پرداخت کند؛ چطور می‌توان انتظار داشت که این دو نیروگاه با هم رقابت کنند؟

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان اضافه کرد: در این شرایط، نیروگاه‌ها با چه قیمتی می‌توانند برق خود را به فروش رسانند؟ همه نیروگاه‌هایی که در بورس حضور دارند، با نرخ‌های پایینی برق خود را ارائه می‌دهند، زیرا فشار و نیاز به نقدینگی زیاد است و این عرضه‌ها تنها راه انتخاب آن‌ها برای تامین نقدینگی محسوب می‌شود؛ در این شرایط چگونه می‌توان گفت بازار استانداردی اجرا شده است؟ آیا کارگروهی که این موضوع را به تصویب رسانده است، همه وجوه اجرای این بازار و عرضه را در نظر گرفته است؟

کاظمی با کالبدشکافی صنعت برق، بخشی نگری را بزرگترین مشکل این صنعت دانست و گفت: هر بخشی تنها به بخشی از حوزه فکر می‌کند و برنامه درست یا غلط خود را انجام می‌دهد و در انتها اعلام می‌کند که کاری به بخش‌های دیگر ندارد! اما اگر بخواهیم مسئله را به درستی حل کنیم باید کار‌های کارشناسی انجام داد و بخش‌های مختلف را در نظر گرفت.

وی با ذکر مثالی توضیح داد: در حوزه عرضه برق در بورس، ظرفیت پشتوانه تولید مطرح شد. در راستای این امر، خط تولید را به عنوان یک گواه ظرفیتی در نظر گرفتند؛ در آن زمان وزارت نیرو به متقاضیان جدید صنعتی، انشعاب نمی‌داد و اعلام کرد اگر نیازی به برق وجود دارد، صنایع باید خودشان از بخش‌های دیگر تامین کنند و صنایع نیز در این راستا گواهی ظرفیتی خریداری می‌کردند.

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان در خصوص معاملات گواهی ظرفیتی گفت: در بازار بورس، هر شرکتی یک شناسه دریافت می‌کرد که با آن توانست گواهی ظرفیتی خریداری کند. در آن زمان برخی نیروگاه‌ها به دلیل اینکه چند مرکز مصرف داشتند و شرکت‌های زیرمجموعه‌ای وجود داشت، ممکن بود تنها قادر باشند برای یک یا دو شرکت، کد بورسی دریافت کنند. این امر معضلات زیادی به همراه داشت که منجر شد بعد از یک سال، اقدام به بررسی شود، به گونه ایکه در نهایت مشخص شد که این کار، به طور مشخص و دقیق با کار کارشناسی شده، انجام نمی‌شد.

کاظمی معتقد است: در حال حاضر زیرساخت‌های کار کارشناسی شده، آسیب و صدمات جدی دیده است و باید این روند اصلاح شود. دولت‌ها مدعی هستند که از عناصر شایسته و کارآمد استفاده می‌کنند، اما مدیران این حوزه باید در نظر بگیرند که اگر رویکرد و روند کار به این صورت نباشد که هسته‌های کارشناسی در مراکز مختلف احیا نشود، قطعا تکرار گذشته خواهد بود؛ کما اینکه طی ۸ سال اخیر، شاهد احیا هسته‌های کارشناسی متلاشی شده نبودیم.

نرخ گذاری پاشنه آشیل نیروگاه‌ها

وی درباره عرضه برق در بورس انرژی گفت: در حال حاضر بورس انرژی یک توافق اولیه داشته است. براین اساس نیروگاه‌ها می‌توانند بیش از دو برابر سقف تعیین شده از سوی وزارت نیرو، در بورس قیمت گذاری کنند؛ در این راستا باید کار کارشناسی انجام، و هزینه‌های نیروگاه‌ها برآورد و بر اساس این هزینه ها، قیمت گذاری اولیه انجام شود.

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان تاکید کرد: با چنین روش‌هایی نمی‌توان قیمت گذاری را انجام داد، زیرا هر نیروگاه‌هایی هزینه‌های متفاوتی دارد و ممکن است این نرخ گذاری منجر شود اختلاف قیمتی نیروگاهی تنها ۴ درصد و نیروگاه دیگر ۱۰ درصد باشد! بنابراین یکی از پایه‌های مهم قیمت گذاری، نرخ سرمایه ثابت و نرخ تمام شده تولید است و مدیران باید به این امر توجه نشان بدهند. در صورتی که برای این مسائل اقدامات کارشناسی انجام نشود، انتظار نمی‌رود بورس برق بتواند در مدت زمان زیادی دوام بیاورد.

کاظمی درباره تامین برق خانگی کشور از بورس انرژی گفت: در حال حاضر نیروگاه‌های بخش خصوصی مقداری از برق خود را در بورس انرژی عرضه کرده و به صنایع می‌فروشند. از سوی دیگر شرکت‌های توزیع برق نیز در مقطعی این برق‌ها را خریداری می‌کردند و به مصارف خانگی اختصاص می‌دادند. وزارت نیرو نیز برق آن‌ها را اندازه گیری کرده و با این شرکت‌ها هزینه تامین این برق را پرداخت می‌کرد.

وی با تاکید بر اینکه وزارت نیرو، بازیگر اصلی تامین برق خانگی از محل بورس است، بیان کرد: در حال حاضر با تعریف بازاری برای برق، خانوار‌ها به صورت مستقیم برق را خریداری نمی‌کنند و این شرکت‌های توزیع برق هستند که این معاملات را انجام می‌دهد. این شرکت‌های توزیع نیز زیرمجموعه وزارت نیرو هستند و می‌توان گفت به نوعی وزارت نیرو، کارگردان اصلی این بازار است.

مدیر عامل شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان اضافه کرد: در حال حاضر بخش خصوصی از دولت این سوال را دارد که با توجه به اینکه تولیدکننده، خریدار و ناظر بازار تنها وزارت نیرو است، چگونه در این بازار منافع ملی در نظر گرفته می‌شود که بخش خصوصی متضرر نشود؟

وی در پایان با اشاره به برنامه‌های این نیروگاه تصریح کرد: در حال حاضر برنامه‌های توسعه‌ای شرکت، اصلاح نیروگاه هاست. با توجه به سرمایه گذاری ایجاد شده، فعلا برنامه دیگری وجود ندارد، زیرا هیچ چشم اندازی برای بازگشت بازار سرمایه نیست و تا زمانی که این چشم انداز نباشد، هیچ سرمایه گذاری حاضر نیست اقدام به سرمایه گذاری کند و سپس در این صنعت غرق شود.

منبع: بورس امروز